Мацей Канановіч - Мой гай дубовы

Зноў і зноў прад вачамі
Варшава-сталіца праходзіць,
Ноччу плыве плытамі
Сноў, што ўспаміны родзіць.

Глядзіць маладзік асцярожна,
Мігаючы, зоркі сваволяць.
I — Вісла, якую няможна
Так, як і попел, адолець.

Хоць дым яшчэ слепіць вочы,
Ды днеюць вокны Варшавы,
I крочыш таропка, і крочыш
Сцягой, утаптанай у травы.

Скляпенні святынь з журбою
Вецер блакітны палошча,
Плывеш — і плывуць з табою
Руіны дамоў і плошчы.

Не многа ўбярог нязломны
Горад, баронячы волю,—
Зоркі, і месяц бяздомны,
Раку, і цвінтар, і поле.

Запомні куродым горкі,
Пакуль палацы не ўсталі.
Запомні магіл пагоркі,
Пакуль іх не здратавалі...

Надыхайся ветрам Свабоды,
Якую ў заўтра несці,
Пакратай зубамі шчэбень
На Кракаўскім Прадмесці.

Хай смагу спатоліць рэчка,
Напомняць хваль яе рухі,
Што сёння ты не асечка
Дзён вераснёвай скрухі...

Устань, каб да сонца ўзляталі
Паверхі новай Варшавы,
Што сёння плыве плытамі
Сноў, палеглых у травы.

А ні дарогі не было, ні сцежак,
А ні слядоў па снезе напрасткі.
Нас абступалі камяніцы вежаў,
Жандара постаць змрочыла блакіт.

Але ў вачах не перакрэсліш свята,—
Раднілася нявольнікаў сям’я.
Ты з Волгі быў, грамадзянін Саветаў,
Я з Нёмана, з Варшавы, з Польшчы я.

Фашызму цыркуль не даваў спачыну...
Мы ратаваліся не словам боскім,
Ты блаславіў любімую Айчыну
Святловым, Шчыпачовым і Твардоўскім.

Я — Лібертам, Міцкевіча баладай
Ці палымянай Норвіда страфой.
Грымела пераможна кананада,
Як Пушкіна чыталі мы з табой.

Світанак рос над намі вечным цудам,
Нікога ён на свеце не міне.
Ну, як цябе, Алёша, я забуду?
Ты ж дружбаю пашырыў сэрца мне.

Аршаншчына, чакаю я адказу,
Дзе спіць мой сябар, пад якой сасной?
Яго пачую і пазнаю зразу,
Бо ў кожны час навекі ён са мной.

Былі напачатку бель і сны,
Сны немаўленчай абстракцыі,
Пакуль не збудзілі мяне званы
I водар рускай акацыі.
Царкоўкі, чароды кабет і вазоў,
I словы, як покліч бою,
Як голас спрадвечных айчынных азоў:
«Polska z tobą» — Польшча з табою!
Пасля — барабанны пошчак ног,
Рэкруцкі спеў з грукам,
Ступіла вайна на самы парог
Гвалтоўным сталёвым друкам...
З высокіх паверхаў праз вокны на брук
У зябкай ранішняй сіні
Кветкі ляцелі з дзявочых рук
Да песні: «О мой размарыне...»
Драбінай раслі за гадамі гады,
Поўдзень выходзіў з дасвецця,
Дужэў, даспяваў лес малады,
Будзілася сэрца ў паэце.
Да трапяткіх вуснаў дзяўчат
Падносіў я полымя ружы,
Хмар навальнічных п’янлівы чад
Вецер гайдаў дужы.
Нарэшце я незабыўнай вясной
Зірнуў пранізліва ў вочы адной...
I зноўку белы малочны сон
Па-над калыскай дачушкі —
Вайна дратавала жытнёвы загон,
Бухалі ў далечы пушкі...
Забраўшы і песню і сэрца маё,
Восень ірдзела іржава,
Друз прыглушыў агню вастрыё —
Упартая змоўкла Варшава.
Граў потым вецер песню журбы
На трэснутых струнах руінаў,
Пакуль апошні выстрал пальбы
На вуснах вайны не застынуў...
Вяртаюся, любая, з дальніх мясцін,

З поля аціхлага бою,
Ты, помніш, пісала, ускліквае сын:
Польшча са мной —
Польшча з табою!

Ты ўяўляеш: Прастора,
а гэта плошча, вымераная метрамі,
ты гаворыш: Дзень,
а гэта адрэзак часу ў абручах турбот
і штодзённасці гарбяках,
астаецца Ноч — маленькая станцыя
з забыццём — стойкай буфетнай,
да якой прытуліцца можна,
аж пакуль не абудзіць нас гупат
і свіст цягніка,
значыць, свет існуе па-за гэтым палонам
(і імчыцца туды, адкуль рэха і тое
не можа вярнуцца,
як жыцце пасля трапнага стрэлу).

Затрымаўся цягнік паміж часам і мной,
а ні грукат не вырве мяне з анямення,
ні свіст,
толькі ліст ад Цябе,
з забыцця мяне верне Твой ліст,
па дарогах чужыны блукае ён, кружыць,
і ў далонях халодных самшэлай вялюгай
маўчыць...
У Прастору цягну свае рукі — дзве рэйкі
напружання,
можа, выхапяць, вызваляць рукі
світанак з начы?

I тады да Цябе я вярнуся ў люлянку,
пад калыскай схілілася ты і спяваеш...
Вайна? Стрэлы — паштоўка маўчання —
сляза.