Thitmar. Chron. III, 11. SS., III, p. 764: nostros sicuti fugaces cervos insequibantur.
Ibid. III, cap. 18, p. 812.
Н. Sybel. Uber die neueren Darstellung der deutschen Kaiserzeit, 1859.
A. Heusler. Deutsche Verfassungsgeschichte, S. 162: «Нельзя себе представить, как бы счастливо сложились дела в Германии, если бы два столь выдающиеся деятеля, как Генрих IV и Фридрих I, держались в своем отечестве и посвятили ему все свои силы».
См. Н. Conrad. Geschichte der deutschen Wehrverfassung, Bd. I Munchen, 1939, S. 85.
Anales Hincmari Remensis (Bertini). SS., 1, p. 474.
Widukind, Res gestae Saxonum, I, cap. 38. SS., III, p. 434.
Ibld. I, с. 21, p. 426.
Liutprandus, Antapodosis, II, cap. 25 SS., III, p. 293: directis per Saxoniam nuntiis post quatriduum quotquot poterat capitali Sententia se adire commendat.
Constit. I, № 426: Pax dei incerta (XI в.), p. 608, § 6: Si furtum acciderit aut rapina aut bellum patriae ingruerit, et clamor more patriae exortus fuerit, armati omnes insequantur, et in eundo et redeundo pacem unusquisque habeat. Qui vero absque inevitabili necessitate se subtraxerit si principum terre aliquis est, X libras, si nobilis, 5, si liber aut ministerialis, 2, si lito aut servus 5 sol. persolvat aut cutem et capillos perdat. Constit. I, № 430: Pax Alamanica (1004?) p. 614, § 9: Si corruptor pacis se in aliqua municione absconderit, ille, in quo pax fuit conupta, faciat apud populum proclamationem et persequatur reum per unum diem et per noctem et cum populo municionem obsideat per tres dies et per tres noctes.
Regino, 906. SS., I, 611: Chuonradus... cum multa turba peditum et equitum residebat... duae turmae, una peditum, altera Saxonum..., innumeram multitudinem, maxima peditum.
Widukind, I, 36. SS., III, 433; Ibid., 1, 21.
Ibid., I, 38, p. 434: Rex autem cum iam militem haberet equestri.
Thitmar, VII, 47. SS., III, 856.
Lambert, 1075. SS., V, 228.
Widukind, III, с. 2.
См. E. Devrient. Die deutsche Reichsverfassung (Anhang zu Richters Annalen, Bd. III, 2) S. 758.
Bertholdi Annales, 1078. SS., V, р. 312: rusticosque, quos per comitatus sibi adjuratos in auxilium undique coegerant.
Ibid., p. 312: Insuper comprovinciales rusticos undique per omnes illarum partium centenarias adversum se conjuratos et annis... instructos ad XII fere mila e vicino sustinebant. См. также Bernold, Chronicon, 1078: SS., V., p. 435.
Г. Дельбрюк. История военного искусства, т. III, стр. 76 (русский перевод 1938 г.), объясняет этот способ дворянской расправы тем, что крестьяне нарушили рыцарскую этику, сев на лошадей. Вряд ли это крестьянское войско было конным?
Bruno, De bello Saxonico, cap. 95. SS., V, p. 366: exercitus nec magnus nec forti congregato. nam maxima pars ejus ex mercatoribus erat.
Lambert, 1073. SS., V. 204.
DH. IV, 267(1074): Sola Uvormatia communi civium favore omnigenum armorum munitione nostro adventui servabatur... hi soli quasi in mortem ruentes contra omnium voluntate nobis adhaesere.
Bertholdi Annales, 1077. SS., V, p. 292.
Sigiberti Chronicon, 1077: SS., VI, р. 364.
Ph. Jaffe. Bibliotheca rerum Germanicarum, t. V. № 123, p. 234: ex utraqne parte inimici tui ac nostri expeditionem contra civitatem nostram indixerunt... nosque paciemur non solum rerum nostrorum inrecuperabile dampnum sed etiam maximum vitae periculum. Timemus enim et vere desperamus, quod contra tot principes ad longum tempus defendere urbem non valemus; nisi aut tu ipse venias aut adjutorium utile nobls mittas. Commonemus ergo te et obnixe rogamus: ut nos in instanti jam necessitate non negligas; sed quantocius possis advenibus proprio nomine honori ac soliti fidelium tuorum consulas. Omnes enim comprovinciales nostri ex utraque parte Reni conjuraverunt persistere nobiscum. Qui proxime, nobiscum juxta civitatem nostram congregati, equites et pedites viginti milia numerati sunt.
См. К. Маркс и Ф. Энгельс, Архив т. V, стр. 103. Абсолютно фантастическим является утверждение Г. Гирша, неоднократно повторяемое им на страницах книги «Die hohe Gerichtsbarkeit im deutschen Mittelalter», что Генрих IV стремился к преобразованию государственного устройства на основе привлечения к государственной жизни горожан и крестьян (стр. 139, 140, 230, 232, 285).
По словам Козьмы Пражского, маркграф австрийский призвал на войну против чехов даже свинопасов – Cosmas Pragensis Chronica. Bohemorum, lib., 11, cap. 35. SS., IX, p. 90: et a subulco usque ad bubulcum armatos omni genere sperie ferri... omnes jubet paratos esse ad bellum.
Constit. I, № 140 (1152), p. 197 – 198, §§ 12-13; № 318 (1186), p. 451-452, § 20.
Lex familiae Wormatiensis, cap. 29 – Constit. I, p. 643: (fiscalis homo) 4 den. persolvat ad regale Servitium et 6 den. ad expeditionem... et serviet cuicumque voluerit.
MR. UB, I, S. 145, 153, 170.
DO. III, № 83: adjutoria regalis expeditionis; Constit. I, p. 663, § 13.
Constit. I, р. 668, § 13.
J. D. Schopflin. Alsatia diplomatica, t. I, p. 226.
См. напр., DO. II, № 352: nulla umquam hostilis expepitio exigatur; DO III, 83.
См. I. Strassburger Stadtrecht (Str) §§ 103 – 113 – W. Altmann und E. Bernheim (далее Bernheim). Ausgewalte Urkunden zur Erleuterung der Verfassungsgeschichte Deutschlands im Mittelalter, Berlin, 1904, № 191, S. 401. По случаю участия епископа в императорских военных предприятиях (in expeditionem imperatoris) члены цехов и купцы обязаны были готовить ему снаряжение, давать различные изделия и лошадей. При осаде крепостей ремесленники должны изготовлять стрелы (§ 106); I Strassburger Str., § 12 – ibid. № 190, S. 393; Привилегия Фридриха для Любека 1188 г., § 15 – ibid. № 193, S. 406 – все горожане несут повинности по обороне города. Freiburger Str., § 33 – ibid., № 189, S. 388-горожане отправляются по приказу герцога в поход, но не больше, чем на сутки.
Читать дальше