Радыё Свабода - Галасы Беларусі — 2020

Зьяжджаць пакуль нікуды не пляную. У нядзелю быў на маршы, нягледзячы на забарону, — гэта было проста сьвята нейкае. Рады ўжо хаця б таму, што больш нічога не выбухае і нікога не затрымліваюць. Спадзяюся, што далей будзе толькі лепш.

„Выклікі «хуткай» у тым раёне перахоплівала міліцыя“

Дзіма, 37 гадоў, Менск:

— 9 жніўня мы стаялі даволі далёка ад стэлы — на горцы праз дарогу. Потым людзі пачалі ўцякаць — амон пайшоў на іх. Спачатку мы ўцякалі ў адзін бок, потым у другі. Калі я бег, вельмі моцна падвярнуў нагу. Сланец парваўся, я зьняў і выкінуў абутак.

Потым пачалася страляніна, паляцелі сьвятлашумавыя гранаты, пусьцілі газ. Вакол дым, выбухі, крыкі, амон хапаў усіх запар, ужо нічога нельга было разабраць. Усе кінуліся ўроссып. У той момант я згубіў з вачэй жонку. Зваліўся ў нейкія кусты, прыціснуўся да зямлі. Побач ляжалі яшчэ людзі. Зусім блізка стаялі амонаўцы, але яны нас не заўважылі — было ўжо цёмна, мы паводзілі сябе вельмі ціха.

Калі ўсё больш-менш сьціхла, я выйшаў і зразумеў, што жонку ўжо не знайду. У яе застаўся мой тэлефон. У мяне ў кішэні былі толькі цыгарэты і трохі грошай. Я пайшоў у суседнюю краму. Ледзь дашкандыбаў — нага жудасна балела, моцна распухла. Там папрасіў ахоўніка выклікаць мне „хуткую“ і стаў чакаць.

Праз 15 хвілін ахоўнік назваў мае імя і прозьвішча, сказаў, што прыехалі да мяне. Я выходжу, стаіць аўтазак, амонавец кажа: „Заходзь“. Я яму: „Я «хуткую» чакаю, нагу перабіў моцна“. Ён: „Мы ў курсе, заходзь“. Я разумею, што ўжо нікуды не падзенуся. Уцячы я не магу — я ледзьве хаджу. Кажу: „Ну вы хоць папярэдзьце «хуткую», каб ня ехалі па мяне“. Ён спакойна адказаў: „Усе ўжо ў курсе“. Ня ведаю, як так выйшла. Потым мне расказвалі, што выклікі „хуткай“ у тым раёне перахоплівала міліцыя.

Мяне пасадзілі, амонавец сеў насупраць, стаў распранацца. Я кажу: „Будзеш мяне біць?“ Ён сказаў, што пальцам не кране. І праўда, проста ехалі. Потым мяне перасадзілі ў іншы аўтазак са словамі: „Акуратна зь ім, у яго нага баліць“. Потым з другога мяне перасадзілі ў трэці аўтазак. Там таксама было нармальна, толькі вельмі цесна: ён разьлічаны на 10 чалавек, а нас там было чалавек 40. Я заходзіў апошнім.

Нас прывезьлі на месца. Кожнага хапалі, галаву ўніз, рукі за плечы, бягом да сьцяны. Усе гэтыя людзі былі ў масках, у іх ува ўсіх былі перавернутыя пагоны. Я кажу, нага баліць — яны б’юць па гэтай назе дубінкамі. Білі і іншых, абыходзіліся, як з жывёламі. Сэрца калацілася шалёна.

У двары чакалі чатыры гадзіны. Увесь гэты час стаялі на каленях, галава ў зямлю, рукі ззаду. Варушыцца, глядзець у бок, гаварыць нельга — адразу б’юць. Білі і без нагоды.

У мяне была белая стужка на руцэ. Як толькі яе ўбачыў адзін зь іх, стаў біць. Потым мне ўдалося яе сарваць і выкінуць, інакш ня ведаю, у якім стане я быў бы цяпер.

Адзін зь іх, як толькі ўбачыў, што ў мяне апухлая нага, адразу даў па ёй берцам. Боль пякельны. Але крычаць нельга, інакш будуць біць мацней. Хаця ўсё роўна білі па назе: дубінкамі, берцамі, нагамі, ім бяз розьніцы. Мне было вельмі балюча стаяць так доўга на каленях, я паспрабаваў нагу паставіць крыху па-іншаму. Адзін зь іх гэта заўважыў, схапіў мяне, паставіў на расьцяжку. Гэта калі ногі максымальна шырока, рукі ўгору. Так стала нашмат больш балюча. Ня ведаю, як, але я стаяў. Там ператрываеш усё, абы ня білі.

Потым нас сталі выклікаць у памяшканьне. Зноў галава долу, рукі за сьпіну, бегма. Я кажу: „Я не магу бегчы“. Яны: „Хутчэй, жывёлы, кончаныя, поскудзь“ — і лупцуюць. Я кажу, не магу. Яны мяне ўдвох хапаюць, я падаю, яны мяне бʼюць, падымаюць, запіхваюць у памяшканьне, з нагі бʼюць.

Першыя суткі ў камэры амаль усе маўчалі. Я спрабаваў зразумець, што наогул здарылася. Вось я быў у рэстаране, гуляў з жонкай і сябрамі, а потым нейкія выбухі, мяне схапілі, кудысьці прывезьлі, бʼюць, нага баліць пякельна, распухла. Што такое? Хіба вайна пачалася? Дзе я? Я тут буду сядзець гады? Дзе мая жонка? Што зь ёй?

Дзень памаўчалі, потым паволі сталі размаўляць. У камэры былі нармальныя хлопцы, розныя. Хто ў бары працуе, хто айцішнік, хто вагоны рамантуе. Усіх па-рознаму забралі, шмат каго наогул выпадкова: з машыны выцягнулі, з крамы, з матацыкла зьнялі. Адзін хлопец прыехаў у ЛПП забраць сваяка, а яго дасталі з машыны і забралі. Быў з намі зусім хлопчык, 2000 году нараджэньня. Мне 37 гадоў, я жыцьцё ўжо бачыў, і то складана было, а гэты хлопчык — яму як?

Стан мяняўся. Рэжым „выжыць“ зьмяніў страх, каб ня білі. Наша камэра была на першым паверсе, міма яе ўсіх вялі. Стагналі і крычалі мужчыны, у асноўным па начах. І гэтыя ўсе — мацюкамі. Усё праз мацюкі, адны маты. Адкуль у іх столькі нянавісьці, не разумею. Дзе яны яе ўзялі? Калі чуеш жаночыя крыкі, наогул немагчыма. І яны на жанчын: „Ты, шлюха, алкашка, кончаная, поскудзь“.