Ян Чыквін - Свет першы і апошні

Увайдзі, маё сонейка, ў дом,
Сонцанятам будзь ў маім доме!

О, як гады празрыстыя ляцяць,
Калі, у позні час жыцця,
Любоў шалёная прыходзіць.

Як ранняй слодычы вяртаецца ажур,
Як маладосць варушыцца на сподзе!

Як хочацца душэўнага цяпла
І шчасце шчасцем затрымаць!

Але няма спагады у прыродзе.
На свеце радасці няма.
Ёсць толкі полымя адно, гарачае,
Якім гарыць і неба, і зямля.

Самота стукае ў дзверы, самота
ўваходзіць у дом і ў маю чашу жыцця,
налітую спаўна, кладзе жывы пялёстак ружы
колеру вуснаў жанчыны распуснай.

А мне мілейшае маўчанне палыну,
мне слодычу — ажухлая цыкута.

Жанчына,
што нечакана выйшла
з рамы вечнасці ў мой злічальны час,
была
Дзевятай сімфоніяй Бетховена
ін мінор.

У голасе яе
гучаў далёкіх продкаў хор.
І ў гэтым хоры,
вельмі паволі і пявуча,
яна ка мне плыла па моры
усёй постаццю дзявочай.

Дождж ідзе на маю галаву пахмурна-навесны,
Дождж-напамін пра хуткаплыннасць светлаблакітнай песні.

Дождж ідзе. На маю галаву. Дождж серабрыставалосы.
І сплывае як ласка і глыбейшыя сэнсы маўклівых нябёсаў.

Дождж ідзе і хвалюецца сам і мяне ён хвалюе да плачу,
Шапаціць над маёй галавой як дакор мілагучны маці.

Ідзе дождж як не дождж — на маю галаву сыплецца шкліва
Нараканняў далёкіх і блізкіх людзей і праклён іх шчаслівы.

На маю галаву дождж ідзе. Дзень у дзень, дзе ні дзенься,
І плёхае следам па мокрых слізгах майго неадбежнага ценю.

Дождж празрыстаю песняй з вільготных аблокаў ідзе...
І я, родным ахутан макроццем, іду па плыткай, звонкай вадзе.

Летась добра было. Сонца папераменна
стварала дзень і ноч. Нумараваныя дні
праміналі нябачна, няўхільна
і без майго намагання.
І ночы штоночы жыццё вышывалі
жывою мярэжкай — без майго намагання.
І без высілку майго дождж ішоў
і пясок асыпаўся з магіл,
і ткаўся лугамі з гаючых траў кілім.
І рыба жыла, без мяне, у вадзе,
і птушкі будавалі гнёзды.
Наўздзіў наўкол сады цвілі
і па далінах коней табуны
ганяліся за табунамі жарабіц.

Я непатрэбны быў, здавалася, нідзе
нікому ў гэтым свеце, першым і апошнім.

Але нечакана ў шыбіну акна
раз і другі з налёту стукнуў верабей,
і з хвойніка пажар прыйшоў пад хату,
і вецер адчыніў вароты мору.
І Бог, сам Бог тут затрымаўся надаўжэй
дзеля праверкі чалавека у яго парогах.

Дзе стол яды быў поўны і пітва —
стаяла з дошак негаблёваных труна.

Нейк сталася, што я паіў каня.
Ажурнай цеплынёй ляжала сонейка на грыве.
Ціш стрыглі вушы палахліва,
Хоць яблыкі вачэй былі ў агнях.

Мы з ім жылі не як браты,
Таму, пакуль я даставаў вады
І наліваў з чарпальнай кадзі
Ў ягонае напойнае вядро,

Атласам губ мяне ён гладзіў
І яблыкаў сваіх наводзіў мікраскоп
На кучму валасоў і на загар плячэй
Ды асабліва ў гузікі маіх вачэй.

Праз іх, відаць, там бліскалі й яму агні —
І жорны мозгу разлічалі свята й будні,
Што я налью яму вады з ягонай студні
Ў ягоную пасудзіну, ў ягонай цішыні...

Як на вадзе мінае ўсё, як на агнях!
Няма даўно высокай постаці каня,
Той студні ўжо даўно няма
Ні сонейка таго. Вядома — і мяне няма.

Лета ў самоце. Лета ў жалобнай цішы.
Адзін-аднюткі. Тулю да сэрца твой малы партрэцік.
Туга па страчаным мяне сабой калыша.
О, мае хмары атлантычныя і філіпінскі вецер!

О, філіпінскі вецер мой і атлантычнае пахмар’е,
Тугі па страчаным вы неразборлівыя дзеці!
Глушу свой боль балючымі музычнымі пажарамі,
Ў пажарах гэтых мілая каханым целам свеціць.

Плыву праз ночы ноч, аслеплены самотай лета,
На ўзвейных крылах філіпінскіх ветраў.
Туга па страчаным расце ўва мне балючай цішай
І, як тапельца ў цінах, мроямі музычнымі калыша.

Саспелі нічыйныя грушы і слівы
Ды падаюць ў жухла-старую травіцу.
І дзэнькае сонцава струнка шчымліва.