Уладзімір Някляеў: Наскрозь

I калі гром нябёсы скалане,
Глыбінь зямных спасцігну прыцяжэнне,
Не свечку вы пастаўце —
Келіх мне,
Каб мог падняць і ў цёмнай старане
Яго за вас,
Таіса, Рая, Жэня...

Тракай

Я помню, што песня была. Не помню якая.
На захадзе тлелі чырвоныя вежы Тракая.
Азёры Тракая чаўны калыхалі —
такая

Знаёмая песня гучала...
Не помню якая.

Быў жнівеньскі вечар, Азяблы ля возера.
Росны,
I пахла травою і рыбаю, мокрымі вёсламі.
На вежу Тракая скацілася з воблака поўня.
Усе дэкарацыі помню. А дзеі — не помню.

Так дзіўна не помню, што нельга на гэта
забыцца.
Нібыта былое яшчэ толькі думае збыцца —
I можна ў ім нешта
змяніць, перайначыць, падправіць,
Бы ў п'есе, якую збіраюцца нанава ставіць.

Мінулага памяць, як сталь ліставая
пад прэсам:
Пружыніць — а гнецца... I вось перапісана
п'еса,
I той, хто ў старой пастаноўцы быў проста
ў масоўцы,
Стаць прагне героем у новай яе пастаноўцы.

Ды я не пра тое... А песня — пра раці
князёвы.
Мелодыя вольная, непаланёныя словы.
Саб'ецца пагоня. I вершнікі коней напояць.
Гісторыя — тое, што некаму выгадна помніць.

Што гоніць пагоню з Тракая да Крэўскага
замка...
Гісторыя з намі таргуецца, быццам цыганка.
Стамлёнаму Вітаўту не дачакацца кароны.
Законы гісторыі — гэта адчаю законы.

Я зноў не аб тым... Абрываецца думка.
Сам-насам
Я ў сённяшнім часе з мінулым
і будучым часам.
Іду па канаце. Дзве прорвы з бакоў,
дзве лавіны.
Бірута і Кейстут!.. Спяём і паплачам,
літвіны!

Спяём і паплачам, напоўніўшы келіхі брагай,
Спяём, і паплачам, і вып'ем да дна за адвагу,
За продкаў адвагу, яшчэ за адвагу нашчадкаў,
Мы — кладкі між імі, над плынню гісторыі
кладкі.

Імя нам — кагорты: мільёны, мільёны,
мільёны...
Каб нас не забылі, пакінем нашчадкам імёны,
Пакінем імёны! — адно на мільён дастаткова,
Каб выспела ніва,
дзе будзе пасеена слова,— а
Слова
Кладзецца на слова, як колас на колас
Кладуцца, каб выстаяць вецер,
і голас на голас,
I вусны на вусны,
I рукі злятаюць на рукі...

Не, песню не помню.
Мелодыя...
музыка...
гукі...

Роднае

Вясновы першы гром
Скаціўся, як з гары,
I рэха ля крыніц дубы хістае.
Бусліная зямля. Азёры ды бары.
Акопы ды палын. Зямля святая.

Тут не забыты плач.
I не забіты смех.
Не аціхае спеў чарод птушыных.
Тут дождж не проста дождж.
I снег не проста снег.
Бо гэта дождж і снег
над берагам
Айчыны.

Жаўна

Нават рэха няма ў гэтым лесе,
Няма нават рэха.
А бывала чутно,
Як вавёрка гуляла арэхам,
Перакідвала з зуба на зуб...
Векам,
дупламі сточаны дуб
Больш не просіць,
Каб дзяцел прачысціў старэчае вуха
Няма чаго слухаць.
Глуха
Ад відна да цямна,
Быццам лес гэты выкляты лёсам...

I заплакала раптам жаўна,
Не — запела адчайна жаўна,
Што спрадвеку была безгалосай!

Як звінела яна!
Скуль яна?.. і якая яна?..—
Не відно!.. Толькі голас пярэсты!
Толькі ў медным аркестры
Залатая струна!

I ледзь-ледзь ажыла,
Загула
Медзь, якая была анямела.
Палавіна аркестра гула: як змагла?
Палавіна гула: як пасмела!
Сыч схаваўся ў дупло.
Закрычала сава звар'яцела:
"Тут такой не было!.,"
Мала што не было!
Не было — прыляцела.
Над будзённаю скрухаю
Святкаваў
залаты яе голас...

Песні трэба, каб слухалі.
Каб на песню быў голад.
Толькі лес — як сцяна.
Зрэдку вецер у вецці шугае,

Паляцела жаўна,
Дзе яна свайго лесу шукае?

Волатава гара

1
Грымнуў у грудзі гары —
Пала прад волатам:
"Колькі захочаш бяры
Срэбра і золата".

Не нахіліўся падняць.
Рушыў.

Устала
I засталася стаяць
Там, дзе стаяла.

2
Шляхам зваротным ішоў,
Грымнуў — не ўпала.
"Што ж ты,— спытала,— знайшоў?
Сіла — і тая прапала".

Глянула — цёмна ў вачах!
Страшная сіла!
"Ты засланіла мне шлях..."

3
I саступіла.
Долы адкрыла. А ён
Зноў рушыў верхам.

...Плач, што ляцеў наўздагон,
Зносіла ветрам.

Новы снег

Столькі снегу, што галіны ломяцца.
Белы снег — таму і белы свет.
Чысціня. На чысціні і ловяцца.
След у след
Ты ступай за мной паміж сумётамі,
Дзе слядоў не бачна нічыіх.
Не сумуй былою адзінотаю —
Мы ўдваіх
Каля ўскрайку лесу вечаровага,
Дзе пазёмка запыняе бег...
I нічога ў нас з табою новага —
Толькі снег.