Роберт Бёрнс - Вам слова, Джон Ячмень!

Дзе ж мы спыніліся?..
Тым часам
Наш Тэм, прагнаўшы смагу квасам,
Стаў на прычале шынкаровым.

Дыміў ачаг, трашчалі дровы,
Пішчала мокрае палена.
Над кухлем накіпала пена,
А з кута чуўся шклянак звон.
Падсеў шавец — кульгавы Джон,
Дружбак, прыяцель ад душы:
Не раз пілі на кірмашы.

Ішла гадзіна за гадзінай;
Печ пахла чадам і шчацінай;
Гудзеў шынок, як злосны чмель;
За кожным кругам лепшаў эль,
I Тэм употайкі пакрыху
Завёў любошчы з шынкарыхай.
Спярша выразнымі кіўкамі,
А пасмялеўшы — і рукамі,
Хоць сам кавальскі мех — шынкар
Сядзеў упоплеч, твар у твар
З шаўцом, яшчэ амаль цвярозым.
Той штось «скаромнае» марозіў
У самы рот старому меху —
Шынкар ажно сіпеў ад смеху.
Ліў дождж. Л потым — град, як боб.
Ды п’яным — што?
Ім хоць патоп!
Турботы ўсе як анямелі,
Ці патанулі ў кухлях элю,
Ці ачмурэлі ў п'яным гуле;
Хвіліна кожная плыла,
Як перагружаная ў вулей
Вясной з абножкамі пчала.
О, не адзін кароль шчаслівы:
Шчаслівы й Тэм за кухлем піва!

Шкада, што шчасце ад напасці
Не застрахуеш — лёгка ўкрасці.
Яно, як тая кветка маку:
Сарві — і ўсёй красы ні знаку.
Часы уцех — сняжынак рой
Па-над раллёй, яшчэ сырой:
Жывуць, раяцца і лятаюць.
А упадуць — уміг растаюць.
Уцеха, шчасце, здавальненне —
Усходы аднаго насення
На бітай сцежцы па вясне:
Хто ні прайшоў,
той сашчыкне...

Ды ўсё на свеце мае межы.
I вось наш Тэм, ружовы, свежы,
Устаў — прызнаемся, праз сілу —
I — за парог, сядлаць кабылу.
А цемрадзь — хоць ты выкаль вока.
Дадому, праўда, недалёка,
Але таму, як мне здаецца,
Хто ноч-апоўнач апынецца
Адзін-адным у чыстым полі,
Паспагадаеш мімаволі.
На хмару хмара лезла дуба.
Дождж перападам ліў, як з луба,
Грымела скрозь і бушавала,
I ноч раз-поразу глынала
Жагнанні ярай бліскавіцы.
Падчас такое навальніцы
Сам д’ябал рад павесяліцца.

Праехаўшы дарог развілку,
Тэм цмокнуў на сваю кабылку,
I, нацягнуўшы брыль на лоб,
Сяк-так пагнаў яе ўгалоп,
I хутка ўз’ехаў на балота.
Кабыла бегла без ахвоты,
Бо з персяў аж валіла пена,
А Тэму — мора па калена.

Ён у сядло, як корч, урос
I то раманс бубніў пад нос,
То час ад часу ў морак ночы
Вытрэшчваў змораныя вочы,
I там — здавалася — ў чароце,
На гэтым чортавым балоце,
За кожнай купінай прынік
Рагаты, страшны вадзянік.

Ды вось, нарэшце, ля крыніцы
Льга разглядзець абрыс капліцы;
Адтуль на сотню галасоў
Кігіча хор чарцей і соў.
Непадалёку брод знаёмы.
Калісьці тут, у вадаёме,
Апоўначы, пад гэткі ж спеў,
Душою крамнік загавеў.
Крыху далей, за мокрым лугам,
Знайшлі замерзлага п’янчугу,
А вунь пад той вярбою ніцай
Дзіця якоесьці блазніцы
Вясной сабакі адкапалі.
А той вунь дуб, што верх апален,
За ўсе свае пяцьсот гадоў
Быў вісельняй мо сто разоў...

Прыняўшы безліч раўчукоў,
Дун набрыняў і з берагоў
Выходзіў на лугі, балоты.
Ліў дождж, і страшныя грымоты
Грымелі сотнямі фурманак.
У бляску трапяткіх маланак
На ўзгорку, дзе пятляў ручэй,
Мільгнуў магільнік Алаўэй,
Там сярод елак, у ігліцы,
Свіцілася страха капліцы.
Адтуль — як падалося Тэму —
Чуцён быў свіст і рогат немы.

О, Джон Ячмень, ты, абібок,—
Мацунак скрытны і сярдзіты.
Прыгубіш коўш — віно набок! —
I ў прытупкі, як чортам шыты,
Гатоў хоць к д’яблу на ражон —
Такі шалёны сок твой, Джон!

Тэм не шманаў: ён быў п'яны;
Не то што чорта — сатаны
Ён не баяўся. Ўсё пад сілу!
Ды, як назло, яго кабылу
Ўзяў нораў, быццам бы суроку,
Храпла і ўперад — ані кроку!
Стаяла, як той слуп, ля ўзгорка.
Тэм цмокаў, нукаў, штурхаў, торкаў,
Пакуль, нарэшце, добры ўдар
Не зрушыў падлу на цвінтар
I пад царкву, дзе — насцеж дзверы.
Тэм глянуў — і вачам не верыў.

I ўсе, і ў парах — рукі ў бокі —
Пры самым боскім алтары
Чартоўскія спраўлялі скокі
Пачвары-ведзьмы й ведзьмары.
I выбівалі не французскі
Лансье —
наймодны танец панскі —
А нашу джыгу, наш шатландскі
Гацак з прыскокам і прытрускай,
Калі валынкі аж галосяць,
I толькі чуеш стук падкоў,
I літасці масніцы просяць
Ад прытупак і грымакоў.

Ў капэлі, быццам вадзянік,
Сядзеў стары валыншчык Нік
I так наярваў, што танцоры
Аж захліпаліся ад зморы.
I раптам —
новае здарэнне:
Падлога трэсь — і з сутарэння
Палезлі труны напралом
З шкілетам і тым гніллём,
Што ў дамавінах шчэ ліпее,
Калі ўсё тленнае сатлее.