Анатоль Сыс - Пан Лес

адно, была яго — душа,
нібы дзяржаўная мяжа
паміж чужынцамі ды ім,
сабакам, да шаленства злым,

а сьвіньні рохкалі наўкол,
лычамі разрывалі дол
і крылі матамі князёў,
што так глыбока пад зямлёй

іх прах хаваюць плывуны
ад Бога, чорта, сатаны…
Бо дзе той Бог, калі сьвіньня,
нібы карыта, сярод дня

труну цягае па кладах
ды топча капытамі прах.
А ўночы прывіды плылі,
яны жылі, яны былі.

I ўночы жудасна хтось выў —
Алесь Гарун сабакам быў.

Родны мой Пімен Панчанка,
Вы сказалі: настала зьмярканьне?
Вы сказалі на маці мачыха?
Бо настала Вам разьвітаньне?

Зь яе словам — ужо ня родным,
зь яе сонцам — ужо халодным,
зь яе людам — спрадвек галодным,
нават Богу й таму няўгодным…

Адыходзіце ці зракаецеся?
Ці сухімі сьлязамі каецеся?
Пад крыжамі Сафіі Полацкай
бюракрат за Вас не памоліцца,

а памоліцца за Вас мачыха,
за сыночка свайго, за Панчанку,
і ў галовах запаліць сьвечачку.
Можа, ўзімачку, а можа, ўлецечку

Скрозь расстаньне і скрозь зьмярканьне
на агеньчык паэт прыстане,
скажа: родны мой Пімен Панчанка,
я Вам верыў, ды вера страчана.

I ў галовах патушыць сьвечачку,
можа, ўзімачку, а можа, ўлецечку
пад крыжамі Сафіі Полацкай
Ён за Белую Русь памоліцца,

за наступнікаў і за прадзедаў,
ён памоліцца так, як дадзена,
як вучылі Купала з Коласам —
крэўным словам, родным голасам.

Вы жывымі сьлязамі заплачаце,
за паэтам народ убачыце
скрозь расстаньне і скрозь зьмярканьне,
Вам за сьмерць сваю прыкра стане,

бо пад небам Сафіі Полацкай
на народных паэтаў моляцца.

Люцыян, уяві, ты адзін,
ты застаўся адзін на славяншчыне,
і нікога няма, паглядзі,
і нікога з Купалавай спадчыны,

і забралі жанчыну тваю,
віна налілі ёй атрутнага,
загадалі: адпі за сям’ю,
а да дна — за радзіму акрутную,

і сканала жанчына твая,
і памерла радзіна апошняя,
і паглохлі зязюлі ў гаях,
а ў нябёсы ўсмакталіся коршакі,

захлынуўся крывёю Пярун,
зразумеўшы ў запозьненым плачы,
як сваёю крывёю Гарун
і ягоную кроў прадбачыў,

і зьліліся ў адну раку
і атрута, і кроў, і сьлёзы,
і на выспу, як на руку,
селі коршакі, як залозы.

А ў тваім, Люцыян, Дняпры,
што жывіў спакон веку гоні,
тры русалкі, славянкі тры
янычаравых мыюць коней,

а ў тваім, Люцыян, Сажы
на грудзёх з камянём пудовым
твой паэт апошні ляжыць,
бы ў труне — у Сажы лядовым.

Ты адзін, ты адзін, ты адзін,
ты застаўся адзін на славяншчыне,
і Радзіма твая, паглядзі, —
русакосая янычаршчына,

а калісьці ты гаварыў,
а калісьці ты нават кляўся:
не патухне Зьніч на Гары!
Ён патух. Ты яму пакайся

за ягоны пакутны прах,
за Радзіму сваю нявінную,
янычары яе ў палях
крумкачам ды ваўкам пакінулі,

ты пакайся за свой спакой,
што зубамі ня грыз вяроўку,
бо здушыўся і ты на ёй,
ад жывёльнага поту мокры,

Кайся, кайся за свой жывот,
не забудзься і пра Купалаў,
бо цяпер ты адзін — народ,
быццам храм на шляху вандалаў.

ДЫ ПАКУЛЬ ТЫ ЯШЧЭ ЖЫВЕШ,
ЗАПАЛІ ПРАД КУПАЛАМ СЬВЕЧКУ,
ПРАЧЫТАЙ I СПАЛІ МОЙ ВЕРШ,
А ВАНДАЛАМ СКАЖЫ:
Я ВЕЧНЫ

Не хавай не хавай ня жахайся за сьпіною крылаў
прывыкай прывыкай да ўродства мая ўродачка
а ідзі ў луг луг луг там зялёныя астравы астравы
астравы белыя журавы журавы журавы
а ідзі ў поле поле поле там чорныя груганы груганы
груганы
а ўсё лепей
яны не задзяўбуць не абплююць не абалгуць
ідзі ідзі ідзі а навучаць лётаць лётаць лётаць
ідзі ідзі ідзі а людзей пабачыш зь нябёсаў нябёсаў нябёсаў
а скубанеш пёрачка не баліць баліць баліць
а кінеш ім залаценькае ценькае ценькае
а залюбуюцца табою замілуюцца
а паўзьбягаюць на горкі горкі горкі
а паўзьлазяць на стрэхі стрэхі стрэхі
а з горак пакоцяцца пакоцяцца галоўка закружыцца
а са стрэхаў скокнуць скокнуць ножкі вывіхнуць
а ты паплач паплач паплач над бяскрыдлымі
а ты прысядзь прысядзь прысядзь не на іх двары
а ты прысядзь прысядзь прысядзь на зялёныя астравы
там з вачэй сьлёзы выцеруць з сэрца стрэмкі выцягнуць
белыя журавы журавы журавы.