Анатоль Сыс - Ягамосць

Ён не спаў тры ночы і тры дні,
пад харугвамі яго прыспалі
кулі-кулі, быццам авадні,
знічкі-знічкі ў Марсавым метале.

Ды не Марс — Ён шаломам свяціў.
Меч як знак бяссмерця на далоні.
Ён не спаў тры смерці, тры жыцці...

...І ўваскрэснуў вершнікам Пагоні!

Мой Дняпро тры тысячы гадоў
косці круціць у вірох барвовых,
аж дасюль бруіцца з ранаў кроў
на ягоных смучаных рамёнах,

мрояцца адвечнымі віры
людзям з берагоў і птушкам з неба,
быццам вавілонскія муры
ў плашчаніцах воблачнага зрэб'я.

Нават ноч баіцца зазіраць
у віры —
здаецца, пад карчамі
крывічы прыкутыя ляжаць
да гармат расейскіх ланцугамі,

а на барву змрочнае ракі
узыходзяць чарапы, як поўні,
і на іх, нібы на маякі,
праз вякі
брыдуць з палону коні.

Рэха капытоў майго каня
працінае вір адчаем лютым,
толькі не сустрэну яго я,
ланцугамі да гармат прыкуты.

Ластаўка,
так даўно ты не лётала,
павуціну крылом не ткала,
правым ля Неглюбкі, левым ля Моталя,
з любым, ластаўка, не балявала

так даўно, так даўно, так даўно,
што аж неба з-за слёз не відно.

Ластаўка,
ты ніколі не бачыла,
дык пабачыш, якая смерць...
Снег з Расейшчыны, дождж з Паляччыны —
будзе целу й душы балець,

ластаўка.

...і разышлося неба над студняй
і паглядзеўся ў яе тата
і застаўся ягоны адбітак

на асверы кажан не ўтрымаўся
ці кінуўся ў цёмную студню —
самотны кажан
ссівелы кажан
ускормлены татам з рукі

войкнула маці бы яйка ўпусціла
войкнула неба бы зорку ўпусціла
войкнуў тата — сыночка ўпусціў
ды аднойчы зноў асвер зарыпеў
і ў поўні бы з яйка зорка вылузалася

Толік паглядзі — маці шэпча —
што за птушка на асверы гушкаецца...

Нам мова далася крывёю
ды выпаленымі вачыма,
хавалі яе, як зброю,
насілі, як горб за плячыма.
Сяклі яго гострай шашкай,
да костак нагайкай білі
і царскай і зверху, ласкай,
ды мы яго ўсё ж любілі,
хоць рос ён ад сініх шнараў,
ад позіркаў воч варожых,
ды мы яго, быццам рану,
хавалі — свой скарб заможны.
I скрозь па шляхох-гасцінцах
вялі гарбуноў закутых
у іншую веру ксціцца,
пад Богам чужым і лютым,
а Бог наш — не ідал з воску,
без племені, без радзімы,
а горб наш — прырос да костак,—
ЁН
БОГ НАШ
I БОГ АДЗІНЫ.

Ён не змог, таму й не схлусіў
пра наш век вар'яцкі,
і брыдуць па Беларусі
цэрквы, як жабрачкі,
а наперадзе Сафія —
у грудзёх-варганах
сэрца Маці Боскай гіне
у крывавых ранах,
а нам музыкай здаецца
плач яе хаўтурны,
а ў варганах стогне сэрца,
трубы, быццам струны.

Так брыдуць па Беларусі
за Сафіяй сёстры,
ды лятуць з бязвер'я гусі
на крыж
яе гостры.

Беларусь мая, мая магіла...

I калі вясёлкай над труной
вып'е кроў да кроплі з маіх жылаў,
Беларусь, накрый мяне зямлёй.
Не, счакай, яшчэ аддам я вочы
сваёй здані,
каб мая душа
не зблудзіла на чужыну ўночы,
каб між намі не лягла мяжа.

Беларусь мая, мая магіла,
з бел-чырвона-белага радна
ці кашулю мне на смерць пашыла?
Беларусь мая, мая магіла,
ты ж адна ў мяне, як ёсць адна.

У кніжцы маёй безыменнай,
над вершам маім безназоўным,
на белай як снег паперы
сузор'е ўзышло з трох зорак —
трынаццатым знакам сэрца.

Ды я з той пары самотны,
начамі сачу за небам —
у пыле нямых сузор'яў
там з лукам Стралец блукае.

дзедавы жорны чорны —
матчын парог-абярог
вырасці з маіх ног
стаміўся я ад дарог
Пан Бог іх прайсці не змог
хоць кажуць душу ўбярог
ды крыжам ля Менску злёг

я
яшчэ
не попел
і не прысак
пакахай мяне
такім як ёсць —
ў боскіх іскрах
і ў шампанскіх пырсках
Ягамосць!

чорныя
чорныя
як з каміноў
сумныя сумныя
як з таго свету
сорак гадоў — без'языкіх званоў —
стогнам вярнулі натхненне паэту