Уладзімір Караткевіч - Паэзія розных гадоў

Шыпшына і хатняя ружа
Калісьці разам жылі
І разам кахаліся шчыра
На мяккай садовай зямлі.

Абняўшыся, на гародзе
Стаялі да ранняй зары,
І дзеткамі іх лічылі
і дуб стары.

Так яно ўсё і цягнулася,
Добра кветкам было,
Пакуль не паслаў за падаткам
Кароль гайдукоў на сяло.

Карову - за вокны ў хаце,
Сто злотых - ад бараны.
І нават падружжу нашаму
З пагардай сказалі яны:

"Пакуль яшчэ маладыя -
Давайце кветкі й лісцё,
А потым, як дзеці будуць,
Дзяцей сваіх аддасцё.

Не жыць ім у подлай вёсцы,
Не чуць ім мужыцкіх слоў,
Расці ім ля гордых палацаў,
Уцехаю быць для паноў".

Горда ў адказ шыпшына
Сваёй скалануў галавой:
"Мілей нам родная хата
З яе саламянай страхой.

За камень гарачы хапайцеся,
А не за нашых дзяцей.
Як будуць - не дам на знявагу
Кату, што мучыць людзей".

Цягнуць рукі да ружы -
Шыпшына даў аднаму,
Ўзяліся яны за шыпшыну,
Рукі круцяць яму.

Сцябаў гайдукоў у вочы,
Па твары бязлітасна біў,
Падрапаў гайдуцкія рукі,
А ружу сабой затуліў.

Пабеглі за дапамогай,
Бягуць з рыдлёўкай, з касой,
І кажа шапшына горды
Дзяўчыне каханай сваёй:

- "Бегма, ратуемся, ружа,
Каханка, радасць мая".
- "Шкада мне матулі-вішні.
Бяжы, застануся я".

За ім да пушчы гналіся,
Гналіся з сабакамі ўслед
І толькі ля рэчкі глыбокай
Згубілі шыпшынаў след.

І нельга з'явіцца з пушчы
Да ружы каханай яму,
Бо могуць схапіць гайдукі
І кінуць навекі ў турму.

Так і жыве ён у лесе
У шапцы чырвонай як кроў,
Кінжаламі і нажамі
Узброены да зубоў.

Стаіць ён як горды мсцівец,
На вёску з узлесся глядзіць.
Хай цяжка - затое вольны,
А вольнаму добра жыць.

А там, каля старай хаты,
З сівінкаю на лістах
Сумуе хатняя ружа
У чыстых росах-слязах.

Верабей на плоце,
Сонцам яго паліць,
Тут жа яго дзеткі
Рты парасчынялі.
Поруч вераб'іха,
Злосная кабета,
І лае, і перыць
Вераб'я за гэта:
"Выбраў ты кватэру,
Цэлы дзень тут сонца,
Да ракі далёка,
Да лесу бясконца...
Знёс бы сотню вусняў
Шпаку-ягамосці,
Зазваў бы зязюлю
Выпіць чарку ў госці -
Мелі б мы і дачу
Не горш, як у цёці,
Калі б ты, калода,
Не сядзеў на плоце,
Што табе і жонка,
Што хоча на дачу,
Што табе і дзеткі,
П'янюга, няўдача".
Верабей сумуе:
"Спека. Лаюць злосна.
Дзе ад жонкі дзецца?"
. . . . . . . . . . . . . . . .
Цяжка яму, млосна.

Ноч ідзе. Блакітная радасць.
У траве расчыняецца "сон",
Ля агнёў лугавых, за садам
Раз ад разу гучыць балабон.
Каля вогнішча скачуць коні
І ў глыбокіх, як неба, вачах
Адбіваецца, бы ў палонні
Зачарованы Млечны Шлях.
Цёмны стаў адбівае каліны,
Ледзь даносіцца песня з сяла,
Вечар ласкавы, вечар сіні
Адляцеў, каб ноч надышла.
Баўтане балабон за гаем
І растане зноў ў цішыні.
Мякка вечар галіны качае,
Ціха... Ціха... Пасні... Пасні...

Ўстану ранкам насустрач сонцу
І па цёплай зямлі пабрыду
Там, дзе яблыні мараць бясконца
У блакітным вясновым саду.
Пацягнуся, і сну аковы
Ападуць з пасвяжэўшых рук.
Моц напоўніць вялыя словы,
Сэрца ўзбудзіцца яры стук.
І пайду па расістых палетках
Так, каб з новым спаткацца днём,
І махнатая, алая кветка,
Кветка сонца заззяе агнём.
Ў новым дні ўсё прыгожым будзе,
Ён паўстане над новай зямлёй.
Паднімайцеся, добрыя людзі.
Крочце к сонцу поруч са мной.

Восень нясе павуцінне,
Дрэвам час запалаць.
На ўсіх баравых рабінах
Чырвоныя плахты вісяць.
Няўтульна на мокрай сялібе
І ў позні прысмерку час
Вяргіні таўкуцца ў шыбы:
"Пусціце, пусціце нас".

Коні прысталыя ймчацца панура.
Лютаўскі холад. Трывога вачэй.
Вые і плача апошняя бура
Каля занесеных снегам плятней.

Шлях мой далёкі, дарога каравая,
Ў неба ляціць неспакойны дымок.
Недзе далёка мігае ласкава
Ў цемру й буран залаты аганёк.

Сны табе сняцца зімовыя, раннія,
Сніш, што каханы ў акенца стучыць.
Любая, любая, вечна каханая,
Цёплы агеньчык, іскра ў начы.