Уладзіслаў Сівы-Сівіцкі - Год беларуса - Вершы. Вершав. апавяданні. Публіцыстыка

Абяцадла — рэч не цяжка:
Бусел — гэта будзе пташка,
Цар — ў пачоце быў калісьці,
Дуб — зімою ёсць без лісця,
Этна — то бугор агністы,
Фельчар — то не арганісты,
Грошык — дробная манета,
Гусь — дамова пташка гэта,
Іскра — жарка і пякуча,
Ель — шуміць, калі растуча,
Конь — баіцца шмат астрогі,
Ліс — ёсць звер чацвераногі,
Лось — вялікі ёсць, і годзе,
Мак — красуе ў агародзе,
Наста — дзеўка працавіта,
Окунь — рыба смакавіта,
Перац — горак будзе хіба,
Рак — гавораць, то не рыба,
Сучка — брэша, ёй уцеха,
Торба — меншая ад меха,
Улей — пчолам ёсць храміна,
Воўк — то дзікая скаціна,
X — закінем у загладу,
У — чытаюць, але ззаду,
Заяц — то лясная кошка,
Жоўты — певень і какошка,
Змей — сярдзіты вельмі, падла,
I ўсё будзе абяцадла.

Ужо прайшла зіма цяжкая,
Мароз, мяцеліца ліхая,
Паплыў з вадою крыгай лёд,
I снег ад сонца тае ў лёт.
Ужо вады паўны разоркі,
I зачарнеліся узгоркі,
Як бы сухія лішайкі,
Ды зашумелі ручайкі.
А знізу лёгкі ветрык вее,
Ды сонейка так цёпла грэе,
Бор неяк весела шуміць,
У лузё травіца зеляніць.
I ўсё ўжо будзіцца ад сна,
Бо набліжаецца вясна!
Аджылі дробныя мурашкі,
Чарвякі, матылькі, а пташкі
Шчабечуць, звоняць і пяюць,
Людзям ахвоты паддаюць.
Жавараначка ў прасторы
Шчабеча, як у сінім моры,
Плыве і бусел, і жураў,
I дрозд запеў і засвістаў.
А як тыкеля [5] Тыкеля (дыял.) — толькі. ён засвішча,
Ляціць глушэц на такавішча.
Гудзіць лятучы тоўсты жук,
Балбоча ёмка цецярук,
Пішчаць дзесь чайкі на балоце,
Пліска хвастом трасе на плоце,
Гурчыць працяжна жабін хор,
I дзеці пруцца з хат на двор.
Прайшла зіма, як не бывала,
Усім лягчэй на сэрцы стала.
Настаў любы і мілы час,
Бо ўжо вясна прыйшла да нас!

Сонейка прыгрэла,
Растапіўся снег;
Поле зачарнела,
Ручаёк пабег.
Жучкі загудзелі,
Распусціўся сад,
Пташачкі запелі
На вясёлы лад.
Красачкі стракаты
Усюды зацвілі,
3 песняю араты
Узяўся да зямлі.
Арэ, барануе
Родны свой загон
I трудоў не чуе,
I ні поту ён.
Сыпнула травіца,
Зелен кожны кут.
Урадзіць зямліца —
Вернецца за труд.
Як бы з-пад няволі
Выйшла ўсё з зімы.
Калі ж лепшай долі
Даждзёмся і мы?!

На свеце многа наракання
Ды многа слёз і многа бед,
Але, як кажа нам пазнанне,
Вядзецца гэта з даўніх лет.
На маладых старыя ўссеўшы,
Ды вельмі брыдка ганяць іх;
Але, так з боку паглядзеўшы,
Няма за што хваліць саміх.
Не адзін бацька наракае,
Што п’яніца яго сынок,—
Але няхай прыпамінае,
Як сам у водцы мокне, мок.
Другая маці зноў бядуе,
Кляне і плача на свой лёс:
Яе дачушка не шануе
I часта хвігі суне ў нос.
Сягоння гэта ёй не ліха,
Увагі к старасці няма!
А тое, бедная, забыла,
Што так рабіла і сама…
I часта голавы марочым,
Хоць тут адказ, здаецца, прост,
Што праўды толькі мы не хочам
Казаць ніколі на свой хвост.

Гаварыць тыкеля шкода,
Што у нас цяпер за мода.
А няхай яе мядзведзь! —
Прост няхораша глядзець.
Бо із гэнае прычыны
Пані, панны і мужчыны,
Шапянуўшы так, але
Хоць стаўляй у канапле!
Бо вось гляньце ж самі, людзі
Голы лыткі, голы грудзі
Выстаўляюць кожан раз,
Як бы рэчы, напаказ.
Капялюшыкі таковы,
Што, сказаўшы без адмовы,
Выгляд будзе іх такі,
Як да ночы ёсць гаршкі.
Безрукавыя іх блюзкі
Ды спаднічкі вельмі вузкі
I кароткі, далібог,
Што разняць не можна ног.
Чаравічкі клінам трошкі
I як рэзгіны панчошкі,
Праз каторы, так сказаць,
Цыбы [6] Цыбы (дыял.) — доўгія худыя ногі. голыя відаць.
А абцасы, Бог мой мілы! —
Усё роўна як бы шылы,
Не адважышся на скок:
Так і звернуцца набок.
I нарэшце — каб іх пранцы! —
Толькі глянуць на іх танцы,
Дык не толькі бярэ смех,
А ўзірацца будзе грэх!
I мужчыны тож таковы:
Голяць вусы і галовы,
Дык паны і панічы
Іздалёк, як таўкачы.
Погаласкі ж ёсць таковы,
Што і бабы ўжо галовы
Будуць скора ўсе галіць.
Што ж, і гэта можа быць!..

Неяк бачыць мне папала
Гэтку небыліцу,
Як кабета прадавала
На таргу курыцу.
Грэбень красны, сама чорна,
Але крылы рабы.
Непачэсна, непазорна —
От, вядома, ў бабы!
Дык праз гэтую прычыну,
Прызнацца вашэцям,
Ту мізэрную пташыну
Мала хто прымеціў.
Толькі нейкая купчыха
Туды прыдыбала
Ды, ці чуеш, як на ліха
Таргавацца стала.
Кажа: «Што за небыліца,
Хіба варта цуда?
Твая гэтая курыца
Дык жа вельмі худа!»
Баба тут не утрывала:
«То не дзіў, што ссохла.
Каб ты столькі пахварала,
То, напэўна б, здохла!»