Айзік Платнер - Соль жыцця

I моліцца ўслых Міхаліна:
— Забойцам пашлі пакаранне! —
... Праз шчыліны пуні гасціннай
Прабілася шэрае ранне.

У смерці дзесятак шляхоў, пэўна, ёсць.
Жыццё — сотні, тысячы мае.
Радзіма! Жыццёвую ўпартасць і лёс
Народ мой табе прысвячае.

Магутную зброю куюць кавалі,
Зара перамогі ірдзее.
Вы чуеце скаргі?
То скаргі зямлі,—
Ёй цяжка насіць ліхадзеяў.

Яшчэ толькі сорак другі — Беларусь
За дротам калючым, у ранах.
I лепшыя людзі ў такую пару
Ідуць у лясы, ў партызаны.

Яшчэ у пажарах і хаты й сады,
Ні хлеба няма, ні адзення.
Але над спалохам, над смерцю заўжды
Пануе людское сумленне.

Апошні кавалак старая цішком
Прынесла вандроўніцам з гета.
Спаліла-б фашысцкую погань агнём, —
Адна ў яе мара і мэта!

Думае розумам ясным,
Чуе ўсхвалёваным сэрцам, —
Гэтым дзяўчаткам няшчасным
Трэба дзе-небудзь сагрэцца.

Тут — ні прытулку, ні сховы.
Немцы — ля кожнай хаціны...
Ёсць у сяленні Дуброва
Сябра стары Міхаліны.

Трэба падацца туды ім.
Сцюжа. Вятры над палямі.
— Донькі мае залатыя,
Як развітаюся з вамі?

Разам паплакалі горка.
Хутка ці будзе спатканне?
Будзе
А покуль за ўзгоркам
Трох пуцявін скрыжаванне.

Галя да сябра з Дубровы
Пойдзе адною пуцінай.
У лес партызанскі суровы
Прыйдзе сястра яе — Дзіна.

Аб сёстрах спявай, маё сэрца!
Прыйшло красавіцкае сонца,
I дождж над зямлёй пранясецца,
I гром адгукнецца ў аконцы.

Вось снегу няма ўжо,
і травы
Усходзяць ля студні вясковай,
I тысячы сонцаў ласкавых
Вада пачала адлюстроўваць.

У сне неспакойным, уночы,
Да Галі з’яўляецца мама;
Як цяжка па снезе ёй крочыць,
Па коўзкіх руінах і ямах!..

У мамы разбітыя скроні...
О мама, чаму ты нямая?
І падае Галя ў бяздонне,
За што затрымацца не мае.

Сцюдзёныя сцены навокал
Адточаны гладка...
I раптам
Ёй робіцца цёпла і лёгка,
Хтось Галю паціху пакратаў.

У хлеве — цяляты малыя,
Тут цёпла ад іхняга пару.
Дзве мяккія, гладкія шыі
Ля Галінай шыі і твару.

Сябры дарагія, цяляты,
Пастушку маю беражыце,
Бо могуць фашысцкія каты
Прыйсці і да вас...
Не кажыце,

Што Галя прыйшла мая з гета,
Ёй крыжык наўмысля надзелі.
Няхай гэта будзе сакрэтам,
Каб немец яе не застрэліў!

Вайна. Папялішчы — не хаты...
I лета ў крывавых праменнях...
На лузе нямыя цяляты
Глядзяць на маланкі ў здзіўленні.

I пахне травой сакавітай,
I шэпча трава тая ціха:
— Галіна, цялят беражы ты,
Інакш будзе ліха! —

Так, ёсць гаспадар у цяляці,
А Галя адна ў гэтым полі.
На фронце татуля,
а маці...
Не прыйдзе ніколі, ніколі!

На вёрсты, на цэлыя мілі
Палі працягнуліся ўдалеч,
I кветкі галовы схілілі,
Ласкава ўсміхаюцца Галі.

... Праз буры і ўранку і ў змроку
Імчыць яе тата здалёку,
I Галю ён вызваліць першы...
Ён прыйдзе ці конна, ці пешшу!

На крыллях ляціць яе тата,
А можа, на шумных гарматах,
I гэткіх, як тата, нямала,—
Іх тысячы — воінаў дбалых!

Дуброва. Пустэльны куток Беларусі.
Уздрыгвае лісце на белай бярозе.
Тугу і самоту выстуквае бусел,
Гаворыць на мове сваёй у трывозе.

Ноч. Хаты сляпымі, як цемра, вачамі
Глядзяць у прастор, што не мае і краю,
I хлопцы з лясоў, нібы цені, часамі
Таемна прыходзяць, таемна знікаюць.

...Сядзіць у куточку на лаўцы бабуля.
Лучына даўно ўжо сатлела і згасла.
I ціха, — каб немцы, крый божа, не чулі, —
У бойцы употайкі б’е яна масла.

А Галя ляжыць. Ёй не спіцца, не спіцца,
Гарыць яе цела, а вочы — у скрусе.
Спаўзла яна з ложка і падае ніцма
Прад бабкай старою:
— Баюся, баюся!

О добрая бабка, скажу табе сёння
Усю праўду. Ты-ж толькі нікому ні слова! —
Спужалася баба:
— Што кажаш ты, доня?
Ты трызніш, дзяўчынка.
Ды ты нездарова! —

А Галя ў пакуце разгублена шэпча,
I літасці просяць засмяглыя вусны.
Яе абнімае старая за плечы:
— Ну што-ж ты трапечаш? —
— Баюся, баюся...

Скажу я ўсю праўду. Дзяўчынка я з гета. —
I слёзы ў вялізных вачах задрыжэлі:
— Баюся, дазнаецца немец пра гэта,
Баюся, каб немец мяне не застрэліў.