Рыгор Бородулин - Здубавецьця

Палатунак ня па зубах

Пра вайну 1812 года распавядалі ў Кавалеўшчыне. Холад. Голад. Маладзіца зь дзецьмі сядзіць у нейкае яме. Прыходзіць галодны француз, жэстамі даводзіць, што хоча есьці. У маладзіцы ў глінянай місе камянькі, падае французу. Ашалела зірнуўшы на гэтакі ня па ягоных зубах палатунак, француз, як любяць пісаць нашыя эпапеісты, падаўся ў бок лесу.

Дзякуй

У Кублічах у ваднаго жыда сын ускочыў на каня й хацеў праскочыць празь мяжу. Яна йшла побач з мястэчкам. Памежнікі схапілі ўтрапёнца. Прыбег бацька й пачаў шчыра:

- І дзякуй вам, таварышочкі, што затрымалі майго баламута. Ён жа, дурань, мог, ня давядзі Бог, у Польшчы апынуцца.

Што рабіў дзед

Старэйшае пакаленьне вушацкіх і недаўмевала, і бакі ад сьмеху надрывала, калі па радыё перадавалі Купалаву «Паўлінку».

З радыё чулася:

А кожны слухач сам сабе працягваў:

Ці яшчэ:

Адзін радок сьпяваў актор, а слухач зноў-такі дапяваў:

Янка Купала фальклор ведаў. Ведаў, дзе кропку паставіць.

Вушацкі вугал

Цесьляры атрымалі заданьне ад райкома зрубіць ізруб пад установу ня як яны рубілі спрадвеку «ў пальчыкі», а ў так званы нямецкі вугал (па-народнаму гэта завецца «ластаўчын хвост»). Каб доўга ня мудрыць і ня мучацца, зрубілі яны ізруб «у пальчыкі», абрэзалі пілой і дошкамі абабілі. І выйшаў вушацкі вугал.

Пойдзем

Павяла маладзіца карову да быка. А бык нягеглы. Коўзаецца па беднай жывацінцы ды валіцца. Глядзела-глядзела гаспадыня дый кажа:

— Пойдзем, мая кароўка, тут ня глэбля, а адно ўбейства.

Кароткі дыялог

Павезьлі ў сваты картавага. І наказалі, каб маўчаў, пакуль сваты сватаць будуць маладую. Але ня ведалі нічога пра маладую. Сядзяць абоя, маўчаць, сваты салаўямі заліваюцца. Малады бярэ нож і пачынае скрэбсьці падавы хлеб, на лістах кляновых сьпечаны. Маладая ня вытрывала й пытаецца:

— Чаго ты наш х'еб ск'ябеш, што яму — сьвяйбіць?

— А што я — казёй, каб зь істам есьці?

Дагаварыліся!

І за скрып

Прынёс малады кавалер да шаўца шыць боты. Дамовіліся пра цану. Нейкія два рублі. Заказчык было пайшоў, але вярнуўся й папрасіў, каб боты былі абавязкова са скрыпам. Шавец згадзіўся, толькі дадаў:

— А за скрып яшчэ рубель.

Сакрэт скрыпу проста раскрываўся: пад падэшву клалася сухая бяроста. Скрыпела як са злосьці.

Мала

Пасьля вайны часта рабіліся рэформы. Перад кожнаю, каб пазбавіцца ад заўтра ўжо зьбясцэненых грошай, штурмам, як рэйхстаг, бралі ўнівермаг. Падчыстую падмяталі ўсё з паліцаў. Дык у чарговы штурм маладзіца з нядалёкае вёскі позна ўскочыла ва ўнівермаг. Схапіла два хамуты, надзела на шыю, так і выбегла. Як быццам мала было хамута калгаснага прыгону й хатняга клопату.

Ані тромбалі-бом

Бацюшка гуляў з ксяндзом у карты. Прысягнуў сабе, калі выйграе, будзе служыць абедню, калі прайграе — ня будзе. Прайграў. І пад самую раніцу йдучы дамоў, разбудзіў званара й наказаў:

— А заўтра, Іван, ані тромбалі-бом, ані дзын-дзалі-дзын, ані за вяровачку.

Тром блін папалам

Вушацкім чулася, як звоняць званы ў розных храмах.

У царкве:

У касьцёле:

Галодны жывот чуў сыціва.

Шчыры фальклор

Звычайна фалькларысты самі, наколькі хапала фантазіі дый уменьня кілзаць рыфму, славілі калгаснае жыцьцё, старанную працу, дзіва дзіўнае, калектыўнае. А мне запомнілася чатырохрадкоўе, так бы мовіць, вушацкая дайна, дзе паказаны адносіны калгасьніка да ўсяго калгаснага:

Гэта звычайна, калі чалавек марна каму грозіцца, кажуць: зробіць яму гразь на гары.

Уважылі

Пад час акупацыі да подпісу пад партрэтам Гітлера «вызваліцель» нехта дадаў «ад мяса, ад малака, ад усяго добрага».

Пасьля вайны ў чахлым вушацкім скверыку гіпсаваму Леніну, каб ня азяб, надзелі фуфайку й у працягнутую руку паклалі некалькі мёрзлых бульбін.

Правадыра ўважылі!

Запомніла

Лісіца, шукаючы спажывы, ушчамілася ў карчэўе. Ня магла галаву выцягнуць. Заяц прыладзіўся дый зрабіў усё, што трэба. Назаўтра бяжыць лісіца на шарэньніку, добра ня разгледзеўшы ўчарашняга палюбоўніка (вушацкія на хахаля казалі сюбар), вясёла вітае: