Янка Купала - Шляхам жыцьця

Хто зьлічыў тыя каплі,
Што нам неба прыносіць?
Хто прыслухаўся, людзі,
Аб чым жнейка галосіць?!.

Годзе, жытцо маё, годзе, насьпелае,
З хмарамі, з бурамі знацца, дружыць;
Годзе шумеці думкі нясьмелые,
Годзе загоны сабой харашыць!

Жнеяў прышла во дружына вялікая,
С песьняй за дзела ўзялася сваё;
Серп, як маланка, ўскок бегае, сыкае,
Глуха снапамі кладзецца жытцо.

Сталі ў калючым аржонні с павагаю
Мэтлікі шнурам адзін за адным;
Сэрцэ забілось надзеі адвагаю:
Ёсьць на што глянуць, пацешыцца чым.

Эх, заплаці-ж, дабрыцо, ты аратаму
За яго ў полі ўвесь труд над табой:
Дай ты багацьце яму небагатаму—
С клеці ня зводзься ягонай пустой.

Хай яго збудуцца думкі, адналечэ
Гэтулькі вынясе, выцярпе ён,
З году у год аручы, засеваючы,
Потам, крывёю абліты загон!..

Бор наш высокі над усе бары,
Двор наш багаты над усе двары,
Шнур наш вузенькі над усе шнуры, —
Коціцца, ўецца ў гару, то з гары.
Гэй, гэй, жнейкі, не драмаць!
Час сярпы зубіць — і жаць.

Дворны палетак з канца у канец
Пройдзе, схаваўшысь, высок маладзец;
Шнур наш хаваецца ў гірсу, ў званец,
Зьліча калосьсе найменшы хлапец.
Гэй, гэй, жнейкі, не драмаць!
Час сярпы зубіць — і жаць.

Шнур і палетак мужыцкай рукой
Выаран гладка, засеян парой,
Скроплен — каб лепей рос — жудкай расой:
Потам мужычым, крывёй і сьлязой.
Гэй, гэй, жнейкі, не драмаць!
Час сярпы зубіць — і жаць.

Скора мы, жнейкі, шнурок свой дажнём,
Панскі палетак тады жаць пайдзём;
Гойна заплацяць там нам медзяком,
Мы на дажынкі вянок ім спляцем.
Гэй, гэй, жнейкі, не драмаць!
Час сярпы зубіць — і жаць.

Водкі к дажынкам ня будзе няхват;
Песьню сьпяём мы ўсе пану ўпадрад:
Будзь нам багат, панок, будзь весел, рад,
Зь лета у лета будзь сыт і багат.
Гэй, гэй, жнейкі, не драмаць!
Час сярпы зубіць — і жаць.

Постаць нязжатая слотамі гноіцца,
Птушкай цярэбіцца, ветрам малоціцца.
Колас сагнуўся, зьмяшаўся з гразёй;
Зжатыя снопікі ў мэтлях валяюцца,
Віхрам зрываюцца, зерне зрастаецца…
Як жа ты, шнур наш, глядзіш сіратой!

Столькі і працы, і поту загнанымі
Ўложана ў ніву скупую сялянамі,
Столькі пайшло уздыханьня, мальбы!
Гляньце — усё нішчыцца злой непагодаю,
Неба ня зжаліцца над зямлі ўродаю,
Неба ня чуе ні скарг, ні кляцьбы.

Сэрца забытых крывёй абліваецца
Доля няшчаснага ў полі бадзяецца
Рады зьнікуль не відаць і ня чуць;
Думы ўзьнімаюцца, думы маркотныя:
Што бедакі, хлебаробы гаротныя
Холадам, голадам зімнім пачнуць?

Белай пялёнкаю сьнег разьлягаецца,
З гікам мяцеліца дзіка ўздымаецца,
Ў сьцены бязьлітасна валіць мароз…
Дзе тут схаваціся, дзе прытуліціся?
Дзе на кусок хлеба ў сьцюжу разжыціся?
Божа… а сьлёз тых, о, колькі тых сьлёз!..

I чаго ж, непагода сьлязьлівая,
Непрасьветна вісіш над зямлёй?
Што ўрадзіла нам ніва убогая,
I таго не сабраць за табой!

У пракосе, ў капе, дый няскошана
I стаіць, і гніе сенажаць;
I ў снапах, і нязжатым бадзяецца
Дабро ў полі, аж сьлёз не стрымаць.

I ня хочаш ты гору мужычаму
Спагадаць, непагода, ані;
Не глядзіш, як ён будзе праводзіці
Зь дзецьмі, з жонкай зімовыя дні…

Што пачне ён, бядак, як расьсьцелецца
Белы сьвет на дварэ, на страсе?
Чым сямейку карміць яму прыйдзецца
I трасянкі з чаго натрасе?

Дзіцё плакаці будзе галоднае,
Будзе ў хлеве кароўка рыкаць,
Будзе сам ён стагнаць, а мяцеліца
Будзе выць, будзе ўсім падцінаць.

Прыйшла восень, мужычок,
Ой, прыйшла!
Глянь, што ў пуню і тачок
Прынясла.
Працаваў ты, працаваў
Круглы год.
Разьліваў ты, разьліваў
Кроў і пот, —
Надзяліў жа малайца
Труд вялік:
Налажыў куток сянца
Наш мужык.
Злажыў торпамі ў таку
Скарб — снапы:
Акалоту у кутку
З паўкапы;
З копку грэчкі і аўса
Ў другі кут.
Вось і плата табе ўся
За твой труд.
Ідзі ў ток, ідзі да дня
Цэпам бі
I кароўку, і каня
Накармі.
Адбяры, што ўзяў вясной,
У магазын,
Насып мех ты збажыной,
Вязі ў млын…
Прыйшла восень, мужычок,
Ой, прыйшла!
Глянь, што ў пуню і тачок
Прынясла.