Кәрим Тинчурин - Пьесалар / Пьесы

Шымчы. Урыны тынычмы соң?

Шакирҗан. Хәзергә Аллага шөкер, тыныч әле.

Шымчы. Әле һаман шул ни… дәме?

Шакирҗан. Капкадан кергәч.

Шымчы. Әйе, хәтерлим. Бер мәртәбә булганым бар иде.

Шакирҗан. Әллә сезнең бездә берәр нәрсә бастырганыгыз бармы?

Шымчы. Җир хакында бер нәрсә.

Шакирҗан. Мансур әфәнде гулять итәмени?

Шымчы. Гулять итмәскә. Хәзер бит бай чак.

Шакирҗан (сынап) . Әллә… ничек? Атасыннан акча килдемени?

Шымчы. Ә утыз мең…

Шакирҗан. Ә?! (Халыкка.) Имансызларның шайкалары монда икән. Акчамны туздырып бетермәс борын полициягә барып әйтергә кирәк. (Шымчыга.) Мансур әфәнде кая гулять итә? Белмисезме?

Шымчы. Сез дә анда бармакчы буласызмы?

Шакирҗан. Юк, мин болай гына… (Халыкка.) Тизрәк полициягә әйтергә кирәк. (Шымчыга.) Ярый. Хуш булыгыз!

Китмәкче була. Шымчы револьверын чыгарып каршы тора.

Шымчы. Руки вверх!

Шакирҗан. Каравыл! Каравыл! Талыйлар! Талыйлар!

Шакирҗан белән Шымчы көрәшә башлыйлар. Шымчы Шакирҗанны егып, сакалын йолкый башлый.

Шымчы. Һе, сакал куйдыңмыни? Сакал куйдыңмыни!.. Чорт, нинди каты ябышкан!..

Шакирҗан. Каравыл! Сакалым! Каравыл! Сакалым!.. Үтерәләр!.. (Шымчының сакалына ябышып, куйган сакалын тартып ала.)

Пристав һәм Сәйфетдинов керәләр.

XV. Шымчы, Шакирҗан, пристав, Сәйфетдинов.

Сәйфетдинов (кулында револьвер) . Ваш благороди! Бөтен шайкаларын тоттым.

Пристав (каушап, револьверын төзәп) . Руки вверх!

Шакирҗан (кулындагы сакалга карап хәйран булган җиреннән, пристав тавышына уянып китеп, приставка каршы барып.) Микалай Ләксәндрич! Сакал!.. Сакал! Сакал!

Пристав (сакалны дикъкатьләп карап) . Аһа, сакал!..

Шакирҗан. Әйе, әйе, билләһи газыйм, сакал. Кызыл авыз сакалы!..

Пристав. Действительно, сакал!

Пәрдә.

Шул ук бүлмә.

I. Шакирҗан һәм Садрый.

Садрый (яшерен кереп) . Өйдә юк күренә. (Кулы белән изәп.) Әйдә, әйдә, өйдә юк.

Шакирҗан. Хуш, утыз мең эләккәч, нишләп өйдә торсыннар. Хуш, йә, кем, Садрый, хуш, инде нишлибез, хуш!.. Акчаны туздырып бетерәләр бит бу юньсезләр. Суга баткан шикелле булдылар бит. Бөтен полиция, бөтен жандармский управление аякта. Хуш, хәтта губернатор үзе дә ул юньсезләрне эзләргә чыккан, ди. Юк бит, юк. Тота алмыйлар. Ай, бу утыз мең, вакытсыз гүргә кертер, ахрысы. Хуш, кемнәр генә кулында сез, җанкисәкләрем, газапланып йөрисез икән? Садрый, синеңчә, ничек? Хуш, утыз меңем табылырмы? Юкмы? Ә, хуш…

Садрый. Алла кулындагы эш. Шулай да валлаһе әгъләм биссәваб [7] Валлаһе әгъләм биссәваб – Алла дөреслекне белә. , Шакирҗан абзый!

Шакирҗан. Шулай инде, энем, әүвәл – полиция, икенче Алла инде. Аллаһы хәзрәтләре полиция күңеленә Әбүгалисина сизгерлеген салсын иде. Хуш, хуш, тәмам акылым чуалды. Бүген иртә белән полицәмистергә менгән идем… Ни эшләп инде, дим, хуш, Никифр Никифрич, акчаларымны таба алмыйсыз, дим. Әллә юньләп эзләмисезме, дим. Хуш? Юк, ди, Шакирҗан бай, по всем статиәм эзлибез, ди. Хуш, дим, алай булгач, каторый статиә хороший, дим? Статиәләр бар да хороший, ди. Айгырым авырып тора, яхшырак бер ат аласы, ди. Үзең дә беләсең, ди, каракларны җәяү эзләп булмый, ди. Биш йөз сум бирдем шул. Хәзер инде бәхетсез бу утыз мең расходлары белән утыз бишкә басты инде. Юк, юк, тапмыйча һич ярамый. Ул кызыл авызларның оялары монда. Бер кайтмый булмаслар әле. Кайтырлар. Хуш, кем, Садрый, теге бүлмәгә кереп кара әле, шунда сыра эчеп-нитеп утырмыйлармы икән?

Садрый. Хәзер. (Чыга.)

Шакирҗан. Хуш, бүген төшемдә нәрсә күрдем соң?.. Юк шул, юк. Бернәрсә дә күрмәгәнмен, ахры. Кирәк чагында төше дә иңми бит, юньсез, барысы миңа каршы торалар. Барысы да каршы, хуш!..

II. Шакирҗан, Садрый, әби.

Садрый. Менә абыстайдан башка берәү дә юк.

Шакирҗан. Абыстай, менә сиңа нәзер сәдакам бар иде. Бик әйбәтләп кенә дога кыл әле.

Әби. Рәхмәт, рәхмәт. Алла гаип хәзинәләрен ачсын инде! Аллаһы әкбәр!

Шакирҗан. Абыстай, бу Мансур дигәнегез бер дә өйдә тормыймы әллә? Кайчан килмә, өйдә булмый.

Әби. Гел өйдә генә тора иде. Кичәле-бүгенле әллә ни булган үзенә. Өйгә кайтмыйча тора. Үзем дә борчылып беттем инде.

Шакирҗан. Соң кая киткән иде?

Әби. Иртә белән хәзер кайтырмын дип чыгып киткән җиреннән суга баткан шикелле булды.

Шакирҗан. Башка вакытларда читтә кунып ятканы булмый идемени?

Әби. Өйдә генә куна иде. Иптәшенең кәбестә бакчасына барган чакларда гына кунып кайта торган иде. Андый чакларда әйтеп китә торган иде.

Шакирҗан. Соң ул өйдә юк чакта аңар килеп, аны сораучылар булмадымы?