Henrik Ibsen - Puphejmo

( Nora silentas kaj rigardas lin sendeturne.)

HELMER (haltas antaŭ ŝi). Mi devus esti suspektinta, ke io tia okazus. Mi devus esti antaŭvidinta tion. Ĉiujn tiujn facilanimajn principojn de via patro —. Silentu! Ĉiujn tiujn facilanimajn principojn de via patro vi heredis. Neniun religion, neniun moralon, neniun devosenton —. Ho ve, kiom mi estas punata por indulgi lin. Por vi mi tion faris; kaj tiel vi rekompencas min.

NORA. Jes, tiel.

HELMER. Nun vi ruinigis mian tutan feliĉon. Vi perdigis al mi mian tutan estontecon. Ho, estas terure pripensi. Mi estas sub la potenco de senskrupula homo; li povas agi kontraŭ mi kiel al li plaĉas, postuli de mi kion ajn; ordoni, komandi super mi laŭ siaj kapricoj; mi ne kuraĝos grumbli. Kaj tiom mizere mi devas sinki kaj perei pro la kulpo de facilanima virino!

NORA. Kiam mi estos ekster ĉi tiu mondo, vi estos libera.

HELMER. Ho, neniujn gestojn. Tiajn frazojn ankaŭ via patro havis pretaj. Kio utilus por mi, ke vi estus ekster ĉi tiu mondo, kiel vi diras? Neniom por mi tio utilus. Li povas tamen diskonigi la aferon; kaj se li tion faros, oni suspektos, ke mi sciis pri via krima ago. Oni eble kredos, ke mi staris malantaŭe, — ke estas mi, kiu instigis vin! Kaj pro ĉio ĉi mi povas danki vin, vin, kiun mi portis sur la manoj tra nia tuta edzeco. Ĉu vi nun komprenas kion vi faris kontraŭ mi?

NORA (kun malvarma trankvilo). Jes.

HELMER. Tio estas tiom nekredebla, ke mi ne kapablas klare teni la penson. Sed ni devas iel nin aranĝi. Deprenu vian ŝalon. Deprenu ĝin, mi diras! Mi devas iamaniere kontentigi lin. Je kia ajn kosto ni devas prisilenti la aferon. — Kaj pri vi kaj mi devas aspekti kvazaŭ ĉio estus kiel antaŭe. Sed kompreneble nur en la okuloj de la mondo. Sekve vi daŭre restos en la domo, memkompreneble. Sed la infanojn vi ne rajtas eduki; ilin mi ne kuraĝas konfidi al vi —. Ho, diri tion al ŝi, kiun mi tiom alte amis, kaj kiun mi ankoraŭ —! Nu, devas esti fino. De nun ne plu temas pri feliĉo; nun temas pri savo de la restaĵoj, la pecoj, la ŝajno — (oni sonorigas)

HELMER (ekskuiĝas). Kio estas? Tiom malfrue. Ĉu la plej terura? Ĉu li? Kaŝu vin, Nora! Diru ke vi estas malsana.

( Nora restas staranta senmove. Helmer iras kaj malfermas la pordon de la antaŭĉambro)

ĈAMBRISTINO (duone vestita, en la antaŭĉambro). Jen venis letero al sinjorino.

HELMER. Donu ĝin al mi. (kaptas la leteron kaj fermas la pordon) Jes, estas de li. Vi ne havu ĝin; mi mem legos ĝin.

NORA. Legu vi.

HELMER (ĉe la lampo). Mi preskaŭ ne kuraĝas. Eble ni estas perditaj, ambaŭ. Ne; mi devas scii. (malfermas haste la leteron; perokule trakuras kelkajn liniojn; rigardas enmetitan paperfolion; krio de ĝojo:) Nora!

( Nora rigardas lin demande)

HELMER. Nora! — Ne; mi devas denove legi unu fojon. — Jes, jes; tiel estas. Mi estas savita! Nora, mi estas savita!

NORA. Kaj mi?

HELMER. Ankaŭ vi kompreneble; ambaŭ ni estas savitaj, vi kaj mi. Rigardu. Li resendas al vi la ŝuldateston. Li skribas, ke li bedaŭras kaj pentas —; ke feliĉa ŝanĝo en lia vivo —; Pa, estas indiferenta tio, kion li skribas. Ni estas savitaj, Nora! Neniu povos fari al vi malbonon. Ho Nora, Nora; ne, unue ni forigu ĉiun ĉi abomenaĵon el nia mondo. Mi rigardu — (haste rigardetas al la ŝuldatesto) Ne, mi ne volas rigardi; por mi poste ĉio estu nenio krom sonĝo. (disŝiras la ateston kaj ambaŭ leterojn, ĵetas la tuton en la fornon kaj rigardas dum ili brulas) Jen, jen, nun ili ne plu ekzistas. — Li skribis, ke vi de post Julvespero — Ho, devis esti tri teruraj tagoj por vi, Nora.

NORA. Mi luktis severan batalon dum tiuj tri tagoj.

HELMER. Kaj suferis en angoro, kaj ne vidis alian eliron ol. Ne; ni ne volas memori tiujn abomenindajn aferojn. Ni nur ĝoju kaj ripetu: Finite; estas finite! Aŭskultu min do, Nora, laŭaspekte vi ne konceptas: Estas finite. Kio tamen estas tiu — tiu rigida esprimo? Ho, kompatinda, eta Nonjo, mi bone komprenas; vi ne vere kredas, ke mi pardonis vin. Sed jen mi faris, Nora; mi ĵuras al vi: Mi pardonis al vi ĉion. Mi ja scias, ke kion vi faris, tion vi faris el amo al mi.

NORA. Jes, vere.

HELMER. Vi amis min, kiel edzino devas ami sian edzon. Estas nur la rimedoj, kiujn vi ne kapablis prijuĝi. Sed ĉu vi kredas, ke vi al mi estas malpli kara pro tio, ke vi ne kapablas agi sendepende? Ne, ne, nur apogu vin al mi; mi konsilu vin; mi instruu vin. Mi ne estus viro, se ne ĝuste tiu virina senhelpeco igus vin duoble pli alloga en miaj okuloj. Ne prenu al vi la malkarajn vorton, kiujn mi diris al vi en la unua teruro, kiam ŝajnis kvazaŭ ĉio renversiĝis super min. Mi pardonis vin, Nora; mi ĵuras al vi, mi pardonis vin.

NORA. Mi dankas vin pro via pardono.

(ŝi eliras tra la pordo dekstre)

HELMER. Ne, restu —. (rigardas enen) Kion vi faru en la alkovo?

NORA (de interne). Deĵeti la maskeradan kostumon.

HELMER (ĉe la malfermita pordo). Jes, tion vi faru; provu retrankviliĝi kaj retrovi animan ekvilibron, vi mia eta timigita kantbirdo. Ripozu trankvile; mi havas larĝajn flugilojn por vin kovri. (marŝas tien kaj reen proksime ĉe la pordo) Ho, kiom varma kaj bela estas nia hejmo, Nora. ĝi estas rifuĝejo por vi; en ĝi mi gardos vin kvazaŭ ĉasitan kolombon, kiun mi senvunda savis el la ungegoj de la akcipitro; mi trankviligu vian kompatindan, batantan koron. Iom post iom tio fariĝos, Nora; kredu min. Morgaŭ ĉio ĉi aspektos por vi alie; baldaŭ ĉio estos kiel antaŭe; mi ne longe devos ripeti por vi ke mi pardonis vin; vi mem nepre sentos, ke mi faris. Kiel vi povas imagi, ke mi iam havus la ideon forpeli vin aŭ nur riproĉi vin pro io? Ho, vi ne konas la bonkorecon de vera viro, Nora. Por viro estas io nedireble dolĉa en tio, scii en si mem, ke li pardonis sian edzinon, — ke li pardonis ŝin el plena kaj sincera koro. Tiel ŝi estas ja kvazaŭ en duobla senco fariĝinta lia posedaĵo; li kvazaŭ enmetis ŝin en la mondon denove; ŝi estas iamaniere fariĝinta kaj lia edzino kaj lia infano samtempe. Tia vi de nun estu por mi, vi konfuzita, senhelpa estaĵo. Timu nenion, Nora; estu nur sincera al mi, kaj mi estos via volo kaj via konscienco. Sed kio? Ne en la liton? Vi ŝanĝis vestojn?

NORA (en sia ĉiutaga robo). Jes, Torvald, nun mi ŝanĝis vestojn.

HELMER. Sed kial, nun, tiel malfrue?

NORA. Ĉi-nokte mi ne dormos.

HELMER. Sed, kara Nora –

NORA (rigardas sian horloĝon). Ankoraŭ ne estas tro malfrue. Sidigu vin ĉi tie, Torvald; ni du havas multon por priparoli.

(ŝi sidigas sin flanke de la tablo.)

HELMER. Nora, — kion signifas tio ĉi? Tiu rigida esprimo –

NORA. Eksidu. — Daŭros longe. Mi havas multon por priparoli kun vi.

HELMER (eksidas ĉe la tablo kontraŭe al ŝi). Vi timigas min, Nora. Kaj mi ne komprenas vin.

NORA. Ja, ĝuste tiel estas. Vi ne komprenas min. Kaj ankaŭ mi neniam komprenis vin — antaŭ ĉi tiu vespero. Ne, ne interrompu min. Vi nur aŭskultu kion mi diras. — Estas decidiga konfrontado, Torvald.

HELMER. Al kio vi celas?

NORA (post mallonga paŭzo). Ĉu ne unu fakto estas rimarkinda, tiel kiel ni sidas tie ĉi?

HELMER. Kio tio estus?

NORA. Ok jarojn ni estas geedzoj. Ĉu vi nun ne ekpensas, ke estas la unua fojo, ke ni du, edzo kaj edzino, serioze parolas kune?

HELMER. Nu, serioze, — kion tio signifas?

NORA. Dum ok plenaj jaroj, — jes eĉ pli longe, — ek de nia unua konatiĝo, ni neniam interŝanĝis eĉ unu seriozan vorton pri seriozaj aferoj.

HELMER. Mi devus do daŭre kaj ĉiam informi vin pri zorgoj, kiujn vi tamen ne povus helpi min porti?

NORA. Mi ne parolas pri zorgoj. Mi diras ke ni neniam sidis kune por serioze provi pridiskuti ion ĝisfunde.

HELMER. Sed, kara Nora, ĉu vere tio do interesus vin?