Анатоль Сыс - Пан Лес

Насустрач з глухіх сьцяжын
людзей прывядзе паходня:
драпежных на кроў жанчын,
на славу мужчын галодных.

Патушыць паходню жах,
завыюць ваўкі і людзі,
і ў іхніх шкляных вачах
людскога цяпла ня будзе —

На скрыжаваньні сьцяжын
воўчых і чалавечых
крывёй набрыняў бурштын
і лютасьцю сярэднявечча,

і смокчуць бурштын смаўжы,
каб выжыць — гадуюць рогі,
і косткі, нібы нажы,
вандроўнікам раняць ногі.

Крыжавалі крумкача за колер чорны
дый гадалі: а якая ў яго кроў?
— Чорная! — прамовіў кат вучоны.
Чорная, нібы яго крыло.

Крыжавалі лебедзя за колер белы
дый гадалі: а ў яго якая кроў?
I забілі цьвік,
і кроў пабегла
барваю на белае крыло.

— Чорная! — ускрыкнуў кат вучоны. —
гэткіх д’яблаў з крыжа не зьнімаць!
Чорная! Таму што сам ён чорны,
а за гэта грэх не крыжаваць.

Тапталі поле валуны,
па ім качаліся са сьмехам,
нібы вялізныя збаны,
нібы гіганцкія гарэхі.

А ў небе галасіў жаўрук,
і ўсім, хто чуў яго хаўтуры,
займала дых, займала дух,
праймала ад душы да скуры.

Быў сіні лён, стаў чорным лён,
як д’яблы, валуны рагталі
і поле, жаўруковы дом,
тапталі, рылі, катавалі.

Можна забіць, і спапяліць,
і прах пусьціць на вецер,
а потым людзям абвясьціць,
што ён ня варты сьмецьця.

Але нябесныя вятры
ягоны прах па сьвеце
зьбяруць, як семя ў макатры,
жывой вадой асьвенцяць.

I ўратаваны, зь неба Дух
зноў сыдзе чалавекам,
зноў будзе жыць сярод падлюг
ды іх марыянетак.

Ён бажавоўкам праслыве,
прыблудным патарочам,
ніхто яго не праміне,
ня плюнуць каб у вочы.

Плююць. Свае і ганакі,
са сьмехам, без прынукі,
і Духу гэныя пляўкі
страшней за яд гадзюкі.

Ды зганьбаваны сотні раз,
зьнявечаны натоўпам,
Ён прыйдзе ў самы горшы час
сваім адвечным тропам

да тых, хто выплюнуў душу,
хто ў паднябесных храмах
блюзьнерствам замяніў імшу,
а Сьвятароў на Хамаў.

Вяльможны лес. Дубы-машэкі
прыспалі рэха даўніх дзён,
а ў нэтрах Велесавы рэкі
зьбіраюць ручаёвы звон.

Стыхія сьпіць, і толькі зрэдку
дзевяцісотгадовы зубр,
яцьвяжскае загубы сьведка,
рыкае ў дзевяць срэбных труб.

Жалобны рэквіем зубрыны
на мой
народ
наводзіць
сум…
I каб ня ўмерці — ручаіны
жабруюць па лясох расу,
бы я сьцяжынаю жабрачай,
а думы — пра адвечны шлях —
там крыўская Пагоня скача,
і німб над ёй, як зорны шлях.

Бязродная песьня паэтава,
што птах са сьляпымі вачыма.
Данута Бічэль-Загнетава —
якая паэтка айчынная!

I родам і племенем гожая.
Як рэчка — зьмялелы брод,
хаваеш ад вока варожага
Айчыны сваёй радавод.

Зь мінулых крывавых стагодзьдзяў
ляціць за табой страла,
а час, усім злодзеям злодзей,
выскубвае пёры з крыла.

Ды пёры твае не радзеюць,
і словы ад сэрца твае,
як сьлёзы, як зоркі, ірдзеюць,
як кроплі расы на траве.

Сьлязою, расою і зоркай
да Бацькаўшчыны далучы,
ральлёю і пожняй колкай
аблудных дзяцей лячы.

Вось коціцца кола з дубовых лісьцяў
і кліча цябе ў Кушляны,
там здані паўстаньняў яшчэ не зьвяліся,
там мова Мацея ў пашане.

Цьвітуць на мурох старажытных зёлкі,
лячы імі люд тутэйшы.
Баляць Беларусі цярновыя зоркі,
паэтам — цярновыя вершы.

Вось коціцца кола зь цярновых лісьцяў,
каляных, суздром засохлых,
ты ўстала, ты ведаеш:
трэба выйсьці
насустрач сваёй Галгофе.

Калі алені адшукаюць вадапой,
калі мядунцы самых смачных кветак
да сівераў зьбярэ пчаліны рой,
калі засьцігне паляўнічых ніцы ветах —

памрэ лясьнічы.

Калі чаляднік выкуе падкову
і акрыяе ў горане агонь,
як зь небыцьця адроджаная мова,
калі адчуе цяжкасьць срэбра скронь —

памрэ каваль.

Калі прыбой абернецца дакорам
за лаштыр, што шыкоўным пледам стаў,
калі штоночы будзе сьніцца мора
і верныя сябры каля кастра —