Сяргей Чыгрын - Беларуская Беласточчына

Першыя паэтычныя здольнасці праявіліся рана. І ўсё жыццё з лірыкай так і не раставалася:

Якім цяжкім не было маленства і юнацтва Ганны Новік, яна заўсёды ў вершах сумавала па школьных гадах, па сябрах свайго дзяцінства, калі ўсе разам “скакалі па выгане” і “лазілі на высокія сасонкі”, а таксама:

Як і ў кожнага паэта, так і ў Ганны Новік напісаліся і захаваліся паэтычныя радкі пра каханне. Рускі пісьменнік Леў Талстой неяк сказаў: “Самае разумнае, чаго дасягнуў чалавек, -- гэта ўменне кахаць жанчыну, пакланяцца яе прыгажосці: ад кахання да жанчыны нарадзілася ўсё цудоўнае на зямлі”. Але і жанчыны ўмеюць шчыра кахаць і ствараць такія пяшчотныя, шчырыя і добрыя паэтычныя радкі пра каханне, як Ганна Новік:

Ці ў вершы “Табе” паэтка апраўдваецца перад любым, але апраўданне гэтае вельмі далікатнае, мілае, нават патрэбнае, бо без яго жанчыне проста нельга жыць:

Відаць, так і павінна быць, бо мужчыну ў хаце заўсёды паважалі і шанавалі, бо ён быў гаспадар, на ім трымалася сям’я. Але мужчына не толькі быў гаспадаром, але і абаронцам сваёй Бацькаўшчыны ад розных ворагаў і войнаў. У зборніку “Барвовае лісце” Ганны Новік вельмі шмат вершаў, прысвечаных апошняй вайне. Паэтка асуджае вайну: і тую, якая была, і тыя, не дай Божа, якія нехта плануе:

З 71 аднаго верша, якія склалі зборнік паэткі, большасць з іх прысвечана Беларусі. Іх можна ўмоўна падзяліць на тэмы: вайна і Беларусь, сябры і Беларусь, прырода і Беларусь і проста Беларусь. Вершы на гэтую тэматыку вельмі патрыятычныя і гуманістычныя. Ганна Новік даволі пранікнёна піша і ганарыцца тым, што зямля наша завецца Белай Руссю, што “беларуская воля і сіла васільком, нагатком, беларускаю кветкай цвіла”.

Добры твор – гэта заўсёды “кавалак” жыцця. Не абыгрыванне нейкай дэталі, не гуллівае практыкаванне на зададзеную тэму, а ўзятае нешта дужа істотнае з рэчаіснасці, з эпохі. Воблік эпохі, яе жывыя рысы і бачацца, калі чытаеш вершы са зборніка “Барвовае лісце” Ганны Новік. Літаратурная спадчына ў яе засталася вялікая. Таму новая паэтычная кніжка аўтаркі – гэта першая ластаўка. Шкада толькі, што кніжка выйшла невялікім накладам і не трапіла ў рукі нават тым, хто любіць беларускую паэзію. Але дзякуй вілейскім бібліятэкарам за тое, што яны сабралі вершы паэткі, якая нарадзілася на Беласточчыне, і выдалі. Верыцца, што будуць і новыя кнігі твораў са спадчыны Ганны Новік.

2007

“Сляды незабыўныя продкаў” – так называецца новая кніга этнаграфічных нарысаў Мар’яна Пецюкевіча, якая толькі што пабачыла свет у мінскім выдавецтве “Кнігазбор”. Яшчэ цёпленькі, як кажуць друкары, адзін асобнік з Мінску прыслаў мне Янка Саламевіч. Спадар Саламевіч з’яўляецца складальнікам і рэдактарам гэтага найцікавейшага выдання.

Па словах Янкі Саламевіча, Мар’ян Пецюкевіч (1904-1983) пасля сябе пакінуў вялікую творчую спадчыну. Да друку будуць рыхтавацца яшчэ некалькі кніг гэтага выдатнага беларускага вучонага-этнографа, дзеяча, рэдактара часопіса “Шлях Моладзі”, былога выпускніка Віленскіх гімназіі і універсітэта. У 1998 годзе ў Вільні з друку выйшла яго кніга ўспамінаў “У пошуках зачараваных скарбаў”, пасля з’явіліся, дзякуючы Галене Глагоўскай і Вячаславу Харужаму, кнігі Мар’яна Пецюкевіча “Кара за службу народу” (Беласток, 2001) і “Лісты 1956-1982” (Беласток, 2005). Было яшчэ мала каму вядомае выданне “Трагічныя ніткі лёсу беларускага патрыёта” (2003) Мар’яна Пецюкевіча. І вось – новая кніга, раней не падобная на ўсе іншыя. Яна прысвечана беларускай этнаграфіі.