Уладзімір Караткевіч - Паэзія розных гадоў

Не можна ад нябёс адрозніць повень:
І там і там адна і тая ж бель.
Плыве пад ветразем крылаты човен
Як казачны ў паветры карабель.

Зямля дзядоў! Такою ж залатою
Яна была і ў той далёкі век,
Калі зубры ішлі да вадапою
І на дубах хаваўся чалавек.

Гады мінулі, пазгнівалі троны,
Ахуталі як коўдрай палыны
Руіны замка "каралевы Боны"
І над Дняпром шырокім курганы.

Даўно мяне не бачыла адрына,
Дзе я калісьці дзічкі ў кут хаваў,
І пыл на вулках, мяккіх як пярына,
Ног змораных даўно не цалаваў.

І вось ізноў трава знаёмых вулак
І за Дняпром сівым абрыс сяла:
Збароў, дзе некалі мая матуля
Вясковаю настаўніцай была.

У дальні свет шырокія дарогі,
Асін трапюткіх нечаканы ўздых,
Дзядамі узараныя разлогі,
Калыска і прыстанак вечны іх.

Абрыў ад ног у плынь Дняпра нырае.
Заціхні, сэрца, - знову за сваё?
Гарэза-ветрык волас папраўляе
На непакрытай галаве маёй.

Там - плынь Дняпра, шырокая, як мора,
Тут - скочкі і заглухлы бэз капцоў.
Стаю і думаю. І хвояў шорах,
Як слова даравання ад дзядоў.

Вайна нанесла нават мёртвым раны,
Не кажучы пра цёплых і жывых.
Стаптаныя дзядоў маіх курганы!
Увесну бэзу не цвісці на іх.

Непадалёк ад ледзь жывой капліцы,
Над бабчынай магілаю старой
Як слёзы залацістыя, жывіца
Цячэ з параненых магутных хвой.

З гурбы жывой, з гурбы безабароннай
Яны сюды вадзілі па адным,
Пускалі па спадзістаму адхону,
І у патыліцу стралялі ім.

І нехта адказаў так званым "людзям"
З пагардай, хоць вялі яго на смерць:
"Калі страляеш, дык страляй у грудзі
І мей адвагу ў вочы мне глядзець".

Усё праходзіць. Пад дняпроўскай хваляй,
Там, ля Прарова берагоў густых,
Вышэй ад горада, згніваюць палі
Напалеонаўскіх спаруд старых.

А поруч з імі, ў водарасці рыжай,
У нетрах "жабніку", "багновак", "скул"
Чужынскі танк з павучым чорным крыжам
Зарыўся грозным хобатам у мул.

Культуры вашай варты жалю ўламак,
Бандыцкі танк са звернутым ствалом
Прыстасаваў пад непрыступны замак
Вусаты, тлусты ваявода-сом.

Жывымі не ўцяклі, як і калісьці,
Са зброяю сваёй пайшлі ка дну...
І не паспелі іх сляды заплысці,
Як зноў крычаць пра новую вайну,

Звуць "боскую бязлітасную буру",
З амбонаў абвяшчаюць зноў і зноў
Паход за еўрапейскую культуру
Супроць "славянскіх цёмных дзікуноў".

Вы, гордыя сваёй грудзінай белай,
Надушаныя з ног да галавы,
Мае ж дзяды тады пісаць умелі,
Калі фарсілі ў воўчых шкурах вы!

Калі у замках вы жылі па-свінску,
Палілі на агні жанчын старых -
У нас тварылі Будны і Цяпінскі,
Паэты, дойліды і разьбяры.

У вас калматая бы ў малпы скура,
Не звыклі вы да вопраткі сваёй,
А вы прыйшлі "прышчэпліваць культуру",
Прыйшлі таемнай, воўчаю хадой.

Вам, спевакам грызні і новых войнаў,
Што за "культуру" ліць спраможны кроў!
Культура - справа мірных і любоўных,
Не катаў, не забойц, не дзікуноў.

Нас нішчыць? До дурніц. Замала сілы.
Зямля, дзе ўсе жывуць адной сям'ёй,
Дзе ваяваў Вячко, дзе жыў Вашчыла -
Не можа быць пахілаю рабой.

Не вырвеш з нас жывую нашу душу
Бы з дзяснаў слабых набалелы зуб,
Бо мы народ вялікі, непарушны,
Народ, што да зямлі прырос, як дуб.

Хоць моцныя, а з сукаватай кульбай
Мы не сядзелі на чужым гарбу,
Бо зведалі мы смак нішчымнай бульбы,
І бомбы, і пажар, і барацьбу.

Сціскаюць моцна нашы рукі зброю.
Не рушце нас. Не цяжка зразумець:
Капцы жадаюць вечнага спакою,
Жывыя - працаваць, кахаць і пець.

І не крычыце пра сваю культуру,
Не выдаткуйце гожых слоў запал, -
Мы зразумелі на уласнай скуры
Бязлітаснае слова "капітал".

Мы самі радасць зносілі і гора.
Ніколі не казалі нам айцы
Прасіць свой хлеб на мірны падвячорак,
Сваю зямлю на мірныя капцы.

І аддаваць сваю чужынцам працу,
І воўну - на чужыя дываны,
Сваю сасну - на вашыя палацы,
Сваю спіну - пад вашы бізуны.

Сваю зямлю, любімую, святую,
Якую грубым словам не назваць,
Такую светлую, такую залатую
Распусніку ў наложніцы аддаць?