Henrik Ibsen - Puphejmo

NORA. Jen ni estas ĉe la kerno. Vi neniam komprenis min. — Granda maljustaĵo estas farita kontraŭ mi, Torvald. Unue de paĉjo kaj poste de vi.

HELMER. Ĉu! De ni du, — de ni du, kiuj amis vin pli varme ol ĉiuj aliaj homoj?

NORA (skuante la kapon). Vi neniam amis min. Vi nur trovis, ke estas amuze min amindumi.

HELMER. Tamen Nora, kiajn vortojn vi elektas?

NORA. Jes, tiel tamen estas, Torvald. Kiam mi estis hejme ĉe paĉjo, li diris al mi ĉiujn siajn opiniojn, kaj sekve mi havis la samajn opiniojn; kaj se mi havis aliajn, mi ilin kaŝis; ĉar tion li ne ŝatus. Li nomis min sia pupinfano, kaj li ludis kun mi, same kiel mi ludis kun miaj pupoj. Poste mi venis en vian domon –

HELMER. Kian esprimon vi uzas pri nia geedzeco?

NORA (neĝenate). Mi opinias: tiam mi transiĝis de la manoj de paĉjo en viajn. Vi aranĝis ĉion laŭ via gusto, kaj sekve mi ekhavis la saman guston kiel vi; aŭ mi ŝajnigis; mi tamen ne certe scias —; mi opinias, ke ambaŭ sintenoj okazis; foje la unua, foje la dua. Kiam mi nun rigardas tion, ŝajnas al mi, ke mi vivis kiel malriĉa homo, — nur de mano al buŝo. Mi vivtenis min farante artaĵojn por vi, Torvald. Sed tio estis ja kion vi deziris. Vi kaj paĉjo faris grandan pekon kontraŭ mi. Vi estas kulpaj, ke nenio fariĝis el mi.

HELMER. Nora, kiom maljusta kaj nedankema vi estas! Ĉu vi ne estis feliĉa ĉi tie?

NORA. Ne, mi neniam estis. Mi kredis tion; sed mi neniam estis.

HELMER. Ne — ne feliĉa!

NORA. Ne; nur gaja. Kaj vi ĉiam estis bonkora al mi. Sed nia hejmo estis nenio alia krom ludejo. Ĉi tie mi estis via pupedzino, ĝuste kiel mi hejme estis la pupinfano de paĉjo. Kaj la infanoj, siavice, estis miaj pupoj. Estis por mi amuze kiam vi ludis kun mi, same kiel estis amuze por ili kiam mi kun ili ludis. Tia estis nia geedzeco, Torvald.

HELMER. Estas io vera en tio, kion vi diras, — kiom ajn malmodera kaj ekzaltita ĝi tamen estas. Sed de nun ĉio estu alie. La tempo de ludo estu pasinta; nun venas la tempo de eduko.

NORA. Kies eduko? La mia aŭ tiu de la infanoj?

HELMER. Kaj via kaj tiu de la infanoj, mia kara Nora.

NORA. Ho, Torvald, vi ne estas viro por eduki min al ĝusta edzino por vi.

HELMER. Kaj tion vi diras?

NORA. Kaj mi, — kiel estas mi preparita por eduki la infanojn?

HELMER. Nora!

NORA. Ĉu vi ne mem tion diris antaŭ momento, — tiun taskon vi ne kuraĝis konfidi al mi.

HELMER. En la momento de ekzaltiĝo! Ĉu vere vi volas atenti tion?

NORA. Sed jes; estis ĝuste dirite de vi. Mi ne majstras tiun taskon. Estas alia tasko, kiun mi devas unue plenumi. Mi devas eduki min mem. Pri tio vi ne estas viro por helpi min. Tion mi devas fari sola. Kaj tial mi nun foriros de vi.

HELMER (eksaltas). Kion vi diris?

NORA. Mi devas stari tute sola, se mi havu konon pri mi mem, kaj pri ĉio ekstera. Tial mi ne plu povas resti ĉe vi.

HELMER. Nora, Nora!

NORA. Mi foriros de ĉi tie nun baldaŭ. Kristine certe akceptos min ĉi-nokte –

HELMER. Vi estas freneza! Mi ne permesas! Mi vin malpermesas!

NORA. De nun ne plu eblas malpermesi ion al mi. Mi kunportos miajn personajn propraĵojn. De vi mi volas nenion havi, nek nun, nek poste.

HELMER. Kia frenezaĵo estas do tio!

NORA. Morgaŭ mi vojaĝos hejmen, — mi volas diri, al mia antaŭa hejmo. Tie mi plej facile povos trovi iun okupon.

HELMER. Ho, vi blinda, sensperta kreaĵo!

NORA. Mi devas akiri sperton, Torvald.

HELMER. Forlasi vian hejmon, vian edzon kaj viajn infanojn! Kaj vi ne pensas pri tio, kion la homoj diros?

NORA. Tion mi ne povas konsideri. Mi nur scias, ke estos necese por mi.

HELMER. Ho, estas indignige. Tiel vi povas perfidi viajn plej sanktajn devojn.

NORA. Kion vi do konsideras kiel miajn plej sanktajn devojn?

HELMER. Kaj tion mi bezonu diri al vi! Ĉu ne estas viaj devoj al via edzo kaj viaj infanoj?

NORA. Mi havas aliajn devojn same sanktajn.

HELMER. Vi ne havas. Kiuj devoj estus tiuj ?

NORA. La devoj al mi mem.

HELMER. Unue kaj ĉefe vi estas edzino kaj patrino.

NORA. Tion mi ne plu kredas. Mi kredas, ke unue kaj ĉefe mi estas homo, mi, same kiel vi, — aŭ almenaŭ ke mi provu fariĝi tio. Mi bone scias, ke la plimulto pravigas vin, Torvald, kaj ke ion tian diras la libroj. Sed mi ne plu povas kontentiĝi per tio, kion diras la plimulto, kaj kion diras la libroj. Mi devas mem pripensi tiujn rilatojn kaj trovi sencon en ili.

HELMER. Ĉu vi ne trovus sencon en via stato en via propra hejmo? Ĉu en tiaj rilatoj vi ne havas sentrompan gvidanton? Ĉu vi ne havas la religion?

NORA. Ak, Torvald, mi ja ne vere scias, kio la religio estas.

HELMER. Kia eldiro!

NORA. Mi ja scias nenion krom tio, kion la pastro Hansen diris dum mia konfirmacio. Li diris ke la religio estas tio kaj tio . Kiam mi estos libera de ĉio ĉi tie, kaj staros sola, tiam mi ekzamenos ankaŭ tiun aferon. Mi volas vidi ĉu estas ĝusta tio, kion diris la pastro Hansen, aŭ almenaŭ ĉu mi en jeno pravas.

HELMER. Ho, tia diraĵo de juna virino estas tamen senekzempla! Sed se la religio ne povas gvidi vin, lasu almenaŭ al mi skui vian konsciencon. Ĉar moralan senton vi tamen havas? Aŭ, respondu, — eble vi neniun havas?

NORA. Nu, Torvald, ne estas facile respondi al tio. Mi ja tute ne scias. Tiuj aferoj estas komplete malklaraj por mi. Mi nur scias, ke mi havas tute alian opinion pri tiaj demandoj, ol vi. ĵus mi ja ankaŭ aŭdis, ke la leĝoj estas aliaj, ol mi opiniis; sed ke tiuj leĝoj estu ĝustaj, tiun ideon mi ne kapablas enigi en mian kapon. Virino do ne rajtus ŝirmi sian mortantan patron, aŭ savi la vivon de sia edzo! Tian opinion mi ne fidas.

HELMER. Vi parolas kiel infano. Vi ne komprenas la socion en kiu vi vivas.

NORA. Ne, mi ne komprenas. Sed nun mi volas studi ĝin. Mi devas provi eltrovi kiu pravas, la socio aŭ mi.

HELMER. Vi estas malsana, Nora; vi havas febron; mi preskaŭ kredas, ke vi perdis vian prudenton.

NORA. Mi neniam antaŭe sentis min tiel klara kaj certa kiel ĉi-nokte.

HELMER. Kaj klare kaj certe vi forlasas vian edzon kaj viajn infanojn?

NORA. Jes; mi faras.

HELMER. Do nur unu klarigo estas ebla.

NORA. Kiu?

HELMER. Vi ne plu amas min.

NORA. Nu jes, tiel estas.

HELMER. Nora! — Kaj tion vi diras!

NORA. Ho, tio doloras min, Torvald; vi estis ja ĉiam bonkora al mi. Sed mi povas nenion pri tio fari. Mi ne plu amas vin.

HELMER (kun perforta sinrego). Ĉu ankaŭ tio estas klara kaj certa konvinko?

NORA. Jes, tute klara kaj certa. Tial mi ne volas plu resti ĉi tie.

HELMER. Kaj ĉu vi ankaŭ povos klarigi por mi, per kio mi perdis vian amon?

NORA. Jes, mi povas. Okazis ĉi tiun vesperon, kiam la mirindaĵo ne venis; ĉar tiam mi vidis, ke vi ne estas tiu viro, kiun mi imagis.

HELMER. Klarigu pli precize; mi ne komprenas vin.

NORA. Mi atendis pacience dum ok jaroj; ĉar, bona Dio, mi komprenis ja, ke la mirindaĵo ne estas ia ĉiutaga okazaĵo. Sed jen frakasante ondis tio ĉi super min; kaj tiam mi estis absolute certa ke: Nun venas la mirindaĵo. Kiam la letero de Krogstad kuŝis tie, — mi neniam havis la penson, ke vi volus klini vin sub la kondiĉojn de tiu homo. Mi estis tiom firme certa, ke vi dirus al li: Publikigu la aferon por la tuta mondo. Kaj post tio –

HELMER. Jes, kaj kio poste? Kiam mi estus fordoninta al honto kaj malhonoro mian propran edzinon —!

NORA. Kiam tio estus okazinta, tiam mi pensis, absolute certe, ke vi ekstarus por preni ĉion sur vin kaj dirus: Mi estas kulpa.

HELMER. Nora!

NORA. Vi pensas, ke mi neniam volus akcepti tian oferon de vi? Kompreneble ne. Sed kiom miaj asertoj valorus kontraŭ la viaj? — Tio estis la mirindaĵo, al kiu mi sopiris en teruro. Kaj por malhelpi tion mi decidis fini mian vivon.