Norman Davies - Boże Igrzysko. Tom II

Szczęsny Potocki, w: S. Kieniewicz, Dramat trzeźwych entuzjastów. Warszawa 1964, s. 13.

S. Kieniewicz, Ludwik Mieroslawski (1814—1878), w: Polski słownik biograficzny, Kraków 1975, t. 20, s. 812—815; Powstanie styczniowe. Warszawa 1972. Patrz także M. Żychowski, Ludwik Mieroslawski, 1814—187S, Warszawa 1963 (ze streszczeniem w języku francuskim).

Cyprian Norwid, Silą ich —fraszka, w: Dzielą zebrane (Wiersze), t. l, wyd. J. W. Gomulicki, Warszawa 1966, s. 310.

Juliusz Słowacki, Poema Piasta Dantyszka herbu Leliwa o piekle (Florencja 1838), w: Dzielą wszystkie, t. 3, Lwów 1924, s. 161—162.

(Patrz 1.1, rozdz. I). w W. Karpiński, M. Król, Sylwetki polityczne XIX wieku, Kraków 1974, s. 17. Patrz także K. Krzemień-Ojak, Maurycy Mochnacki: program kulturalny i myśl krytyczno—literacka. Warszawa 1975, i J. Szacki, Historia jednego romansu. Warszawa 1964.

31 A. Liebich, Selected Writings of August Cieszkowski, Nowy Jork 1979. Patrz także L. Trzeciakowski, The Conception of Peace and Universal Peace of August Cieszkowski, 1814—1894, „Polish Western Affairs”, XV (1974), s. 224—231; A. Cieszkowski, The Desire of all Nations (skrócona wersja pracy Ojcze nasz), tłum. W. J. Rosę, Londyn 1919.

Por. A. Walicki, Filozofia a mesjanizm: Studia z dziejów filozofii i myśli spoleczno-religijnej romantyzmu polskiego. Warszawa 1970; F. Warrain, L‘oeuvre philosophique de Hoene Wroński, Paryż 1933.

Aleksandra Piłsudska, Wspomnienia, Londyn 1985, s. 55—57; wydane także po angielsku jako The memoirs of Mme Piłsudski, Nowy Jork 1940.

Władysław Broniewski, Mazurek Szopena, w zbiorze Poezje, Warszawa 1959, s. 76.

Stefan Żeromski, Sen o szpadzie, Kraków 1915, s. 8—11.

Karol Świdziński, Naprzód pracą, w: Zbiór poetów polskich XIX wieku, t. 3, wyd. P. Hertz, Warszawa 1962, s. 665—668.

Aleksander Wielopolski, List szlachcica polskiego do księcia Mettemicha, cyt. w: W. Karpiński, M. Król, op. cit., s. 78.

W. Spasowicz, Życie i polityka margrabiego Wielopolskiego (1880), cyt. w: W. Karpiński, M. Król, op. cit., s. 100.

Bolesław Prus, Kromka tygodniowa. Nasze obecne położenie, „Tygodnik Ilustrowany” (1909) nr 43,s. 879; nr 46,s. 936.

Bolesław Prus, Dzieci (1909), Jerozolima 1944, s. 243—244.

W. Smoleński, Szkoły historyczne w Polsce: Główne kierunki poglądów na przeszłość, w: Pisma historyczne, Kraków 1901, s. 329—332.

S. Kieniewicz, Dramat trzeźwych entuzjastów, op. cit. Patrz także S. Blejwas, The origins and practice of Organie Work m Poland 1795—] 863, „Polish Review”, XV (1970), nr 4.

Andrzej Micewski, Roman Dmowski, Warszawa 1971.

A. Piłsudska, op. cit., s. 144. Patrz także T. Ładyka, PPS (Frakcja Rewolucyjna) w latach 1906—14, Warszawa 1960.

W. F. Reddaway, Marshal Pilsudski, Londyn 1939; W. Pobóg-Malinowski, Józef Pilsudski, 1867—1914, cz. II: 1901—1908, Warszawa 1938. Wiarygodnym źródłem informacji na temat kariery Józefa Piłsudskiego jest praca Wacława Jędrzejewicza Kronika życia Józefa Pilsudskiego, 1867—1935, Nowy Jork 1977—78, t. l, 2.

M. Kukieł, Czartoryski and European Unity, 1770—1861, Princeton 1955.

Patrz S. Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich 1738—1821, Kraków 1930.

Patrz R. A. Rothstein, The Linguist as Dissenter: Jan Baudouin de Courtenay, w: For Wiktor Weintraub: Essays in Polish Literaturę. Language and History, Haga 1975, s. 391—405; także Jan Baudouin de Courtenay 1845—1929, w: Portrety uczonych polskich, wyd. A. Biemacki, Kraków 1974; W. Doroszewski, Jan Baudouin de Courtenay. Z dziejów polonistyki warszawskiej, Warszawa 1964; I. Spustek, J. Baudouin de Courtenay a carska cenzura, „Przegląd Historyczny”, III(1961), s. 112—126.

Por. Krakowski komisarz policji na służbie carskiego wywiadu: korespondencja… 1882—1884, wyd. L. Baumgarten, Kraków 1967.

Jan Słomka, Pamiętniki włościanina od pańszczyzny do dni dzisiejszych, Kraków 1929.

Georg Brandes, Polana: a study ofthe land, people and literaturę, op. cit., s. 105, 114.

Gustaw Ehrenberg, Szlachta wraku 1831, w: Język polski: mowa rodzinna. Warszawa 1986, s. 74. Ehrenberg był synem cara Aleksandra I i Polki, wdowy, Heleny Rautenstrauch. Wychowywał się w Warszawie, wykształcenie odebrał w Krakowie. Po raz pierwszy został aresztowany w 1838 roku, w roku 1859 wrócił do Polski, gdzie natychmiast powtórnie osadzono go w więzieniu. Przebywając na zesłaniu, zajmował się tłumaczeniem na język polski poezji Dantego i Szekspira.

Patrz S. Dubnow, History of the Jews in Poland and Russia, Filadelfia 1916—20, t. 1-3.

Cyt. w: R. A. Rothstein, op. cit, s. 399. (Patrz powyżej, przyp. 48, s. 561).

Patrz A. E. Senn, The Emergence of Modern Lithuania, Princeton 1959; także Encyklopedia Lituanica, wyd. S. Suźiedelis, J. Jaksztas, Boston 1970, t. 1—6.

Por. N. P. Vakar, Belorussia: the making of a nation, Cambridge, Mass., 1956.

Patrz W. E. D. Allen, The Ukrainę: a History, Cambridge 1940; M. Khrushevsky, A History of the Ukraine, New Haven 1941.

W. J. Rose, Czechs and Poles as neighbours, „Journal of Central European Affairs”, II (1941), s.153—171.

Patrz L. Wasilewski, Sprawy narodowościowe w teorii i w życiu. Warszawa 1929; K. Grünberg, Polskie koncepcje federalistyczne 1864—1918, Warszawa 1971.

Cyprian Norwid, Wolność w Polsce będzie inna, w: Pieśni społecznej cztery strony, w: Pisma wszystkie, t. 3, Warszawa 1971, wyd. J. W. Gomulicki, s. 345. Wiersz kończy się następującą strofą:

„ Wolność będzie z dobrej woli

Jak w pieśni rymowej,

Gdzie i z nutą myśl swawoli,

I nuta gra słowy ”.

Cyprian Norwid, Fraszka (I), w: Księga cytatów z polskiej literatury pięknej od XIV do XX wieku, wyd. P. Hertz, W. Kopaliński, Warszawa 1975, s. 334—335.

Cyprian Norwid, Zagadka, ibidem, s. 345.

Na temat Norwida patrz G. Gomori, Cyprian Norwid, Nowy Jork 1974; A. Lisiecka, Norwid poeta historii, Londyn 1973; Z. Łaciński, Norwid, Kraków 1971 .także T. Domaradzki, Le symbolisme et l’universalisme de C.K. Norwid, Quebec 1974.

Alfred Jarry, UbuRoi(lS96),w: Tout Ubu, Paryż 1962, s. 12: Quanta l’action, qui va commencer, elle se passe en Pologne, c ‘est-a-dire, nullepart. („Akcja toczy się w Polsce, to znaczy — nigdzie”; przyp. tłum.).

Dipsodia — kraj podbity przez Pantagruela, do którego przeniósł on kolonistów utopijskich. Camelot — miejsce, w którym znajdował się zamek legendarnego króla Artura i jego Rycerzy Okrągłego Stołu (przyp. tłum.).