Сяргей Чыгрын - Чамяры і чамяроўцы

Аднак персанажамі твораў Івана Міско сталі не горныя вандроўнікі паднябесся, але і знакамітыя людзі Беларусі. Не адну гадзіну ў майстэрні скульптара падчас яго работы правялі артыстка Стэфанія Станюта, пісьменнік Янка Маўр, акцёр Мікалай Яроменка, навуковец і палітык Генадзь Карпенка, спартсмен Аляксандр Мядзведзь. Мастак лічыць, што ўсе яны, ягоныя героі, — не зусім зямныя. Любоў да зорнай вышыні падказала нашаму земляку ідэю яшчэ двух партрэтаў — “бацькі амерыканскай касманаўтыкі” Барыса Кіта, які, як вядома, нарадзіўся ў Навагрудку, а таксама астролага Паўла Глобы.

У плённым супрацоўніцтве са скульптарамі М.Рыжанковым і А.Заспіцкім, архітэктарам А.Трафімчуком Іван Міско стварыў помнік-мемарыял, прысвечаны маці-патрыётцы, правобразам якой стала Анастасія Купрыянава, пяцёра сыноў якой загінулі на вайне. Помнік устаноўлены ў Жодзіна.

Сярод работ Івана Міско шмат скульптурных партрэтаў і кампазіцый. Гэта помнік Максіму Горкаму ў Мінску, заснавальніку беларускага нацыянальнага тэатра Ігнату Буйніцкаму ў вёсцы Празарокі на Глыбоччыне, помнік герою Івану Кабушкіну ў Баранавічах, помнік рускаму мастаку І.Рэпіну ў Здраўнёве, надмагільны мемарыял Гагарыных у горадзе Гагарыне і многія іншыя. А яшчэ Іван Якімавіч марыць зрабіць помнік Льву Сапегу і ўстанавіць яго ў родным Слоніме. Праект сумесна з архітэктарамі ўжо зроблены.

… Нядаўна мне зноў пашанцавана наведаць майстэрню Івана Міско. На адной са сцен заўважыў каляровую афішу адной з расійскіх эстрадных груп. Чатыры прыгожыя дзяўчыны ўсміхаюцца з плаката. А адна з прыгажунь на памяць пакінула скульптару свой аўтограф: “И ты мой гений, и я твой гений, каму же падать на колени…”. Думаю, што найперш трэба пакланіцца сёння таленту нашага земляка з Чамяроў Івану Якімавічу Міско, бо зробленае ім заслугоўвае валікай увагі і пашаны. Перад такім таленавітым чалавекам не сорамна сёння і ўпасці на калені.

“Фамільная асаблівасць майго роду — Вера і Веды, — сказаў неяк пры сустрэчы мне Уладзімір Міхайлавіч Іскрык, а пасля дадаў. — Стагоддзі рыцарскага служэння, а потым акупацыйны тэрор імперыі, праваслаўных папоў і савецкіх камуністаў наклалі адбітак на гены. Можна не сказаць усю праўду, але ніколі не кажы няпраўды. Маю цётку Алену катавалі ў дэфензіве за тое, “што агрызалася”. Бацька сядзеў пры паляках “за камуністычную прапаганду”, а ўжо ў 40-м годзе саветы кінулі ў турму за антысавецкую дзейнасць. Немцы вызвалілі, а ён з першага дня пачаў арганізоўваць супраціўленне. У 1947 годзе яго зноў узялі і паслалі на 10 гадоў у Казахстан “пасвіць авечак” за тое, што правёў сход па вылучэнні кандыдата ў дэпутаты Вярхоўнага Савета БССР… па-дэмакратычнаму рэгламенту. “Гэта табе не пры паляках. Мы табе пакажам савецкую власць”, — тлумачылі ў МГБ. Менавіта шчырае жаданне даведацца гістарычнае праўды і адпаведнасці прапаганды з жыццём паўплывала на мой лёс. Двойчы спецслужбы спрабавалі задушыць гэту шчырасць. 22 лютага 1959 года мяне выключылі з камсамола “за создание фракционной антипартийной группировки внутри комсомольской организации колхоза “Путь к коммунизму”. Гэта закрывала шлях да адукацыі. Мяне выратаваў дырэктар БСШ № 1 г.Слоніма Бажко, які даў характарыстыку як выдатніку, без упаміну антыпартыйнага падполля ў калгасе. Другі раз, ужо з перспектывай 10-15 гадоў зняволення, мяне выключылі з універсітэта ў 1965 годзе. За тую ж антысавецкую і антыкамуністычную дзейнасць. Уратаваў мяне сакратар ЦК КПБ і старшыня Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР Сяргей Прытыцкі. Аддзякаваў сям’і. Аказваецца, на высокай пасадзе ён убачыў сваё дасье, і даведаўся, што пад час рэпрэсій яго сябры кляпалі, што сліна да губ прынясе. І толькі адна мая цётка Зіна Іскрык паручылася за яго — выратавала…”.

Успамінаць пра родныя Чамяры і расказваць пра сябе і сваё жыццё беларускі палітолаг, драматург, педагог, кандыдат мастацтвазнаўства Уладзімір Іскрык можа доўга. Сам ён нарадзіўся 2 кастрычніка 1942 года. Скончыў Белдзяржуніверсітэт. Працаваў настаўнікам на Слонімшчыне, пасля — выкладчыкам у Мінскім інстытуце культуры, Беларускім тэатральна-мастацкім інстытуце, быў адказным рэдактарам часопіса “Тэатральны Мінск”, намеснікам дырэктара Беларускага рэспубліканскага тэатра юнага гледача, дырэктарам Рэспубліканскага цэнтра эстэтычнага выхавання.

У канцы 1990-х гадоў і ажно да 2004 года наш зямляк быў дарадцам старшыні Савета міністраў Беларусі, а таксама займаў добрыя пасады ў Інстытуце сацыяльна-палітычных даследаванняў і ў Акадэміі кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь.