Карим Кара - Ак күгәрчен, күк күгәрчен

– Мин аның турында уйламыйм да. Уйласаң ни дә, уйламасаң ни.

Кыскасы… Әллә нәрсәләр сөйләп буталып бетте Рәмил. Дулкынланса, урысча ватып-кырып сөйләшә башлый ул, кирәкле сүз табалмый интегә.

– Ә мин бернәрсә дә уйламыйм, – диде Матильда тыныч кына, – өстәл әзерләргә дисең икән, ярый, хәлдән килгәнчә тырыштырырмын. Бар инде, уты яна, яфрак ишек төбендә, исе булса, төнлеген ачып ал. Безгә Гарсия белән артык эссе кирәкми.

Бәрәңге бакчасында урнашкан мунча өйдән дә тузган-таушалганрак күренде. Чоланда идән дигән нәрсә бөтенләй юк икән, ишек алдына чыпта җәеп куелган. Киемнәрен кайда туры килә, шунда элгәндәй итте дә Рәмил эчкә үтте. Чекерәеп янган лампочка да кара мунчаны яктырта алмый. Күптән мондый искелек калдыгында юынганы юк иде Рәмилнең. Тәвәккәлләп бер чүмеч суны чажлап торган ташларга тондырган иде, чак чүгәләп калды. Кайнар һава тыннарны куырды. Ичмасам, мондый мунчаның эссесенә кинәнәсең инде ул. Бераз эссе таралгач, мунча белән бергә картайган ләгәнгә су хәстәрләде, яфрак пешереп алды да, тагын бераз эссе өстәп, караеп ялтыраган ләүкәгә сузылды. Аяк бармакларыннан чәч төпләренә кадәр тирләп чыкты ул, бар әгъзалары йомшап изрәп төште, киеренкелек эреп юкка чыкты. Рәхәт, әйтеп-аңлатып бетерә алмаслык рәхәт иде Рәмилгә. Гомумән, кеше мунчада гына үзен кеше итеп хис итә ала. Кием юк, ә кием дигәнең бик тиз үзгәртә кешенең халәтен. Син сәләмәдән йөр йә энәдән-җептән киенеп кара, бөтенләй икесе ике кеше, ә монда атабыз Адәмне саклаган яфрак та юк хәтта, тышыңдагы җитешсезлекләрең күз алдында, эчке тойгыларың да киртәләнмәгән. Менә шулайрак уйлады Рәмил, кайда икәнлеген дә, вакыт исәбен дә югалтты. Аңа шулкадәр рәхәт иде, ләкин бу тойгы мунчада ләззәтләнүдән генә түгел, ә бәлки йөрәгендә таныш булмаган шатлык бөреләнеп килүендә. Ниндидер үзгәреш тоя ул, ә ни икәнен әле юньләп аңлый да алмый, бары тирәндә, күңел төпкелендә шатлыклы сиземләү генә бар. Ләкин шунысын белә Рәмил: хәзер ул үзгәрә бара, серле көч аны үзе артыннан әйди, хәер, инде ул теләсә дә элекке халәтенә кайта алмаячак. Ә элек ниләр булды соң? Армиядә хезмәт итте, ул елларны искә алырга да түгел, әле дә җанны өшетә. Колгуев утравына алып барып ташладылар да, ике ел үткәч кенә Зур җирне күрә алды. Төрмә дисәң дә төрмә инде ул, уңга карасаң – диңгез, сулга карасаң – диңгез, булган тере җаннар – пограничниклар, бар утрауга ике хатын-кыз: фельдшер – застава башлыгының хатыны, бер стерва, солдатларны кешегә санамаган аждаһа һәм повариха – пенсия яшен үткән Мария Фёдоровна. Агач та үсми иде ул бәрәкәтсез җирдә, тау-таш кына, үлән шытып чыга да саргая. Армиядән кайтты да район үзәгенә эшкә керде. Анда да эшләдең, эшләмәдең ни, акчасын түләмәделәр, әз-әзләп товарлата биргәләп тордылар. Егет кешегә он нәрсәгә дә тоз нәрсәгә? Көннәрдән бер көнне Мәймүнә белән очраштылар. Аның эше җайлы иде тегеләй, милициядә язып-сызып кына утыра. Шундый канун бар: халык никадәр начаррак яши башлый, милиция халкы күбәя һәм яхшы да яши. Мәймүнәгә дә акчасын вакытында түләделәр, төрле льготалары булды. Яшь гаилә бер-ике ай тернәкләнергә тырышып карады, аннан, кул селтәп, Мәймүнәнең апалары янына шәһәргә чыгып киттеләр. Баштарак кунакханәдә көн күрделәр, соңрак Мәймүнә үткенлеге белән барактан булса да фатир юнәтте. Ул чакта шәплелек белән алдырып була иде әле. Шуннан Мәймүнә икенче план корды. «Бала кирәк, – диде, – бала булса, аны кочаклап, мин Президентның үзенә җитсәм җитәм, әмма адәм рәтле фатирга ия булам. Исемем Мәймүнә булмасын!» – диде.

Җан-фәрман тырыштылар, хатынының бармаган больницасы, күренмәгән врачы калмады, экстрасенслар, өшкергән-төкергән әбиләр турында сөйләп торасы да түгел. Икәүләп берничә ел рәттән гел шуларга түләргә генә акча эшләделәр. Берсенең дә файдасы тимәде. Һаман да баракта көн күрәләр. Инде булыр-булмас шәплеләр белән ил тулды. Хәзер Мәймүнәсе бар энергиясен үзен карауга бирә. Кырык төрле майларны килолап алып битенә-тәннәренә яга, иннек, кершән, сөрмә ише нәрсәләрне бергә җыйсаң кибет ачарлык. Кием-салым турында әйтәсе дә түгел, мода журналлары, төрле шоплар адреслары, ательеларда да үз кешеләре бар. Кемдер турында берәр сүз әйтергә теләсә, башта нәрсә кигәнен тикшерә, килешәме-юкмы, кайсы яктан көлкеле-сәер. Иртән торып, видеога карап кына чит ил зарядкаларын эшли, җае килгән саен ял йортларына китә, төрле клубларга йөри, чәчләрен атнага өч буята, ачуым да килмәгәе. Кемгә кирәк бу? Рәмилгә ошарга теләп шулай тырыша дисәң, анысы юк та юк инде. Хатын тормышында ирнең урыны билгеләнгән һәм ул үзгәрешсез: ир акча табарга тиеш, никадәр ешрак һәм күбрәк алып кайта, шулкадәр яхшырак. Ике арада сөйләшүләр нәрсә турында башланмасын, ирексездән акчага килеп кагыла, азагы «син юньсез, син юаш, синең эшләгән акчаң тавык көләрлек, торма ичмасам каршымда саруымны кайнатып» дигән сүзләр белән тәмамлана. Күнегелә икән барысына да, хәзер Рәмил андый гаилә низагларын тыныч кабул итә, шулай булырга тиештер дип уйлый. Кайчакта башына мантыйкка сыймас уйлар килеп куя, берәр җирдә, җиде диңгез артында, мисал итеп тотарлык кына булса да, акчага туйган хатын-кыз бармы икән ул? Барысында бер программа бит – акча кирәк… Тагын кирәк… монысы гына аз, кирәк әле, кирәк, күп кирәк, тагын, тагын акча… акча кирәк! Йа Хода, ничек яшиләр алар гел бер нәрсә турында уйлап. Рәмил үз чамасын үзе белә, әллә ни көтми, өмет итми бу дөньядан, шаккатыра торган егетләрдән булмады ул электән дә, хәзер генә могҗиза булмас. Пенсиягә кадәр суза алса, Мәймүнәсе икенче берәүгә ияреп китмәсә (ә андый куркыныч бар, кайчак Рәмил сизсә дә сизмәмешкә салыша) ятарлар карт белән карчык җыйган чирләрен дәвалап, иртәдән кичкә кадәр телевизордан кино карап. Аннан инде тю-тю… Бер аннан калмаган якты дөнья, артык дәгъва белдерәсе түгел, күпләр шулай яши, ә шулай да нидер урап үтә кебек аны, нәкъ менә аны… Һе, нәрсә мәлҗерәп төште соң әле, кая, нигә килгәнен дә онытты. Кайда әле чүмеч, кил әле монда, миннек… Чат-чот чабынып хәлләре бетте аның. Чабынганда карт әнисенең әйтә торган теләкләрен тели-тели чабынды. Булган пычраклар, гөнаһлар, чирләр, арулар, кайгылар, бурычлар, авырлыклар коелып калыгыз. Чабынган саен: «Тәнем-җаным чистарсын-тазарсын, гөнаһларым бетсен, шатлыклар тулсын, тәнем яшәрсен, саулык-сәламәтлек, байлык-барлык килсен! Хак, әле без типсәк тимер өзәбез, вәт шулай, вәт шулай, раз-два, раз-два», – дип, кый-галәмәт килде. Тыңлап торган кеше була калса, сантыйга чыгарыр иде, валлаһи, өйгә яңа туган сабыйдай сафланып, хәле бетеп кереп егылды. Урынына ак җәймә җәелгән, башына ап-ак тастымал уралган, кадер-хөрмәт күрсәтәләр аңа монда.