Роберт Бёрнс - Вам слова, Джон Ячмень!

I наляталі груганы
На край французскі грозна,
Ды... мусілі мяняць штаны,
Агледзеліся — позна!

— Ратуй Свабоду ад бяды! —
Быў заклік да народа.
I ўстаў стары і малады
Насустрач зграям зброду.

Працоўны люд — шаўцы, касцы —
Грудзьмі сустрэў навалу.
I вось: найміты, як зайцы,
Бягуць куды папала.

Мой край! I твой не ссечан лес,
Дуброў, гаёў — не жменя.
Былі часы — і ты не лез
Па слова у кішэню.

Табе ў нядаўнія гады
Ўсяго было даволі.
Што ж ты не вырасціў тады
I нам хоць дрэўца волі?

Нам без яго нямілы свет,
А хлеб — з чужога мліва,
I доля — горкі пустацвет
На полі неўрадлівым.

Сваім крывавым мазалём
Мы кормім крывасмокаў,
А самі, бедныя, жывём
I скокам, брат, і бокам.

Але я веру — прыйдзе дзень,
I ён не за гарамі,
Калі Свабода, як прамень,
Разгоніць змрок над намі.

I ўсе народы, ўсе краі,
Здабыўшы дрэва волі,
Паладзяць, бы ў адной сям’і
Браты шчаслівай долі!

Багатым долю бог аддаў,
А нам — нядолю ў хаты.
Браты, да зброі!
Дзень настаў.
Вялікі дзень расплаты.

Царква сцвярджае: на зямлі
I каралі, і суддзі —
Усё ад бога, каб жылі
Ў любві і згодзе людзі.

Гаворыць: трон — святы закон,
А хто ж даў трону згоду
Загнаць, як быдла, у загон
Душу жыцця — свабоду?

Зрабілі гэта ўсё без нас,
Ды іхнія стварэнні —
Часовы выраб, што ў свой час
Не ўнікне разбурэння.

Праз каралёў і суддзяў тых
Людзей мільёны гінуць,
I абавязак наш святы —
Трон каралёў нізрынуць!

Браты,
настаў рашучы час
Асэнсаваць сябе як клас!
Сем раз адмерай, раз адрэж:
Я тут, і гэта — мой рубеж.
Я стрэльбу ўзяў — салдат свабоды,—
З тыранамі ніякай згоды!

Няхай на ўсім мацерыку
Прыгнёт у вечнасць кане,
I працаўнік працаўніку
Навечна братам стане.

Хай моладзь наша давядзе
Сваёй любоўю к людзям,
Што чалавек ні ў чым, нідзе
Падлюгаю не будзе;

Што па сваёй прыродзе ён
Не сквапны і харошы
I што драпежнікам здавён
Яго рабілі грошы.

Няхай жа клінам стане свет
Агіднаму куміру.
Браты, наперад!
Наш прывет
Свабодзе,
Дружбе,
Міру!

Старую дружбу і любоў
Забыць і не тужыць?
Старую дружбу і любоў
Забыць, а з чым нам жыць?

За дружбу даўнюю, мой госць,—
Па браціне віна,
I за былую маладосць
Падымем —
I да дна!

За стол, у круг, мой даўні друг,
I кубкі — да краёў.
Мы п’ём за шчырасць сэрцаў двух,
За даўнюю любоў.

За дружбу даўнюю, мой госць,
Дабаў, дабаў віна.
За ранне наша — маладосць
Падымем —
I да дна!

Крутой сцяжынай за парог
Вяло маленства нас.
А колькі ж мы крутых дарог
Прайшлі за гэты час!

Не раз плылі цераз заліў
Упоплеч ты і я,
Але з табой нас раздзяліў
Разлучнік-акіян.

I вось сустрэліся мы зноў —
Злёт сівых галубоў.
За дружбу двух старых сяброў,
За вернасць і любоў!

За дружбу даўнюю, мой госць,
Па браціне віна!
За лепшы час наш — маладосць —
Па поўнай —
I да дна!

Вайна сабрала умалот
Паўзводна і паротна:
Дзе ні пачуеш — плач сірот
I плач удоў гаротных.

Ішоў салдат пад родны дах
Праз ячмяні, праз жыта,
Ішоў, і ў сумцы на плячах
Увесь яго пажытак.

Не назавеш ні багажом,
Ні грузам лёгкі клунак:
Салдат не ганьбіў грабяжом
Старэнькі свой падсумак.

Пракаратаўшы ў сене ноч,
Шыбаў сабе і марыў
Аб іскарках блакітных воч
На незабыўным твары.

Вось і знаёмы вадапой,
I млын стары ля гаю,
Дзе пад вярбою, за капой,
Прызнаўся ёй — кахаю.

Было... А колькі лет і зім
Прайшло сваёй дарогай!
...За ўзгоркам дом, і перад ім —
Яна каля парога.

Прагнаў слязу з вачэй салдат,
Храбрыцца, як умее.
Штось запытаўся неўпапад,
А сэрца млее, млее...

Гаворыць: — Так вось пехатой
Іду я з поля бою...
А ты, як цвет. Шчаслівы той,
Хто будзе жыць з табою.

Хоць і няёмка турбаваць
I хата не багата,
А ўсё ж дазволь заначаваць
Бяздомнаму салдату.