Уладзіслаў Ахроменка - Музы і свінні

– А навошта табе, дзед, у тваіх пушчах Палесся такая дарагая рэч?

– Як гэта навошта! – шчыра здзіўляецца Дзед Талаш. – Ды хіба не разумееце, што ніз таго плашча можна адрэзаць і дабрачыя боты пашыць, а з астатняга спраўная куртка атрымаецца!..

Самыя сантыментальныя людзі ў свеце – прафесійныя крымінальнікі. Ці не кожны бязлітасны бандыт і спрактыкаваны забойца будзе натхнёна пахваляцца сваімі крывавымі справамі, але варта такому паслухаць блатную баладу ці пачытаць шчамлівы вершык – злачынца абавязкова расчуліцца і пусціць слязу.

Знакаміты амерыканскі гангстэр Меер Ланскі ніколі не вызначаўся ані душэўным сантыментам, ані настальгічнымі комплексамі. Правінцыйная Гародня, дзе Меер з’явіўся на свет ці то пад прозвішчам Шушланоўскі, ці то як Сачаўлянскі, да прасветленых сантыментаў асабліва не схіляла: занядбаная халупа ў раёне Пярэспы, суворы рабі Мардэхай у Харальнае сінагозе, а па вялікіх святах – фаршыраваны шчупак у выкананні цёці Хасі…

Вось сям’я Шушланоўкіх-Сачаўлянскіх і з’ехала да Нью-Йорка, дзе сам Меер прайшоў няпросты жыццёвы шлях ад шараговага вулічнага гоп-стопніка да караля крымінальнага свету Злучаных Штатаў. Падчас Сухога закону залатая зорка гарадзенца заззяла па-над хмарачосамі Усходняга ўзбярэжжа недасяжным моген-довідам. Уплывовыя мафіёзі Багсі Сігал, Лакі Лючыяна, Карла Гамбіна аддана выконвалі ўсе ягоныя загады. Нават сам Аль Капонэ – і той лічыў за гонар працаваць з Ланскі.

Прытым сам Меер не быў ані знаным кілерам, ані дасведчаным налётчыкам, ані таленавітым рэкецірам. Гарадзенскі жыд уладкаваўся ў «Коза Ностры» вельмі хітра: ён адно распрацоўваў крымінальны крэатыў і махлярскія інавацыі. Усе гэтыя распрацоўкі былі выключна эксклюзіўныя і самага найвышэйшага гатунку.

У ЗША лютуе новастворанае ФБР, гангстэры страляюць адзін у аднаго з «томпсанаў», з рызыкай для жыцця выкрадаюць мільянерскіх дзетак, а сам Меер сядзіць у сваім ўтульным чыкагскім офісе, круціць ручку арыфмометра і разважліва так прыкідае: вось калі з бутлегерства выцягнуць пяць мільёнаў даляраў і ўкласці іх у сетку падпольных казіно, а прыбытак пусціць на развіццё прастытуцыі ў Нью-Йорку, дык уся братва атрымае вельмі тлусты гешэфт. Праўда, і копам паганым давядзецца адкаціць, дый і сябры-італьяшкі таксама патрабуюць усё больш і больш…

Пры згадцы пра чарнамазых кампаньёнаў Ланскі пахмурнее і пачынае ціха, але выразна лаяцца на ідыш. Бо не разумее ані іх выбуховага тэмпераменту, ані экспансіўных учынкаў. Не, вы ж толькі гляньце на гэтых сантыментальных макароннікаў: адзін рэкецір штомесяц адсылае шалёныя сумы сваякам-галадранцам кудысь у Калабрыю, яшчэ адзін наёмны забойца аддана ахвяруе на оперны тэатр «Масіма» у Палерма, а трэці, прафесійны рабаўнік банкаў, зусім з глузду з’ехаў: згадаў, што ён праўдзівы каталік, і з гэтае нагоды падарыў фантастычную суму непалатінскай Архікатэдры!

Спрабаваў быў Меер тым недавумкам-гоям растлумачыць, што грошы трэба ўкладаць у пашырэнне наркабізнесу, развіццё прастытуцыі, вытворчасць фальшаванага віскі, ці хаця б у якія азартныя гульні, дык італьяшкі адразу ў позу: мама-мія, Санта-Лючыя, табе, пархатаму аіду, чалавеку без роду і племені, шляхотных сіньёраў не зразумець!

І тут містэр Ланскі рашуча адстаўляе арыфмометр, распускае вузел гальштука, адкідаецца ў фатэлі і мружыцца кудысь у празрыстую далечыню.

Гэта ён чалавек без роду і племені? Гэта ў яго, Шушланоўскага-Сачаўлянскага, няма ані родных магілаў, ані дарагіх сэрцу ўспамінаў? Ды яго родная Гародня ў сто разоў лепшая за нейкае там сранае Палерма!

Мафіёзі налівае сабе паўнюткую, як вока, чарку, куляе нагбом. Мружыцца, запальвае цыгару, зноў налівае, прыгадвае дзяцінства. Мілая халупа на ўзбярэжжы шумнацечнага Нёмана, бар-міцва старэйшага брата, найсмачнейшы ў свеце гефельтэ-фіш у выкананні цёці Хасі… А якая ў Гародні прыгожая Харальная сінагога з суворым рабі Мардэхаем! Цікава, жывы яшчэ той стары поц?

Па гангстэрскай шчацэ паволі спаўзае самотная празрыстая сляза, і пяшчотныя аблокі сантыменту здрадніцкі ахутваюць закарэлую душу. І Меер нарэшце разумее, што чарнадупыя сіньёры сапраўды маюць рацыю. А яшчэ разумее, што было б вельмі дарэчы ўцерці насы тае басоце-галоце. Ён шчоўкае пальцамі, і ў офісе нібы з паветра матэрыялізуюцца двое маладых людзей ў модных капелюшах і доўгіх шэрых плашчах. Вельмі дасведчаныя гангстэры, хаця, канешне, свае браты-аіды.