Мацей Канановіч - Мой гай дубовы

Бліжэй і бліжэй — да цябе і да зор —
Чужою краінай іду растаптанай —
Усемагутны, смешны гіпнатызёр...
Магу аддзяліць ад сутоння світанак.

Паслухаю моўчу, зірну ў далячынь —
Ні крылаў, ні зорак, хоць выкалі вока.
Ступнямі ўгрызаюся ў цемру начы,
Крычу: да кахання зусім недалёка.

А што там наўзбоч, карацей ці даўжэй...
Тычка, ці крыж, ці гісторыі веха...
Вось паварот: бумеранг і рэха
Бліжэй і бліжэй —

I хопіць кахання данесці — люблю!
Прасторы і часу ўзарваць ціхамірнасць.
I выйграю я, я ўсе карты паб’ю
Сэрцам сваім, быццам тузам казырным.

Упарты, шчаслівы і смешны, нягож.
Схіляйце галовы ніжэй!
З абдымкаў я вырваны сілай, а ўсё ж —
Бліжэй і бліжэй —

Шчасце якое? Святло, а не змрок.
Хто там заходзіцца смехам?
Вочы твае ў яго, вуснаў апёк,
А для цябе — бумеранг і рэха.

Калыхаліся моры далёкія,
калыхаліся пушчы вялікія,
нахіляліся вольхі надрэчныя,
нахіляліся сны паніклыя.

Калыхаліся хмары на небе,
калыхаліся слёзы пад вейкамі
(так далёка ты, сынку, недзе,
без цябе мне так сумна, маленькі мой).

Калыхаліся нівы і травы
(я не бачыў цябе, мой сыночак).
Калыхаліся ў возеры зоркі
(ты не знайся з тугою, хлопчык).

Дзіўныя гарады з’яўляюцца ноччу, як здані,
нараджаюцца ў сне і знікаюць яны на світанні.
Я іду скрозь пустэчу, месяц над імі — аховай,
словы снам аддаю, а сны ўсе аддадзены словам.

Са сну гарады у жэсце усе гіпнатычным,
у бледна-зялёнай спазме спакой іх трагічны,
дзіўныя гарады застылі лавінай нямою,
бязлюдныя і пустыя, звоняць яны цішынёю.

Добра мне, гарады над небам бясконцым,
я, нібы лунацік, што выгнаны з сонца —
сярод вуліц слухаю ўласныя крокі,
чутно у месячным бляску рэха з зялёнага змроку.

Люба мне слухаць крокі — адзіныя, першыя,
нібы з рэхам рыфмуюцца бясслоўныя вершы
сярод тых камяніц, што ў маўчанні вякуюць,
галерэяў, скляпенняў, дзе месяц начуе.

Добра быць адзінокім, забыць, што ёсць словы і гукі,
жыць сярод вас, гарады, пераблытаўшы суткі:
свядомасць, і ява, і неба — пагоду прарочаць —
гэта ўсё адбіваецца ў сажалцы ноччу.

Са сну гарады,— сярод вашых дамоў забываю
мелодыю часу, што гадзіннік жывым абвяшчае,
як добра, калі забываеш і час і поры
і крочыш і ў снах і у словах без зморы.

Дзіўныя гарады, вы сустрэлі мяне за ста снамі,
зноў убачыў вас ноччу і зноў паяднаўся я
я з вамі —
агароджы, і плошчы, і вуліцы — ўсё тут вядома,
нібы тут маладосць я правёў і вярнуўся дадому.

Дзіўныя гарады прада мной паўстаюць, нібы здані,
нараджаюцца ў сне і знікаюць яны па світанні.
Зноў іду скрозь пустэчу, месяц над імі — аховай,
словы снам аддаю, а сны ўсе аддадзены словам.

Гляну ў неба на знічку-зорку:
любіць не любіць... Кахае...
Так заўжды, калі хтось на падворку
пры расстанні хусцінкай махае.

Ты сказала: «За сёмай гарою...»
Ты сказала: «За сёмай ракою...»
Я падумаў: «Прыгожыя вочы...»
Я такую чакаць ахвочы.

Не вяртаўся адтуль поезд,
грукатаў, абмінаў і гінуў,
у снягах, што былі па пояс,
наплывала вясна — з успамінаў.

Я спаткаў цябе неяк уночы,
быццам зоркі, свяцілі вочы.
Ты сказала: «За сёмай ракою...»
Адказаў я: «Паеду з табою!»

Гляну ў неба на знічку-зорку,
любіць не любіць, кахае...
Ды ўжо я не гадаю — горка
даўні боль у душы аціхае.

Я кажу: «За сёмай гарою».
Я кажу: «За сёмай ракою».
Я вярнуся, ты гэта знаеш,
Хоць і зрокам мяне не кранаеш.

Калі б ні прыпаў я да струн Тваіх кніг,
Поруч бацька сядае, што пайшоў назаўсёды,—
Твой зямляк, з тых жа самых краёў Наднямоння...
Там, пад цёплым любові таўром, дом мой родны:
Маці (ведае кнігі Твае ўсе на памяць),
Брат задумны, сястра, закаханая ў Нёман...
Калі месяц кідаў на касцёл навагрудскі
Цень ад замка ў руінах — пілою зубатай,—
Як Ты колісь,— блукаў тут і я, закаханы
У дзяўчо-вузкавочку з завулкаў татарскіх.
Па слядах маладосці Тваёй вандраваў я,
Як цябе, калыхала з дзяўчатамі Свіцязь,
I былі закаханыя ўсе мы ў той томік,
На якім Тваё імя стаяла, Адаме.
Твае словы я ў гуках вышукваў і ў фарбах,
У абліччах людскіх, зорным небе й сінечы,—
Ты ж іх шчодра, як зерне, рассыпаў усюды,
Каб цвілі маладосцю яны векавечнай.
Воза скрып на распаленай, сыпкай дарозе,
Млосць ядлоўцу, дзядоўніку сінія кветкі,
Бурштыновая — з коўзкім арэхам — вавёрка,
Ручаінка пад клямкай крывою масточка;
Як замовы — млыны, курганы — як паданні,
Цэрквы, могілак жудасць бяззорнаю ноччу,
Стрэхі ў моху, свіронкі, грэблі, копанкі чорныя,
Смех крынічак — і спеў «жураўлёў» даўгашыіх;
Перавозы, брады, чаек тлум над чаўнамі,
Шчары шызай дарога, блакітны тракт Нёмна...
О, Адаме! Паўсюль, скрозь у гэтых малюнках —
Твая постаць, і вусны, і вочы, і сэрца!..
Ўзіму,— воўчыя зрэнкі, ашклёныя сцюжай,
Далягляд абніжаюць лядзяным мігценнем,—
Я з Дзярэчына браўся, страляючы пугай
Над трывожнымі коньмі і брычкай пявучай.
Увесну, едучы ў Слонім хрыбетнікам грэблі
Паўз асколкі люстэрак на поплаве росным,
Думаў я: ці калі Ты блукаў тут, Адаме?
Грэбля ж, як ксілафон, Тваім ладам звінела.
Летам — зелень, блакіт і дзявочыя вочы,
Працінае гармонік вечаровую цішу,
А панураю восенню — вёска ў панцыры ночы
Залатым пульсам вокан цямнечу калыша.
На пясчаным гарбе — волат дуб-раскарака,
Варта гонкіх таполяў наўкол гаспадарак,—
З кніг Тваіх знаў я гэта ўсё лепш і дакладней,
Чым пасля мне наяве пабачыць прыйшлося.
Паўтараў Твае вёсны ў тых самых мясцінах,
Між людзей гэткіх самых з засценкаў і вёсак.
О, каб мог я патрапіць расказаць пра ўсё гэта
З Тваёй сілай любові, з радкоў Тваіх звонам!
Дзе, калі б ні прыпаў я да струн Тваіх кніг,—
Поруч бацька сядае, што пайшоў назаўсёды,
Маці (ведае кнігі Твае ўсе на памяць),
Брат задумны, сястра, закаханая ў Нёман...