Ян Чыквін - Свет першы і апошні

... на што тады
салаўямі сады
былі абсыпаны?

... на што тады бэз
ліловым ветрам лез
у калыску сына?

... і жанчыны з нашай студні
вядзерцам, як асіліць,
нядзелю ў свае будні
насілі і насілі?

І вяз і бярозы
так грацыёзна
на што тады
хадзілі ля вокан?!

ІІ

А ты жыла! З якою мукай,
з якой надзеяй з дня ў дзень
Сябе ты ўсю пералівала ўнукам!
Як пелікан
сваёй крывёй
карміла ты дзяцей!

ІІІ

Цяпер стаю, як крыж пахілы,
над затравелаю яе магілай.

О, каб ва ўдзячнасці маёй я мог
яе дзяўчынаю падняць адтуль жывой!

Бо шчасце быць на свеце нешчаслівым!

Спыніліся дрэвы над рэчкай у лесе,
Спыніліся дрэвы над рэчкай у полі.
На дрэвах у лесе агонь хтось павесіў,
А дрэвам у полі абрэзалі голле.

Высахла рэчка пад дрэвамі ў лесе,
Высахла рэчка у полі пад дрэвам.
У гэну пустыню ізноў з паднябесся
Змей не ізыдзе спакусай да Евы.

І я калісьці быў
супольнікам сям’і буйна-зялёнай
бярозы і вяза, рабіны і клёна.
Яны гадавалі мяне, сваім ценем
адхілялі шкоднае праменне.
Кармілі, лячылі, вучылі
кронаў зменлівай красою,
змеепаўзучаю карою
і мацатой карэнняў.

“Вякуй сярод прасторы нашай
і сокі пі найпоўнай чашай!
Вяртлявы ты, нат коламі ідзеш па сцежцы,
а мы шумім на месцы;
ды разам мы —
сонца прабоскага адзіны подых!
І, сонцападобныя, усё жыццё брыдзем
па водах”.

Ведаю, ведаю — свет быў перада мною!
Але й ведаю, што ён існуе са мною, ува мне і праз мяне
ды будзе — калі мяне не стане.
І ведаю — верай — што раней не было мяне такога,
што Жыццём к жыццю пакліканы, пэўна, цалкам выпадкова
з ланцуга арганікі, невядома як доўгага.
І хтосьці даў мне разуменне сябе і свету,
і патрэбу будавання сэнсу для вялога і малікага,
і каб ведаў, што Жыццё — хоць вечнае — для мяне
не вечнае. Яно сталася тут, на гэтай планеце, знічам
у парыве таемным чагосьці да нечага таямнічага
і, споўніўшы сваё прызначэнне, жыццяў не пытаючы,
перацячэ праз усё вядома жывое і род чалавечы
і станецца формай, відавочна, яшчэ больш дзівосна-магічнай —
Але ўжо там, за тым мурам, адкуль ні Слова, ні Рух нас не паклічуць!

Не камень я, не векавечны —
Таму згартаю святло да святла,
Таму збіраю цяпло да цяпла.

І свет трымаю ў абдымку хлапечым.
Насустрач людзям душа ўсё імкне —
І, можа, гэта і ёсць жыццятворнасць ва мне?

Маўклівы сэрца чаўнок — ён трапеча
І тчэ кілім з невагомага жалю
З выяваю болю на дрогкіх скрыжалях.

Калісьці песняй для сэрца была агнеча
Цвітучай любасці ў садзе пачуццяў —
Цяпер адно сны тускноты мярэжкаю ткуцца.

Наводдаль спеўна змяркаецца вечнасць.
А я — аскепкі цяпла да цяпла,
А я — агніцы святла да святла.

Кнігі старых паэтаў
чытаю з канца:
густы мёд іх мудрасці
там наліты ў соты
і там — не мускулісты
торс, граніт
ці залаты пясок,
але ўсё той
дэдалаў лабірынт
і тайніцы пячаць.