Сяргей Чыгрын: Беларуская Беласточчына

У 1970 — 80-х гадах у “Ніве” бала цікавая рубрыка “Беларускія кнігі”. У ёй паведамлялася пра кнігі на беларускай мове, якія можна было купіць тады ў “кнігарні імпартных выданняў” у Беластоку. Друкаваліся не толькі назвы кніг, але і кароткія анатацыі да іх. У кнігарні прадаваліся і кнігі гродзенскіх літаратараў, пра якія шмат пісала “Ніва”.

Добра, што пачатае Аляксандрай Бергман, напісанне нарысаў пра знакамітых людзей Гродзеншчыны на старонках “Нівы”, працягваецца і сёння. Але гэта не проста вялікія артыкулы, а гэта новыя факты з жыцця і творчасці той ці іншай знатнай асобы. Дзякуючы такім матэрыялам, “Ніва” была і застаецца сваесаблівай энцыклапедыяй не толькі беларусаў Польшчы, але і ўсёй Гродзеншчыны. Пра Казіміра Сваяка ў 1990-2005 гадах на старонках “Нівы” цікавыя матэрыялы пісалі Аляксей Пяткевіч і Лена Глагоўская. Пра Апанаса Цыхуна публікавалі артыкулы Зміцер Кісель і Уладзімір Хільмановіч, пра кампазітара Аляксандра Шыдлоўскага — Віталь Луба і Ада Чачуга, пра Адама Станкевіча — Яўгенія Шымянчук, пра Вінцэся Каратынскага — Уладзімір Мархель, пра Яфіма Карскага — Апанас Цыхун, пра Хведара Ільяшэвіча — Масей Сяднёў у сваім “Беластоцкім сшытку”, пра Аляксея Карпюка — Уладзімір Хільмановіч, пра Алеся Белакоза — Юрка Баена і Ганна Кандрацюк, пра Язэпа Найдзюка — Лена Глагоўская і г.д.

У 1998-2000-х гадах цікавыя культуралагічныя матэрыялы з Гародні дасылаў у “Ніву” таленавіты хлопец Зміцер Кісель. На вялікі жаль, ён рана ад нас адышоў. У адным з нумароў “Нівы” (17.01.1999 г.) Зміцер Кісель пісаў: “30 снежня 1998 года вядомая беларуская паэтка Данута Бічэль была звольнена з музея Максіма Багдановіча ў Гродне. Спадарыня Данута стварыла музей з 1982 года. Пасля адкрыцця ў 1986 годзе была яго нязменным дырэктарам.Усе экспанаты сабраны яе намаганнямі… Данута Бічэль стала душой музея Максіма Багдановіча. Без яе існаванне гэтага музея здаецца немагчымым”. А ў верасні 1999 года ў “Ніве” быў надрукаваны верш Дануты Бічэль, які меў назоў “Мяне выгналі на пенсію з Музея Максіма Багдановіча”. Пачынаўся ён радкамі:

Ды не. Нас усе роўна ўсіх ніхто ніколі ні адкуль выгнаць не зможа. Пакуль мы ёсць на роднай зямлі, пакуль будзе выходзіць у Беластоку наш агульны беларускі тыднёвік “Ніва”.

2006

Беларускі часопіс “Роднае слова”, што выходзіць у Мінску, сёлета адзначыў сваё 20-годдзе. Спачатку ён выдаваўся пад назвай “Беларуская мова і літаратура”. А пасля часопіс стаў “Родным словам”. За гэты час выйшла ў свет 240 нумароў агульным накладам больш за 2250000 паасобнікаў. У ім было змешчана больш за 7 тысяч артыкулаў, прысвечаных беларускай літаратуры, культуры, мастацтву. Першым рэдактарам і нястомным рупліўцам на працягу амаль усіх 20 гадоў быў Міхась Шавыркін – чалавек, якому мы павінна ўсе сказаць вялікі дзякуй. І спадар Міхась мог бы

па-ранейшаму рэдагаваць часопіс, але ў мінулым годзе з ім нахабна развіталіся, не даўшы дапрацаваць некалькі месяцаў да пенсіі. Міхась Шавыркін усе свае веды, здароўе і сілы шчыра аддаў роднаму часопісу, роднаму слову. Мы, маладзейшыя творцы, па-ранейшаму паважаем і любім нашага шаноўнага Міхася Шавыркіна і зычым яму здароўя, новых планаў і адкрыццяў.

“Роднае слова” Міхася Шавыркіна лічылася і да сённяшніх дзён лічыцца лідэрам у Беларусі сярод навукова-метадычных выданняў. Да свайго 20-годдзя, часопіс выдаў кнігу “Беларускія пісьменнікі на старонках часопіса “Роднае слова”, дзе сабрана бібліяграфія матэрыялаў, прысвечаных беларускім майстрам прыгожага пісьменства ад А да Я – усяго 479 персаналій. Публікацыі ў кнізе згрупаваныя па 10 раздзелах, якія ўключаюць розныя аспекты асвятлення жыцця і творчасці нашых пісьменнікаў: творы літаратараў, зрокавую нагляднасць, метадычныя артыкулы і г.д.

Хачу сказаць, што на працягу 20 гадоў часопіс “Роднае слова” згадваў і пра беларускіх пісьменнікаў Польшчы, хаця і не так часта, як хацелася б. Яшчэ ў пачатку 1995 года Міхась Шавыркін прапанаваў мне напісаць для часопіса артыкул пра беларускую літаратурную плынь у Польшчы. І я пагадзіўся. У лютым і сакавіку 1995 года часопіс апублікаваў мой вялікі матэрыял “Пад дзіўны гоман Белавежскай пушчы”, прысвечаны творчасці Георгія Валкавыцкага, Станіслава Вагуркі, Яшы Бурша, Віктара Шведа, Дзмітры Шатыловіча, Васіля Петручука, Юркі Геніюша, Яна Чыквіна, Міколы Гайдука, Уладзіміра Гайдука, Янкі Целушэцкага, Міхася Шаховіча, Юркі Баены, Надзеі Артымовіч, Яна Морданя, Яна Максімюка, Міры Лукшы, Ірыны Баравік, Зосі Сачко і іншых. У двух нумарах часопіса было змешчана шмат фотаздымкаў, біяграфіі нашых пісьменнікаў. Акрамя гэтага часопіс “Роднае слова” надрукаваў тады творы Юркі Зубрыцкага – “Балада пра зубра”, “Зман”, “Праява”, Яшы Бурша – “Вяргіні”, “Прага жыцця”, “Сляза”, “Час”, Дзмітры Шатыловіча – “Пасля дажджу”, Віктара Шведа – “Прыйдзі, доўгачаканая любоў”, “Вось я ізноў у вёсцы Мора”, Яна Чыквіна – “Малітва”, “Хацеў зрабіць крэсла...”, “Даўно нежывы бацька полем ідзе...”, “Да Расіі” (з Яраслава Івашкевіча), Юркі Геніюша – “Жнівень”, “Сейбіт”, “Чорным па белым”, Уладзіміра Гайдука – “Я не вінаваты...”, “Дажынкі”, Янкі Целушэцкага – “Асенняе”, Міхася Шаховіча – “Ноч...”, “Гутарка з сумленнем”, Юркі Баена – “Агароднік”, “Думка”, Надзеі Артымовіч – “Бельску”, Лясны канцэрт”, “Паэты паміраюць тады...”, Ірыны Баравік – “Спеў салаўя”, “Жыццё і жыць”, “Адно імгненне”, Міры Лукшы – “Жанчына”, “Горкая травіца...”.