Кәрим Тинчурин - Пьесалар / Пьесы

Габбаса. Тукта әле, атасы, бәйрәмгә аягына кияргә бернәрсә дә юк бит аның.

Шакирҗан. Минем иске читекне кияр.

Габбаса. Аны дворник Гыйлаҗи картка бирдем.

Шакирҗан. Нәрсә, нәрсә?

Габбаса. Әйе, гаеткә кияр дип бирдем. Ул үзе аны ямамакчы булды.

Шакирҗан. Юк, сез мине чынлап бөлдерергә керешкәнсез, ахры.

Габбаса. Гаеткә киеп барырга бернәрсә дә юк дигәч, биргән идем.

Шакирҗан. Тагын аңар чапан кирәк түгелме? Бәлки, аның сәгате дә юктыр әле? Бәлки, аңар намаз туны да кирәктер? (Гайрәтләнеп.) Кит, ябалак, мут хатын! Күземә күренмә.

Габбаса. Чү, чү, атасы! Газиз көннәрдә генә болай кыланмасана! Алла аның урынына гаип хәзинәләреннән бирер.

Шакирҗан. Бирер, бирер. Тот капчыгыңны. Сиңа гаип хәзинәләр хәзерләп куйган, ди. Хәзер барып алып кайтасы гына бар. Гомерендә гаеттән гаеткә битен юмаган, каткан мужикны шатландырган өчен, Алла сиңа бирде, ди. Бирмәгән ни. Сәдака бирердәй урыннар аннан башка да бик күп. Алла кабул гына итсен. Хәзер барып дворниктан читекләремне алып, асрау кызга бәйрәмдә кияргә алып бир.

Габбаса чыга башлый.

Кара әле, сиңа әйтәм, моннан соң малайларга шикәр урынына кичә алып кайткан кисмәктәге вареньены бирә башлагыз.

Габбаса. Ул эшкә яраксыз бит.

Шакирҗан. Нәрсәсе эшкә яраксыз?

Габбаса. Әчеп, күгәреп беткән бит.

Шакирҗан. Бисмилла әйтеп капсалар, төчер әле. Ул мокытларга ярамаган, ди, тагын. Авылда бит аларга ул да эләкми әле. Кара аны, сиңа әйтәм, бәйрәм дип, күп чәпчемәгез. Быел болай да расходлы ел.

Гөлҗамал керә.

V. Шакирҗан, Габбаса, Гөлҗамал.

Гөлҗамал (тузган аяк киеменнән) . Бай абый, Нурмөхәммәт абый килгән. Керергә мөмкинме, ди.

Шакирҗан. Керсен. Әй син, чабаталы бикә, бикәң алып биргән оекны хәзер кибеткә кире төшереп бир. Мөселман кызына марҗа оегы кияргә ярамый. Ул сиңа хәрәм, хәрәм, ишетәсеңме, хәзер төшереп бир. Аның урынына мин сиңа үземнең иске кәҗүл читекләремне бирермен. Аның башлары бераз тузган булса да, балтырлары яхшы. Чын кәҗүл. Бәйрәмгә кәҗүл читек киярсең. Сиңа әйтәм, дворниктан хәзер алып читекләремне Гөлҗамалга бир. Кара син, гөмбә, карап киен. Бар, керсен.

Гөлҗамал бер Габбасага, бер Шакирҗанга карап, яшенә тыгылып чыгып китә.

Корбанлыкка азык бирмәсеннәр. Ике көнне ашамый да торыр әле. Китап шулай куша. Ике көн эчендә чорт та булмас. Сират күпереннән җиңелрәк үтәр.

Габбаса чыга. Нурмөхәммәт керә.

VI. Шакирҗан һәм Нурмөхәммәт.

Нурмөхәммәт (кара сакаллы, ябык) . Әссәламегаләйкем!

Шакирҗан. Ни бар?

Нурмөхәммәт. Бай, мин сезгә…

Шакирҗан. Йә, йә, төче телләнмә! Йомышыңны әйт тә эшеңә кит!

Нурмөхәммәт (уңайсызланып) . Ун сум акча кирәк иде. Шуны киләсе ай жалованьесы хисабына алдан бирә алмассызмы?

Шакирҗан. Бирә алмыйбыз.

Нурмөхәммәт. Бәйрәм дә килеп җитте. Беррәттән балага да исем куштырмакчы идек. Хатынны да докторга күрсәтәсе бар…

Шакирҗан. Хәерче башыгыз белән… хәерчеләр үрчетергә сезгә чорт кушканмыни? Балагыз минем кушуым буенча тумаган бит. Үзегезне генә туйдырып торуым җитмәгән, тагын балаларыгызны муеныма такмакчы буласызмыни?

Нурмөхәммәт. Сезнең муенга такмыйбыз. Мин жалованье хисабына сорыйм бит.

Шакирҗан. Йә, йә, нәрсәгә әле сезгә бала?

Нурмөхәммәт. Булды инде шунда… Алла биргәндер…

Шакирҗан. Әнә бар, Алла туйдырыр да. Алладан сорамыйсыз. Миңа киләсез.

Нурмөхәммәт. Бай, хатынны докторга күрсәтми һич ярамый.

Шакирҗан. Тукта, хәерче башың белән, шундый зур расходлар тотып, хатыныңны докторларга күрсәтергә син кем? Син бер-бер баймы, әллә мирзамы?

Нурмөхәммәт. Бик каты авырый бит. Менә инде икенче көн бер локма йотканы юк. Докторга күрсәтми һич ярамый.

Шакирҗан. Әй, мәҗүс каныннан яралган бәдәвамнар. Алланың тәкъдиренә ышанмыйча, доктордан ярдәм көткән булалар. Бар, бар, эш калдырып, юк артыннан йөрмә. Ризыгы бетмәгән булса, докторсыз да үлмәс әле. Аллага ышанырга кирәк, Аллага… Синең хатыныңны доктор яратмаган бит, Алла яраткан. Алла үзе хәстәрен дә күрер. Бар, юк артыннан эш калдырып йөрисе булма!

Нурмөхәммәт. Бай, соравымны җиргә салма? Бик кирәк иде. Шуның өстенә энекәшне дә патша хезмәтенә алдылар. Аңар да бераз бирергә кирәк. Бәйрәмгә анысын-монысын аласы килә. Хатын да…

Шакирҗан (бүлдереп) . Кара әле, кем, Нурмөхәммәт, синең энеңнең солдатка алынуына мин гаепле түгел. Бу – бер. Икенче, ул солдат булса, патша хәзрәтләре аларны ашата, эчертә, киендерә. Тагын аларга ни кирәк? Бәйрәм дисең икән, үз дәрәҗәңә карап уздырырсың әле.

Нурмөхәмммәт. Өч айдан бирле киемемне тегүчедән ала алмый торам.