Уладзімір Караткевіч - Паэзія розных гадоў

Даволі языком дарэмна звягаць!
Ад нашых ніў зялёных - рукі прэч!
Нам не патрэбны новыя варагі,
Калі ж прыйдуць, дык атрымаюць меч.

Гісторык грэчаскі эпічна й проста
Пра нас даўным-даўно паспеў сказаць:
"Жыве ў Гіпербарэі люд дзівосны,
Якому не балюча паміраць,

Калі ў яго забраць жадаюць долю,
І нівы ў жоўтай повені жытоў,
І родны кут, і родныя таполі,
І родны гай, і залатую волю
І ўдзірвянелыя капцы дзядоў".

Калі ў той час мы не згіналі спіны,
Як давядзеш баранячым мазгам,
Якімі моцнымі мы стаць павінны
Ад новай праўды, зразумелай нам.

Я ведаю, цяжкімі будуць годы,
А нам стаяць, не гнуцца як трысцё,
Бо лёс славян і лёс майго народа -
Нялёгкае і гордае жыццё.

Нам першым даглядаць усходы волі,
І першымі іх потым паліваць...
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Даволі успамінаў, досыць болю,
Патрэбна неяк жыць і працаваць.

Надзену шапку. Выйду на адвалы.
Смяецца сонца ў хмызняках густых,
Смяюцца зайчыкі на свежых хвалях:
"На добрае здароўечка твой чых".

Дождж крочыць недзе па лугах далёкіх:
Ад хмары ў полі дымная мятла.
І над вадою, над Дняпром шырокім
Вясёлка светлай аркаю лягла.

Зямля дзядоў! Гудуць на ліпах пчолы,
За штосьці птушкі сварацца ў садах.
Вось дом стары. Два клёны і таполя,
Як старыкі аперліся на дах.

Сабака спіць паміж чырвоных макаў,
І гарлачы сышліся на сукі
Паміж сабой аб нечым пабалакаць,
Пагрэць на сонцы старыя бакі.

Туляўся ў свеце як па пеклу Марка,
А тут сустрэнуць жартама "дубцом",
"З каня" ля шулаў пачастуюць чаркай
І павядуць, гамонячы, у дом.

Бабуля у старым сваім уборы
(Крывёй не родная, а як свая)
Пачне неміласэрна лаяць горад,
І за плячыма з лыжкаю стаяць.

Што, пэўна, кормяць там аднэй мачалай
Ці іншай, можа, поскуддзю якой,
Бо стаў худы як той курыны палец.
Засмаж сабаку - рады дасць і ёй.

А дзядзька, што ў вадзе сядзеў ад рана
З ухмылкай скардзіцца на ход падзей,
Што рыба стала з гонарам як пані,
Ні на якую трасцу не ідзе:

"Як цюцька змок, запэцкаўся у глейку,
Сяджу як у разоры той нарог.
Лавіў, лавіў - ну хоць бы лапаць нейкі -
Пачулі, што прыйшоў рыбацкі бог.

Калі як зараве гудок пабудку,
Як пачалі бляшню хапаць яны.
Мо думалі, што я пайду - аж дудкі,
Я, дзетухны, сягоння выхадны.

За мокрыя штаны - нясіце кару...
Сілкуйся, брат, не праглыні язык.
Пачаставаць як трэба нельга зараз,
Міроны вельмі мала - маладзік".

Гарэлка льецца. Ціхі гук вясёлы.
Чаму не выпіць, як прычына ёсць.
Скаварада велічынёю з кола,
Кускі - з каровячы прыблізна нос.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Даволі. Надыходзіць "час сабачы".
На вулках ціша і спакойны сон.
Выходзім і даволі ясна бачым,
Як хітры бэз рвануўся ад акон.

Стаяць яму цвярозаму, без чары,
І ноч усю да ранішніх гудкоў
Ён будзе з ветрыкам пра нас пляткарыць
У сто зялёных, вострых языкоў.
Пакрыўдзіўся...

Зноў пахне сена цёплымі лугамі,
Па-над страхой знаёмых зор агні.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Адрына з заімшонымі бакамі,
Дзе цёплае гняздо звіваюць сны.

Зямля дзядоў! Дняпро ад хмарак белы,
Чубатыя ад хмызу курганы.
Ускраінныя хаты уцалелі,
Як быццам не было зусім вайны.

А там, далей, за старымі садамі
Прайшла агню бязлітасная плынь.
Не вулкі - сківіцы з двума зубамі
І на камнях палын,
палын,
палын.

Забудзь на міг заводаў голас грубы,
Глянь на слупы асмаленых ракіт
І ты пачуеш гул татарскіх бубнаў,
Віск баявы і дробны стук капыт.

Як трыста год таму ляцяць арканы,
Ізноў навала, барацьба і жах
І валакуць русявых паланянак
Чужынцы на запененых канях.
"Чорна хмара падступае,
Цар турэцкі наступае,
Хоча сватаць Андрэеўну..."
Спявай апошні раз перад разлукай,
Забіты твой каханы у баю,
Ўскінь дагары заломленыя рукі,
Цалуй апошні раз зямлю сваю.

Зноў, як раней, гатуюць смерць сабакам
І помста нарастае дзень у дзень.
На кожнай хвоі - чалавек з пулгакам,
За кожнай сціртай шыбень і кісцень.

Над роднаю, над залатой зямлёю
Пранёсся ураган пакут і мук.
Здаецца, што арда прайшла вайною,
Пусціўшы ветрам працу чорных рук.