Роберт Бёрнс - Вам слова, Джон Ячмень!

Прыйшла вясна, на той загон
Дажджы не раз прайшлі.
I ўсім надзіва ўпарты Джон
Падняўся з-пад раллі.

Ён, жыццялюб і жартаўнік,
Буяе ў дождж і ў суш,
Трасе асцём, як жмутам пік:
«Не падступай, не руш!»

Але прыйшла пара жніва,
Апошні час настаў,
I Джон, сівая галава,
Развітвацца пачаў:

«Пажыў, пара і паміраць.
Прымай, зямелька, ў гной».
...I тут узброеная раць
Зноў рушыла вайной.

Спярша з касой прайшлі па ім,
Звалілі на пракос,
Упоперак вязьмом тугім
Звязалі — і на воз.

Вязуць на ток, а на таку —
Пад цэп, давай лупіць
I па спіне, і па баку,
Як канакрада, біць.

Зламалі, сцерлі на муку
Ўсё цела — ну, не ўстаць!
I зветрылі на скразняку,
Каб пэўна даканаць.

I каб пакпіць з яго касцей,
Іх кінулі ў касцёр,
А сэрца мельнік-ліхадзей
У жорнах перацёр.

I ў бочку ссыпалі, на дно,
Прах сэрца з шорсткіх жмень,
Але і там усё адно
Не згінуў Джон Ячмень.

Жывы — жыве! Як у катле,
Пад абручом бурліць,
Прэ пенай з кубкаў на стале
I душы весяліць.

Не прападзе бяссмертны
Джон Ні ў горы, ні ў бядзе.
Сваёй крывёю будзіць ён
Адвагу ў грамадзе.

З ім не павесіш галаву,
Што б ні было ў жыцці.
Ён вам прымусіць і ўдаву
У прытупкі пайсці.

Шатландцы! Сыдземся ж у круг
Застолля ў ясны дзень
I грымнем: — Джон, пачніце, друг.
Вам — слова, Джон Ячмень!

Мой слаўны, мой шатландскі край,—
Нагор’і і лагчыны,
Забудзь пра славу, забывай
Само імя — айчына!

Дзе ў верасах і Старк, і Твід
Да мора коцяць хвалі,
Там сёння гаспадарыць брыт,
Купцы запанавалі.

Знайшлі братоў, апекуны,
А хто ж забыцца зможа,
Што ваш злачынны меч вайны
Суседзяў век трывожыў?

Хто б верыў, што надыдзе час
I вольны край загіне,
Што здрада чорная ўсіх нас
За грошы ў яму кіне!

А колькі ж раз — і не пытай —
Мы іх, драпежных, білі!
I вось — за стэрлінгі наш край
Брытанцы прыкупілі.

Шатландыя, снягоў абрус,
Чаму я ў ратным полі
Не згінуў за цябе, як Брус,
Як сын твой верны Ўолес?

Пакуль не ўмосцяць у труну
Мой труп, праз леты, зімы
Я праклінаў вас і кляну,
Прадажнікі радзімы!

Між гор маё сэрца... Вандруе між гор,
Дзе марам раздолле і вольны прастор
Высочваць аленя, зайздросціць арлам...
Між гор маё сэрца. Любоў мая там.

Да стрэчы, Шатландыя! Поўнач, бывай! —
Калыска герояў і мужнасці край.
Куды б ні прыбіў мяне лёсу прыбой,
З табой маё сэрца, навекі з табой!

Бывайце, снягі на вяршынях гарбатых,
Бывайце, лугі па далінах і скатах,
Бывайце, лясныя крыніцы і гаці,
Бывайце, хваёвыя нетры,— бывайце!..

Між гор маё сэрца... Заўсёды між гор,
Дзе думам — раздолле і вольны прастор
Сачыць за аленем, зайздросціць арлам...
Між гор маё сэрца, а ўнізе — я сам.

Вы, бясстрашныя мужчыны,
Што з Уолесам айчыну
Баранілі чын па чыну
I мяне віталі,—

Знайце! Меч брытанскай змовы
Ўзняты зноў, і мы гатовы
Бой прыняць, каб іх падковы
Край наш не тапталі.

Нашы сёлы, нашы нівы
Вораг люты і пыхлівы,
Вераломны Эдвард хцівы,
Заняволіць можа.

Час настаў! За агароджай
Мужна стрэнем стан варожы
I ў баі — ці пераможам,
Ці галовы зложым!

Той, хто з бітвы можа збегчы
I рабом на плаху легчы,
Хай пры печы грэе плечы
I не ганьбіць строю.

Хай жа стануць у страі
Тыя, што ў цяжкім баі
Будуць біцца за траіх
З мужнасцю герояў!

За спакой далін шатландскіх,
За жніво ў палях сялянскіх,
За пітво ў харомах панскіх
Дружнымі радамі

Бурным рушымся прыбоем
На захопнікаў і з боем
Абаронім ад разбою
Волю нашу самі!

Хлопец скроены як след,
Нібы вытачаны
З дубу.
На плячы — клятчасты плед.
Пройдзе — глянуць люба.