Анатоль Сыс - Ягамосць

Распаўзліся маланкі па лесе нябёсным
быццам ніткі чырвоныя з матчыных кроснаў
а зямныя вужы паўзлязалі на дрэвы высока
сёння свята прылёту апошняга іхняга Цмока
і заціхлі вятрыскі ў вузлы завязаліся —
Цмок загінуў. Вужы з вершалінаў на дол пакідаліся.

Мы—чарада самотных птахаў,
над намі зорныя крыжы,
за намі вісельні ды плахі
ды ўслед шпурнутыя глыжы,
за намі веды валунамі
грымяць этапамі бацькоў,
няма жывой душы за намі,
нат з плах залевы змылі кроў.

Чырвоны Зніч над Белай Вежай.

Гудзе ў здагадках стольны Менск,
а мы ў нябёсах крэслім межы —
вяртаем Вільню, Пскоў, Смаленск...
Мы — чарада самотных птахаў
у атачэнні груганоў,
Дняпро нясе ад Маці-Плахі
ў чужое мора нашу кроў.

Як той сабака,
я шукаю схову —
сканаць у ім,
каб шкельцы гострых слёз
спаўзлі з вачніц,
нібы з асвіных гнёзд,
на вусны
і з крывёй збудзілі мову.

Няхай, хоць перад смерцю,
я пачую —
што
кроў мая раскажа пра мяне?..

Ды гэтай ноччу смерць хай абміне,
і, бы ў труне, я ў схове заначую,
як той сабака...

Я пагібель чую.

Хто з пяром, хто з паходняй, хто з посахам
свет знайшоў,
а я — з гострым нажом,
о сівая мая, о боская,
згвалтаваная, мая босая,
мая голая пад дажджом.

А ты думала, а ты й думай так,
што твой родны сын не зладзей,
таму й носіць нож, бо рабіць мастак
скрыпкі знатныя для людзей.

О сівая мая, о боская,
хаця сэрца сніць гостры нож,
ад цябе адной не адрокся я —
у нагох тваіх — медны грош,

але прыйдзе ноч дужа зорная,
тваёй спраўджанай слязой,
а мая душа будзе чорная,
небяспечная, як лязо.

Яе ўгледзіш ты,
я цябе прашу,
я па-воўчаму буду выць:
не ідзі ўначы па маю душу,
бо тагды і мне больш не жыць.

Яго вершы крывіцкія руны
прадказалі, і, быццам вякі,
з паўнаводнай прадоннай ракі
выплываюць паэты ў трунах,
а ў галовах скрозь чорныя дошкі,
церні німбамі зараслі —
значыць, Бог не пайшоў упрочкі
з Белай
крэўнай
яго Русі.

Бог жыве!
Адраджэння прагнуць,
хто пакінуў заўчасна свет,
ад пакутаў нябёсы смягнуць —
гэта знак, што ідзе Паэт.

I свіцяцца скрозь цемру руны,
Ён ідзе,
пакуль вы спіцё,
і на спадчынных гуслях струны
чуюць сэрца Яго біццё.

Лёс шляхі выбірае,
беражэ ці карае
і на ростанях вабіць,
асабліва жанчын,
якой хочацца пекла?
Кожнай хочацца раю,
і жанчыны, як пчолы,
ляцяць на язмін,
а язмін адцвітае,
і чарнеюць галіны,
і цяжарныя мараць
аб плоці жывой,
не да плода — да камня
прырасла пупавіна,
дух хаваецца ў целе,
як вечны ізгой.

У вайну ў партызанскі год
пад крысом шыняля армейскага
бацька з лесу прынёс дзікі мёд,
ледзь уцёк ад мядзведзя расейскага.

З таго часу, як лесам іду,
дык пільнуюся вока зладзейскага,
скурай чую бяду, як ваду,
за спіною — мядзведзя расейскага.

Дасюль пахне яму дзікі мёд.
Годзь арэшнікі нашыя лушчыць!
Адкапаю пайду кулямёт,
каб хадзіць смела ў бацькавай пушчы.

А я помню, як мяне хрысцілі,
як па снезе санкі галасілі,
як папа у госці запрасілі,
пілі-елі, потым елі-пілі,
пра мяне прыгожа гаманілі,
хроснага і хросную спаілі,
адхадную бацюшку налілі,
пад дубовай лавай крыж згубілі,
ні мяне, ні крыжа не знайшлі
і шукаць у белы свет пайшлі.
Бацюшка ў царкве,
а маці ў полі,
тата на Дняпры голас сарваў,
а я ў роднай хаце ціха долі
з крыжам, быццам з цацкаю, гуляў.

Загубіла мне паэзія жыццё —
палюбіла!
За распусту ды за хмель
моцна біла.
Калі б іншага жана
катавала,
дык, зладзейка, сваю б смерць
прычакала.
Я ж яе, маю жану дарагую,
так люблю,
што па жыцці
ўсё дарую.
Бо не толькі батагом...
мая Міла,
а й за вернасць —
мне чалом яна біла.
Толькі што гэта кажу
ўсё ў мінулым?
Як жыццё, люблю цябе,
як загулы,
што аж брыдка ад любові
гэтай,
і табою, і віном
сагрэтай.