Nizami Gəncəvi - Qəzəllər

Sən Nizamiyə ki, xətt çəkməmisən, nazlı nigar!
O bütün dostlara xətt çəkdi, qırıb ülfətini.

Ey şux, bu gün naz qapısın raz ilə açdın.
Gül xirməninin bəndini min naz ilə açdın.

O sirr ki, dünyayə nihandı, sənə açdım,
Bir-bir hamısın qəmzeyi-qəmmaz ilə açdın.

Qəsdin məni rusvay eləməkdirmi cahanda?
Bu qəmzeyi-qəmmazini avaz ilə açdın.

Dərgahi Nizamiyə nədən bağlamısan sən?
Vaxtilə onu şivəyi-tənnaz ilə açdın.

Hər gecə tədbir görür könlüm sənin hicranına.
Sübh tezdən bənd olur eşqin şirin sultanına.

Könlümü verdim sənə, mən-sən ki, bir can olmuşuq,
Başqa bir can varmı, yetsin başqa bir cananına?

Günləri bayram kimi şirin keçər baxsan, gülüm,
Sübh tezdən sən nəzər salsan əgər qurbanına.

Varmı cür ət, qaldıram şəmşir sən tək atlıya,
Başım üstə tutmuşam, vur zərbəni qalxanına.

Məclisində mən kimi mehman gərək daim sənin,
Gövhəri töksün üzə, qəsd eyləsin öz canına.

Sən ciyər didməkdən əl çək, ey pəri, et imtina.
Yoxsa qərq eylər səni bir gün ciyər öz qanına.

Gözlərimdən sel kimi tökdüm ciyər suyun bu gün.
Ta Nizaminin qubarı qonmasın eyvanına.

Nazlı yarım, camal göstər, bu gün-gülzar arzularam.
Dodağından gəl busə vər, təzə nübar arzularam.

Qəribədir, vüsalının bağçasında xar görməmiş,
Ətir saçan, təravətli güllü gülzar arzularam.

Səccadəmi, dəstarimi giröv qoymaq fikrindəyəm,
Mey istəyir çünki ürək, bir də qumar arzularam.

Somiədə sofilərdən əsla sədaqət görmədim,
Səhər tezdən şərab içmək, xumar-xumar arzularam.

Bir əlimdə piyalədir, bir əlimdə yarın zülfü,
Rüsvay olub gəzmək üçün, mən bir bazar arzularam.

Amma məni ayaqlayıb, vurub ikiəlli başa
Rəqs etməkçin bir dövrdə mən ehrarlar arzularam?

De, mədrəsə kandarında çoxmu qoyum baş torpağa?
Gəzib kafər məbədini, quru divar arzularam.

Dostlar hamı dönük çıxdı, əqrəbsüfət oldu bu gün.
Onlardansa, mən söhbətə xallı şahmar arzularam

Eşqə düşüb könül vermək, əlindədir hər aşiqin,
Gözəllərlə ürəyimi mən bərqərar arzularam.

Hicranının acısından canım gəldi dodağıma,
Ləlindən busə bəxş elə, mən şəkərbar arzularam.

Busə almaq dodağından Nizaminin həyatıdır,
Cahandar şah, kərəm eylə, muradım var, arzularam.

Ey qibleyi-canım, dəxi meyxanədən əl çək!
Ey dini sevən, gəl rəhi-biganədən əl çək!

Qəlbimdəki şəmim kimi yan, canıma nur saç,
Fırlanma əbəs, adəti-pərvanədən əl çək!

Canü dilimi almısan, ey pərdənişin yar,
Bipərdə danış, pərdeyi-kaşanədən əl çək!

Meyxaneyi-eşqində ki, məstanə yıxıldım,
Sərməstləri qovma bu meyxanədən, əl çək!

Ya gül kimi al rəngimi, ya ətrimi qaytar,
Ya quş kimi sal damına, ya danədən əl çək!

Şahin kimi məskən sənə şahlar əli olmuş,
Qovma iki-üç qarğanı viranədən, əl çək!

Məstəm sənin eşqində, vüsalınla ayılt gəl,
Qarə qulunam, şivəyi-türkanədən əl çək!

Əfsanə deməzlər, gözəlim, sübh açılanda.
Sübhün açılıb, sən dəxi əfsanədən əl çək!

Çox söyləmişəm, söyləyirəm bir də, Nizami,
Can qoy rəhi-eşqində, bu peymanədən əl çək!

Sənəm, ey gözün fədası, bizə bir gətir səfa sən,
Nə olar vüsalin ilə vərəsən bizə dəva sən?

Səni bir görüb danışmaq mənim istəyimdir, ey yar,
Sən o zülfünün qətarı, elə dərdimə şəfa sən!

Füqərayə padşahlar, gözəlim, nəvaziş eylər,
Nə olar qapında saysan məni bir fəqir, gəda sən?

Sənə əhd edib Nizami, qul ola yanında, ey yar,
Onu qovma dərgahından, ona vermə min cəfa sən.

Hər gecəm oldu kədər, qüssə, fəlakət sənsiz,
Hər nəfəs çəkdim, hədər getdi o saət sənsiz!

Sənin ol cəlb eləyən vəslinə and içdim, inan,
Hicrinə yandı canım, yox daha taqət sənsiz!

Başqa bir yarı necə axtarım, ey nazlı mələk,
Bilirəm, sən də dedin: «Yox yara hacət sənsiz»!

Sən mənim qəlbimə hakim, sənə qul oldu könül,
Sən əzizsən, mən ucuz, bir heçəm, afət, sənsiz!

Nə gözüm var — arayım mən səni, bəxtim də ki yol,
Nə də bir qaçmağa var məndə cəsarət, sənsiz!

Sən Nizamidən əgər arxayın olsan da, gülüm.
Gecə-gündüz arayıb, olmadı rahət sənsiz!

Vəslin həvəsi ömrümü son anə yetirdi,
Hicran qəminin xəncərini qanə yetirdi.

Karvansaradır qəmli könül eşq yolunda.
Bu dərd yatağı karvanı karvanə yetirdi.

Ömrün gəmisi ruzigarın dalğalarında,
Tufansız ötüb gör necə ümmanə yetirdi.

Tordan qutaran quş ki, qayıtmaz tora bir də,
Keçmiş ömürü kim yenidən canə yetirdi.

Bilsən niyə biz bilməmişik qədrini vəslin?
Çünki bizi bəxt, qəflətən ehsanə yetirdi.

Sənsiz ölürəm, nigar, tez gəl!
Ömrüm başa yetdi, yar, tez gəl!

Fəryad ki, hicrində könül qan,
Qaldım qəm əlində zar, tez gəl!

Şadlıq gətirir, nə xoşdu qəmzən,
Mən tək bir əsiri var, tez gəl!

Oxla məni, qaşının kəmanın
Vəsməylə uzatma yar, tez gəl!

Qəsdin can isə, gəl al bu canı,
Səndən deyiləm kənar, tez gəl!

Səndən bizə yoxsa çarə, söylə,
İncitmə, bitib qərar, tez gəl!

Etdi sənə can fəda Nizami,
Al, et bizi bəxtiyar, tez gəl!

Gər qürurin yox isə, lütf elə, meyxanəyə gəl,
Nərd atıb, badə içib kafər olan xanəyə gəl.

Küfr islam olar axtarmayasan illətini,
Sərsəri uymayacaq böylə bir əfsanəyə, gəl!