Андрэй Адамовіч - Таўсьціла і лешч

Вяртаючыся дадому пасьля няўдалай рыбалкі, Максім заўсёды намагаўся пераканаць сябе, што гэта быў апошні раз, калі ён выправіўся, але Марыя заўсёды раіла яму не адчайвацца й давесьці справу да канца. “Калі ўзяўся злавіць ляшча – злаві!” – казала яна. І звычайна дадавала: “Ляшча злавіць – ніколі ня позна!” Кожнага разу ў яе атрымлівалася яго ўпэўніць, хаця аргумэнты нагадвалі зборнік народных прымавак.

– Слухайце, а ў вас бацькі жывых карпаў набывалі?

– Яшчэ б, – адказаў Ткач, – набывалі ўвесь час. Я іх ненавіджу, гэтых карпаў.

– Мама таксама набывала, – сказаў Віктар. – Я помню, яны ў ваньне плавалі, а я ім мыла туды нацёр. Па-мойму, здохлі. Дрэнна помню. Добра помню, што срака балела. Ух ты ж, бля! Глядзі, што здарылася!

З правага боку ў кювэце валяліся дзьве машыны. Каля абедзьвюх няхутка хадзілі людзі. Пасярэдзіне правай паласы, сярод аскепкаў шкла й каляровага плястыку, стаяў трохколавы ровар, так, нібы ня вываліўся з багажніку пры сутыкненьні, а быў кімсьці акуратна пастаўлены, каб можна было сесьці й паехаць. “Сьветлай дарогай дзяцінства”, – падумаў Максім і зглынуў.

– Можа, спынімся?

– Там шмат людзей, – адказаў Віктар Ткачу, – мы ня лекары й не ратавальнікі. Чым мы дапаможам? Дый дапамога там непатрэбная, там усё ў блін. Хіба што папоў выклікаць. Таксама з сэйвамі хтосьці ехаў.

Максім рэзка павярнуў улева, бо даехалі да патрэбнага скрыжаваньня.

– Бляха, – сказаў Ткач. – Вы ровар дзіцячы бачылі?

– Бачылі, – адказаў Максім. – Лепш да сьмерці ці калекаю?

– Каму як. Ты вунь па атлусьценьні хутка інваліднасьць атрымаеш, а па ляшча езьдзіш.

Кіроўца ікнуў. Пасажыры засьмяяліся.

– Што вы за сьвіньні. Вы толькі што, лічыце, на мёртвага дзіцёнка паглядзелі, а самі сьмеяцеся, – сур’ёзна сказаў Макс, але, зірнуўшы на профіль Віктара дый ікнуўшы, і сам засьмяяўся, хаця нічога сьмешнага па-ранейшаму ня бачыў.

– Эх, злавіць бы сёньня ляшча… – сказаў Максім праз колькі хвілін.

Віктару падалося, што ў Максіма сьлязяцца вочы і ён хутка заплача, але той апошнім часам напраўду набраў шмат вагі й пры росьце ў сто семдзесят сантымэтраў пераваліў за сто дзесяць кіляграмаў. Ён увесь час пацеў, поры на скуры зрабіліся вялікімі й часткова былі забітыя чорнымі кропкамі, зуб за іклам выпаў і быў заменены на жалезны пратэз, валасы, сабраныя ў хвост, парадзелі. Можа быць, пачырванелыя вочы былі адною з праяваў яго нездароўя.

Яны ехалі старою дарогаю, якою цяпер амаль ніхто не карыстаўся, але асфальт быў добры. Паабапал стаялі вязы. Максім падумаў, што яны зьехалі на гэтую дарогу, нібыта ў апавяданьне Чорнага, і зараз на шашу мусіць выскачыць згаладалая карова, уздымецца туман, а кара дрэваў стане мокрай і будзе аддаваць паветру цягучы пах. На ўзбочыне зьявілася заўважаная адно кіроўцам лісіца. Але было па-ранейшаму горача й амаль ясна.

Яны ўехалі ў нейкі пасёлак. Віктар ня ведаў які, магчыма, гэта быў ускраек Асіповічаў. Дзень сканчаўся.

– А што як ня зловіш ляшча, Макс? – Віктар піў ужо другі літар.

– Злаўлю наступным разам.

– Ты яго два гады ўжо ловіш. Мо лепш у самотнікі, як Ткач? У сама паклёўка раз на год, ня так крыўдна не злавіць, як ляшча твайго. Ты ўжо колькі езьдзіш?

– Восемдзесят дзявяты раз.

– За дзевяноста разоў можна было яго прынамсі выхапіць. Давай да соткі дагоніш і спынісься. Як табе такі варыянт?

– Заўтра я выцягну ляшча трошніка. А можа, і большага. Можа быць, такога, што ты зь ім зможаш выпіваць.

– Не, такога ляшча ня трэба. Такіх ляшчоў у мяне ўжо шмат. Выцягні такога, каб ім можна было закусіць.

Усе трое сур’ёзна заківалі. У Ткача ажыў тэлефон. Спачатку мужчына казаў ціха й салодкім голасам, пасьля – апраўдваючыся.

– Кінула слухаўку, – сказаў ён спакойна.

– Я гэтаму кажу і табе скажу. Пастаў ты яе на месца. Што вы ня як мужыкі. Раз на месяц ты ня можаш у рыбу зьезьдзіць? Тым больш ты сур’ёзны чалавек, дом свой, машына, бізнэс свой. Што яна яшчэ хоча?

– Так, – сказаў Віктар. – Давайце не ўздымаць гэтую тэму. Ты мне лепш скажы, Макс, якая там плыня?

– Плыня там – акурат для сама! – і мужчыны зарагаталі.

Машына ўехала ў лес. У багажніку штосьці адчувальна грукала, калі яны праяжджалі па ямінах. Максім трымаўся за стырно, а пасажыры – за вочапкі над вокнамі. Максім узгадаў “араматыку на ракаў” і яго пацягнула на ваніты. Пакуль ня выехалі на раўнейшы ўчастак, усе маўчалі.

– Блін, намётаў жа! Пазаймалі ўсё.

– Ты яшчэ пра абарыгенаў не забывай.

Але на месцы, да якога яны ехалі, ніхто не расклаўся. Гэта была прадаўгаватая, уздоўж абрывістага, парослага дрэвамі берагу, палянка, з двума кругамі прагарэлых вогнішчаў, невялічкім сталом і лавамі пры ім. Крыху наводдаль зь неабдзертых камельчыкаў сасны й нейкіх галінаў была змайстраваная сушылка для рыбы.