Сяргей Чыгрын - Беларуская Беласточчына

-- А пра што ў апошні час думаецца?

-- Пра трагічны лёс беларускай нацыі. Напісаў два артыкулы, прысвечаныя роднай мове: “Разбураны храм” і “З тарашкевіцай — у трэцяе тысячагоддзе!”. На жаль, “Настаўніцкая газета” друкаваць іх адмовілася.

Калі Яўген Міклашэўскі працаваў у часопісе “Тэатральная Беларусь” (часопіс закрылі, ужо не выходзіць), ён часта там публікаваў свае публіцыстычныя артыкулы-разважанні пра мастацтва сцэны, пра нацыянальную драму, пра інтэлігенцыю за… кулісамі і г.д. У адным з артыкулаў пісьменнік піша: “Мова, калі яна жыве, як і ўсё, развіваецца — самаўдасканальваецца і ачышчаецца ад чужародных наслаенняў. І асноўнае — даць ёй магчымасць жыць і жыць там, дзе яна нарадзілася, гэта значыць, асноўная наша задача — адрадзіць мову”.

У імклівым руху літаратуры нялёгка ўтрымацца і выжыць. Яўген Міклашэўскі трымаецца, друкуецца і чытаецца. Ніколі не здраджваў ён сваёй мове, творчасці і Бацькаўшчыне. Хай так будзе і надалей! Хай наш зямляк дачакаецца новых юбілеяў і новых сваіх кніг!

2006

Даўно я не сустракаўся з беластоцкім беларускім паэтам Віктарам Шведам. I вось гэтая сустрэча адбылася ў Мінску на III З'ездзе беларусаў свету. Улюбёны ў свой край i апантаны паэзіяй Віктар Швед не пастарэў ні знешне, нi душой. А яшчэ ён прывёз у Беларусь свой новы паэтычны зборнік „Выбраныя вершы", які выйшаў з друку ў Беластоку ў 2000 годзе.

Скажу шчыра, для паэтычнай беларускай Беласточчыны Віктар Швед з'яўляецца аксакалам. Усё сваё свядомае жыццё ён думае i пішa па-беларуску. Шчырасцю, прастатою i задуменнасцю авеяна яго паэтычная ніва. Няма ў яго паэзіі нейкай фанабэрыстасці, выбрыкаў, пагоні за модаю. Паэт верны словам Вергілія, які сказаў, што ён не імкнецца ахапіць сваімі вершамі ўсё, прытым рашуча ўсё.

Віктар Швед піша пра тое, што перажыў, што хвалявала яго i хвалюе, піша пра людзей i найперш пра Беларусь:

Айчына для паэта пачынаецца з маленькай радзімы — з Мора, з Зубровіі, з Дуброўшчыны i Сакольшчыны, з дарагога сэрцу Падляшша. Адсюль пачынаецца i яго дарога ў краіну Паэзію. Менавіта зялёная Зубровія, святыня пушчы Белавежскай натхнялі i натхняюць Віктара Шведа на паэтычную творчасць. Трэба моцна любіць Бацькаўшчыну, каб напісаць такія радкі:

Чытаючы „Выбраныя вершы" паэта з Беластока, звярнуў я ўвагу на адзін з раздзелаў кнігі „Абраднасць наша святая". Мне цяжка прыгадаць іншага беларускага паэта, які б вершамі даволі цікава расказаў пра народныя беларускія святы так, як гэта зрабіў Віктар Швед. Пачынаючы ад Каляд i калядоўшчыкаў, працягваючы Вадохрышчам, Грамніцамі, Вербніцай, Вялікаднем, Ушэсцем, Спасам, Успеннем i канчаючы Іллёй, паэт стварыў своеасаблівы паэтычны беларускі каляндар. Прыгожа, ці не праўда, гучаць радкі пра Вербніцу:

Ці, напрыклад, пра Грамніцы:

Прадмову да кніжкі Віктара Шведа напісаў Яўген Міклашэўскі. Яна называецца „Душа паэта". Добры загаловак. Бо душа ў Віктара Шведа — шчымлівая, добрая i светлая, як i самі вершы, якія чытаюцца i запамінаюцца. Таму я не планаваў напісаць нейкую рэцэнзію ці грунтоўны агляд новай кнігі паэта, я проста, ад прачытаных яго вершаў адпачыў душою i сэрцам.

2001

Беларускі крытык і літаратуразнавец Уладзімір Казбярук (нарадзіўся ў вёсцы Бандары на Беласточчыне) падрыхтаваў і нядаўна выдаў у Мінску кнігу “Выбраных твораў” Змітрака Бядулі, вершы і апавяданні якога даўно ў Беларусі не выдаваліся. У сувязі з выхадам гэтай кнігі, наш карэспандэнт задаў некалькі пытанняў спадару Казберуку. А таксама запытаўся ў яго пра асабістую творчасць і беларускую літаратуру.

-- Уладзімір Міхайлавіч, чаму Вы вырашалі падрыхтаваць ладны том твораў Змітрака Бядулі?

-- “Выбраныя творы” Змітрака Бядулі з’явіліся ў папулярным мінскім выдавецтве “Кнігазбор”. Калісьці я для гэтага выдавецтва падрыхтаваў Алеся Гаруна і прымаў удзел у падрыхтоўцы кнігі Аляксандра Ельскага. Між іншым, у 2000 годзе там выйшла кніга “Беларускія пісьменнікі Польшчы”, складальнікам якой быў Ян Чыквін. Дарэчы, усе справы, звязаныя з публікацыяй кніг у “Кнігазборы”, вырашае пісьменнік Кастусь Цвірка. Ён мне прапанаваў падрыхтаваць і выдаць Змітрака Бядулю. То я не мог не пагадзіцца, тым больш, што класік нашай літаратуры заслужыў, каб яго творы перавыдаваліся і чыталіся.