Анатоль Сыс - Ягамосць

Я думаў,
вершы мае відушчыя,
аж пакуль не аслепнуў сам
ад маланкі, самім жа пушчанай,
я гарэў, як бязбожны храм,
сам сабе я ў ім здаўся богам,
адпускаў сам сабе грахі —
грызла ганак, вяла дарога
зноў на д'яблавыя кругі,
ад яго я вяртаўся ў поўсці
і калі цалаваў свой крыж,
ён адбіткам жахлівым помсціў,
бы люстэрка ці д'яблаў віж,
і тагды я складаў малітву,
можа, ў соты свой самасуд,
той малітвай, нібыта брытвай,
сашкрабаў у адчаі бруд,
і ў адчаі я рэзаў вочы,
і жахаўся крыві сваёй,
і жагнаўся — набожна, тройчы, —
і агідны жывёльны лой
з гострай брытвы маёй малітвы,
быццам гной, патыхаў маной.

Я пакінуў свой храм смярдзючы,
азірнуўся на купалы,
а святыя ў маіх анучах
неслі кроў маю на сталы,
а я, голы, як здань, бяскроўны,
у чыесьці ступаў сляды,
перад Богам жывёле роўны,
нёс грахі свае на клады,
і глыбела за мной сцяжына,
і ступала ў мае сляды
маці грэшных усіх — Жанчына
з поўнай чарай жывой вады.

Маё шчасце недзе заблукала...
Цяжка ўспомніць — ноч была ці дзень, —
як мяне самога адшукала,
падышла, ў чало пацалавала.
Бы жанчыну,
я абняў свой цень.
Цяжка ўспомніць — ноч была ці дзень, —
я адчуў самоты асалоду,
хоць за рэчкай — шчасце,
я — ля броду...
Не пайшоў. Спалохаўся за цень.
А самота ў вочы цалавала,
быццам парушынкі з воч вымала,
ды глядзець за рэчку не давала.

Так спазнаў яшчэ адну жанчыну.

Цяжка ўспомніць — дзень быў
альбо ноч, —
цяжка,
бо пазбавіўся я воч.
А сябры, прыгожыя каханкі,
позіркі — пякучыя маланкі,
хто з віном, хто з вершамі,
ішлі,
ды мяне ранейшым не знайшлі...

Я хаваў ад іх сляпыя вочы,
налівалі, і я піў віно,
сам жа, як злачынца,
ўсё адно
я чакаў сваёй самотнай ночы.
Я змярцвеў,
хоць чуў вакол прамовы
пра каханне, адраджэнне, мову,
тосты за Радзіму...
Ўсё адно
за самоту піў сваё віно.

Так спазнаў яшчэ адну Радзіму.

Цяжка ўспомніць — ноч была ці дзень, —
бо здушыла горла, як камень,
мне віно,
і верш мой занямеў.
Прыгажуні падстаўлялі вусны,
я ж у лоб нябожчыц цалаваў,
мне яны шапталі: «Парню грустно?..»
«Хлопцу сумна...» — я перакладаў.
А сябры, нібыта на пахмелле,
пакідалі вершыкі свае,
і, напэўна, кожны думаў:
зелле
ад мае самоты мне дае.
I тагды
я ўзняў сляпыя вочы,
каб яны жахнуліся бяльма,
беглі ад яго
у свет,
упрочкі,
бо ў вярыгах ісціны няма.
I тагды
адбіткі сваіх бельмаў
я убачыў і на іх вачох.
«Парням грустно?..»
«Хлопцам сумна вельмі...» —
я хацеў сказаць, але не змог,
бо чакала за спіной самота
і гарлянку раздзіраў камень,
бы жанчыну,
я абняў свой цень,
і прыпаў да зваблівага роту,
і здушыў сваёй крывёй самоту...

Знікла ноч.
Ізноў вярнуўся дзень!

Срэбны прах, балючы прах на скрылцах,
з ранай у патыліцы зямля,
да людзей баіцца апусціцца,
да людзей баіцца апусціцца,
да людзей баіцца апусціцца
курапацкіх ластавак сям'я.

Прывіды пакут зямных — Ікары,
прытуліўшы да грудзей начніц,
зазіраюць ластаўкам у твары,
зазіраюць ластаўкам у твары,
зазіраюць ластаўкам у твары
цемраю прастрэленых вачніц.

Быццам дзве жабрачыя далоні —
неба і зямля, жыццё і скон,
а над Светам белы чэрап поўні,
а над Светам белы чэрап поўні,
а над Светам белы чэрап поўні
куляй звоніць — ноч гучыць, як звон:

«Ёсць Ікары, ёсць і ў вас сталіца,
там Тыран накрыў для вас сталы!..»
А з нябёсаў голас: «Лепш разбіцца...»
А з нябёсаў голас: «Лепш разбіцца...»
А з нябёсаў голас: «Лепш разбіцца
аб бетон Урадавай скалы!»

Срэбны прах, Купалаў прах на скронях,
б'юць падковы ў чэрап, як у звон,
топчуць цела чалавека-коні,
топчуць цела чалавека-коні,
топчуць цела чалавека-коні,
з куляй у патыліцы — Зянон...

Дайце яму ўрэшце адпачыць
у цяні харугваў ды штандараў,
дайце, дайце сон яму дажыць,
сон — нібы палон у янычараў.

Ён не спаў тры ночы і тры дні
і цяпер, як зоркі, лічыць кроплі:
у пагоні страчанай крыві,
у палоне — вартавога крокі.

Дайце яму ўрэшце адпачыць,
кат яго даўно адпачывае,
дайце, дайце сон яму дажыць,
сон — як рана у грудзёх жывая.