Янка Купала - Шляхам жыцьця

Ноч за ночкай ідзе, сьцішна, тайна брыдзе,
Расьсявае трывогу-зьнямогу;
Цені густа кладзе на пяску, на вадзе,
Ацямрае гасьцінец-дарогу.

І урок, і залом абымае крылом,
Гругановым крылом спавівае;
Водзіць рэй зь ведзьмаком, жэніць ведзьму з ваўком,
Кажана і саву заручае.

Зь ям вылазіць, як лунь, Вадзянік і Лясун,
Выпраўляюць русалкі бяседу;
Зьмей дабро цягне з пунь, пакуль крыкне пявун,
Пакуль поўнач ня зробіць прагледу.

Неба свой нямы сход: месяц, зор харавод
Над зямлю то выводзіць, то зводзіць;
Сьпіць сяло, дрэмле кот, вецер цісьнецца ў плот,
Як на дудках, у шчэпках заводзіць.

Так ноч ночку вядзе, сьцішна, тайна брыдзе,
Расьсявае трывогу-зьнямогу;
Цені густа кладзе на пяску, на вадзе,
Ацямрае гасьцінец-дарогу.

Твой кволы валадар, забыўшыся навук
Велічыні Зыгмунтавай і лет цярпеньня,
«Разьдзел» узаканяе ў загранічным ценю
I лічыць, колькі дома кінуў хвоек штук…

А дома, роскашы і працы многіх рук,
Папас магнацкіх перацьвіўшых пакаленьняў,
Стаіш, — і цэгла валіцца з гнілых скляпеньняў
I ў шчыліне гняздо ўе ўслужлівы павук.

Жывёлу гоне ў парк галодны «сэрвітут»,
Ля сьцен цянюе забабон ад лета ў лета:
Нячысьцік зь ведзьмамі гуляе ў пустцы гэтай.
Так зьніштажэньне ў кожан гзымс паўзе і кут
I зубы скаліць: «Моц мая і права тут!
На ўход жыцьця сюды ўжо я кладу тут „veto“».

Стогнуць пад мурам халодным таполі;
Крыліцца ў ветках начніца;
Моляцца совы па днеўным прывольлі;
Вецер калыша званіцай.

Сьцелюцца мжакі асеньняй валокны;
Вечар нялюдзен, трывожан;
Шыбамі звоняць палацавы вокны,
Ценямі мур упрыгожан!

Высакі, бледны адвечныя сьцены,
Мары-слупы чарадою;
Важны дзядзінец, трава па калена;
Сад з агародай жывою.

Дымна замглелі, як блудныя вогні,
Ў вёсцы далёкай лучыны…
Весела, ярка ў палацы сягоньня,
Хвіляй-мінутай — гадзіна.

Шыбы зардзелі блысканьнем няўхватным,
Кружацца пары, мігаюць;
Душы да славы ўсябратняй ня здатны,
Вокліка суму ня знаюць.

Бел, як астрог сярод пусткавай пашы,
Думку палац неспакое:
Штось да яго парывае і страша;
Зводны, аздобай пакоі.

Неўглядзь за поўнач насьпела часіна,
Сон на пакоі паў ройма…
Досьвета ў вёсцы далёкай лучыны
Далей мігцяцца па-свойму.

Тае сьнег, таюць сковы зімы ледзяністыя,
Сонца з ласкай ажыўчай гуляе ў прывольлі!
Хутка жаўранак песьняй сваёй галасістаю
Прывітае аратых на полі.

Узьніме чорную скібу саха працавітая,
Ляжа ўсходнае зерне у пахаць сырую,
Закалосіцца поле, сьлязой, потам зьлітае,
Зашуміць сваю думу старую.

Гаспадар той суважна свой шнур па-сьвяточнаму
Абыходзіці будзе, красой любавацца,
Прыслухоўвацца к шэлесту нівы няўрочнаму
І маліцца к сваёй зямлі-матцы.

Сьмела гляне на сьвет і на долю зьмянлівую
Як дагэтуль, яму не дадуцца ўжо ў знакі
Тыя сілы з усходу і захаду мсьцівыя,
Што даймаюць цяпер, як вужакі.

Крэпкі, магутны аковы зімовыя —
Льдзяныя брылы на захад і ўсход.
Бліснула сонца, сонца вясновае —
Топіцца гурбіна, топіцца лёд!

З грохатам, зь лёскатам крыга за крыгаю
Прэцца, нясецца ў нязнаную даль;
Хваля за хваляю коціцца, мігае,
Ломіць прашкоды, як молатам сталь.

Дарма запорыну людзі бяздольныя
Выбегуць ставіці сіле такой:
Скрыша паводка ўсясільная, вольная,
Скрыша і пойдзе сваёй пуціной!

Эх ты, разводзьдзейка! Эх ты, бурлівае!
Ты аднаўляеш, купаеш зямлю;
Вынесі ж, вынесі хваляй жычліваю
К лепшаму шчасьцю людскую сям'ю!

I зелень, і кветкі, і песьні,
I неба вясёлая яснасьць…
Ні цьмы той, ні сьнегавай плесьні, —
Дзе глянеш — адна, братка, шчаснасьць!

Сьвет цэлы зіяе каберцам,
Шум нейкі ад пушчаў нясецца,
З грудзей як ня выскача сэрца,
Душа кудысь рвецца… ўсё рвецца…

Прачнуліся нівы і хаты:
Ўся ў полі людская сямейка,
За сошкай шнуруе араты,
Ля статка іграе жалейка;

Зь сяўнёю сявец пахаджае,
На скібіны валіцца зерне;
Знаць, сіла ў сяўца немалая…
Захоча — і сьвет пераверне!