Уладзімір Някляеў - Наскрозь

...Укацілася поўня ў пакой
I павісла гадзіннікам на залатым ланцужку...
Рана, рана ўставаць.

***

Дзе голаў прытулю,
Там і знайду начлег.
Снег першы —
На зямлю,
Наступны снег — на снег.
На рану —
Першы боль,
Наступны — на шрамы,
На лёс, на стынь і золь,
На першы след зімы,
Што толькі пачала па снежні свой разбег.

Прыбегла. Абняла.
3 плячэй страсае снег.

Прорва

У прорву страшна зазіраць —
Не бойся, зазірні:
Удзень і ўночы там гараць
Балотныя агні.

Клубіцца там смуродны чад,
Атрутны дым цячэ,
I пажырае гада гад,
I брата брат сячэ.

Трашчаць хрыбты, кіпіць смала,-
Сыцее
цемры
цар!..

Глядзі ў пустыя вочы зла.
Не адварочвай твар,
Як зло ўздымае булаву
Ці камень жарнавы...

А ў плечы ўцягнеш галаву-
Не зносіш галавы.

Кола агляду

Я спачатку прыдумаў маланкі,
А потым — запалкі.
Калі ўдумацца—дзіўна,
Бо маланкі прыдумаць цяжэй.

Лотым Ева сагнула лазіну,
Касою звязала канцы
I прыдумала кола.
— Тата, кінем з гары!

...I яно пакацілася
Калясніцай Іллі па аблоках,
Самакатам і веласіпедам,
Паравозам і аўтамабілем,
Колам лёсу
I колам агляду
(Тым, што ў парку дзіцячым у Мінску).

Я прыдумаў маланкі —
Таму быў абраны ў бацькі
Вынаходніцай кола.

Яна прывяла мяне ў парк.
Мы купілі білеты і селі ў зялёную люльку.

— Кола будзе каціцца ці будзе круціцца?
Спытаў я.
Яна адказала:
— Вышэць.

Мы вышэлі, а дрэвы ніжэлі.
— Значыць, можна вышэць,
Калі думаць, што нехта ніжэе? —
Спытаў я.
Яна адказала:
— Вышэць — так не думаць.

3 намі дрэвы вышэлі.
Як жорны, уздзеты на прэнт тэлевежы,
Паварочваўся горад...
У трэшчыне жорнаў стаяла рака.

— 3 двух адно,— я сказаў,—
Калі жорны зрастуцца, то выціснуць рэчку,
А разваляцца жорны — рэчка сыдзе ў пясок.

— Не! — яна адказала.—
Вышэць — бачыць выйсце.

3 намі горад вышэў.
Разрастаўся. Ягоныя жорны
Абручом абвіла акружная дарога,
А яе прабівалі праменні
Магілёўскай і Слуцкай,
Маскоўскай і Брэсцкай шашы.

— Па якой жа з іх выйсце? —
Спытаў я.
Яна адказала:
— Па ўсіх.
Калі дзеці дарослымі робяцца,
Рэдка хто з іх разумнее.
Кінь маланку.

Я кінуў.
Блакітная сцёбнула пуга
Па праспекце.
Успыхнулі вокны ў дамах.
Скалануліся дрэвы. Як шрот, вераб'і
сыпанулі.
А з людзей,
што прыдумалі громаадводы,
Аніхто —
Ні адзін!—
не прыўзняў галавы.

— Кінь запалку.

Я кінуў.
I ўнізе адразу ж пачуўся
Крык:
— На коле! У нас не жартуюць з агнём!
Аштрафуем!..

— Вось бачыш,—
Вынаходніца кола ўздыхнула.
— Людзям трэба вышэць.

3 намі людзі вышэлі
У люльках чырвоных і сініх,
А зялёная — наша —
прайшла ўжо сваю вышыню...
— Як вышэць? — я спытаўся,
Яна засмяялася:
— Проста.
Трэба з кола сысці,
Покуль люлька не стала ніжэць.
Дай руку...

I мы скочылі з люлькі
Пайшлі па аблоках,
а следам —
Прыручоным — кацілася кола,
круцілася кола,
а ў ім,
Як вавёркі,
Скакалі стагоддзі...

Сітуацыя

Дрыготкія цені чароту...
Ударыш вяслом па вадзе —
I пырскі рассыплюцца шротам,
I рэха кругамі ідзе
Да берага: "Што ты?.. Чаго ты?.."

Не віскне сабака ў двары,
Прыходзь — і што хочаш бяры,
Не ўскінуцца гаспадары,
Бо спяць, як прадаўшы пшаніцу,
Нічога ніхто не баіцца,
Ніхто і нічога!..
Назад
Ад берага рэха адрыне.
...I толькі шалохнецца сад
Ды ўспудзіцца конь у адрыне...

I вуха нядрэмнае ўскіне
У чуйную ноч
Канакрад.

Пытанне

Дні рассыпаць, як той мак на стале,
Байкамі бавіцца...
Толькі аднойчы яно паўстае:
Што адбываецца?

Страчана. крэўнасці. ніць. між людзьмі.
Так яно лепей.
Так яно лепей?..
Светла ў Сусвеце. А свечку задзьмі —
Цемра аблепіць.

Што ж адбываецца з намі і ў нас?!.
Быццам не знаеш!..

Знаеш: пытанне вышэй за адказ,
Скочыш —
і шыю зламаеш.

Адказ

I запытаўся ён пасля ўсяго:
"Калі жывеш ты, то ў імя чаго?"