Айзік Платнер - Соль жыцця

Любоўю з табою ў імкненнях мы звязаны творчых.
Хоць плакала сэрца, ды горка смяяліся вочы.

Стаю перад скарбамі кніг тваіх — праўды крыніцай,
I жудасць мінулай пары мне ізноў быццам сніцца.

Не раз суцяшалі ў бядзе твае свежыя словы
I ўверх узнімалі пахілыя ў горы галовы.

Ты радасці шмат нам прыносіў заўжды ў вечар зімні,
На’т бацька мой хмуры — і той усміхаўся з усімі.

I слухалі Шолам-Алейхема з намі суседзі,
Жанкі, помню, шылі... Смяяліся ўсе, нібы дзеці...

А бацька стары, каб на людзях ад смеху ўхіліцца,
Паважна выходзіў на двор — зачыніць акяніцы.

Але ў тыя дні я не раз неўспадзеўкі падслухаў,
Як рогат яго праз акно далятаў да нас глуха.

У «шукальнікі золата» за акіян ты падаўся,
Але не знайшоў... Быў ты бедным — такім і застаўся.

Ў Н’ю-Йорку дасюль яшчэ цэлы той дом, дзе памёр ты.
Жывуць краўцы Бронкса ў ім. Радасці горам сцёрты.

Ў тым доме і каменя нават няма з тваім імем,
Твой помнік — то кнігі. З’еднаў нас навекі ты з імі.

А ў Бронксе пастаўлен цялец залаты ў стальным храме,
Як тупасці помнік, банкірамі і гандлярамі.

Ты скора патух, але будзеш свяціць і ў далейшым.
Ў вяках дарагім застанешся, наш Шолам-Алейхем.

Прайшлі з тваім імем праз цьму перашкод у жыцці мы,
I скарб даняслі твой да светлай совецкай Радзімы.

I, роўныя з іншымі ў нашай сяброўскай мы хаце,
Паклалі ў скарбніцу народаў і наша багацце.

А смех твой шырокі на мовах совецкіх гучыць гучным звонам,
I заўтра, як сёння, ўшануюць цябе векапомна.

Яшчэ маладзейшым ты будзеш у нашым далейшым.
Ў вяках дарагім застанешся, наш Шолам-Алейхем.

Ідуць яны коўзкім узгоркам —
Дзяды, і матулі, і дзеткі.
I лёд на магіле той горкай
Папросіцца ў страшныя сведкі.

I сына маленькага маці
Да сэрца свайго прытуліла.
— Дачушкі мае, уцякайце
Ад немцаў, ад чорнай магілы! —

I шэпча старэйшай на вуха:
— Застанься для таты, як памяць, —
I ўпала ў знямозе, і глуха
Азвалася стогнамі замяць.

Дрантвее малы, нібы мармур,
А з вуснаў цяплынь павявае,
Яшчэ абнімае ён маму,
Яшчэ калыханкі чакае...

I Дзіна ідзе праз руіны
З малодшай сястрыцаю Галяй.
I сціснута сэрца у Дзіны,
Як Галіны вусны — ад жалю.

Ні кулі, ні смерць, ні праклёны
Спалохаць не змогуць дзяўчатак.
I сёстры ўцякаюць з калоны...
За нейкай разбуранай хатай

Схаваліся. Доўга стаялі.
Гудзеў неўгамованы вецер.
I вуліц маўклівыя далі
Ахову прыносілі дзецям.

Маленькія сёстры, як цені,
Куды іх завея пагоніць?
Далёка яшчэ вызваленне,
А ўсё-ж яно ймчыцца на конях!

Крочаць праз мяцелі,
Крочаць дзве дзяўчынкі,
Змерзлі, пасінелі —
Без гнязда птушынкі.

Дзесьці ў вёсцы дальняй —
Добрыя сяляне.
Як знайсці кірунак,
Як знайсці ратунак?

Вые злосны вецер.
I шукаюць дзеці
Цётку ці бабулю, —
Можа, хто прытуліць?

Снегам пазанесла
Ўсе шляхі-пуціны,
Сэрцу ў грудзях цесна...
Дзе святло хаціны?

На ускраі вёскі
Светлыя палоскі
Глянулі з аконца.
Можа, тут іх сонца?

Вые вецер зверам.
Стукнуць, можа, ў дзверы.
Хоць пара начная,
Хоць ніхто не знае
Гэтых дзвюх дзяўчынак —
Без гнязда птушынак.

I знаходзяць тую
Маці залатую,
Што дзяцей нямала
Ўласных гадавала.

Стогне Міхаліна:
— Ўсюды немцы-каты!
Як знайсці мясціну,
Дзе схаваць дзяўчатак?

I ў пуні, як толькі сцямнела,
Дзяцей Міхаліна хавае.
Халодныя іхнія целы,
Як маці, яна сагравае.

А вецер — над дахам, над краем,
Сціскае і пальцы, і сэрца.
Паплакала трошкі-б старая, —
Лягчэй-бы ёй стала, здаецца.

I шэпча ласкавыя словы...
Усё палюбіла сялянка —
I Дзініны доўгія бровы,
I Галіны шчокі ў вяснянках.

Хто болей ёй любы і родны?
Абедзвюх заслоніць ад кулі.
Зрабіць-бы, каб злосць і нягоды
За гэтую ноч прамінулі!

I стогне пад пуняю глеба,
I дзеці скрозь сон уздыхаюць.
Чаму не з’яўляецца з неба
Рука, што зладзюг пакарае?