Yoram Kaniuk - Adam`ın dirilməsi

bərabər.

Burada, Rutinin otağında köhnə günlərə qayıtmışdı.

Məsələn Vyana Kral Sarayının yanında heybətli bir vəziyyətdə

16

dayanan atların qızıl çərçivəli şəkli. Və imperatriça Mariya Tberesanın şahanə qırmızı at arabası. Və qazlara baxan qırmızı yanaqlı bir qız. Şəklin altında qotik hərflərlə

“Gesundheit, çox yaşa” yazılıb. Və gənc bir qadının porterti; üzü gəncliyin ağrısıyla bəyazlaşmış və kədərə boğulmuş, saçları geriyə daranmış və almas sancaqla bəzənmiş – xanım Edelson olduğu dəqiqdir, Ruti gənclik günlərində. Tanrının lütfü ya da möcüzə sayəsində bədəni hələ gəncdir. Bəli, hər şeyi yaxşı qorunub, o zərif Şiller şivəsi, Jan Paul, Vasserman, mebellər, komod, tablolar, üstünə mavi rənglə bəzək çəkilmiş

ağ keramik nimçələr.. 1911-ci il modeli iki nəfərlik, üstüaçıq Maksvell açıqcası. Bunların hamısı o atasına qışqırdığı vaxt ona baxdılar, var olmadıqlarına Adamı xəbərdar edən bir boşluqla baxdılar ona. Sanki qabağındakı hər şey çox öncədən sönmüş bir ulduzdu, sanki gördüyü şəkillər ölü bir işığa, yerüzü şüasını alsa da hələ min il öncə ölüb daha parıldamayan bir ulduzun işıltısına dönüb.

Bəli, komandir Kleynin yanından duman kimi itib xanım Edelsonun yaxşı qulluq edilib saxlanılmış – ancaq Adam üçün saxlanılmış – bədənində təkrar təzahür edən uşaqlığı da daxil, sanki pərdə salınıb, amma tamaşa hələ

davam edir. Çünki eynilə ulduz kimi, son başlanğıca bağlıydı, başlanğıcsa hələ də közərirdi, canlıydı. Özəlliklə də burada, Yarkonun mənsəbində. Gəncliyinin Berlini də buradaydı və

oradakından daha canlıydı.

Qapı zənginin səsi onları düşüncələrin əlindən qurtarır. Qorxunc səssizliyə son verir. Qapı öz-özünə açılır və

iki cavan adam içəri girir. Qapı çırpılıb bağlanır.

Bu cavan adamlar xanım Edelsona təmsilçilər kimi görünür; pisliyin təmsilçiləri, deyir özlüyündə; Şeytanın təmsilçiləri. Adamlarsa heç ona baxmırlar. Mədəni şəkildə, 17

amma mübahisəyə yer verməyəcək tərzdə Adama getmək vaxtının çatdığını işarə edirlər.

Adam gülümsəyərək onları süzür. Kim olduqlaını təxmin edir. Çamadanların üstünə gedir, ən balacasını qamarlayıb yanakı qoyur, açıb içinə baxır. Bir köynək, iki qalstuk, plastilin və içində elektrikli üzqırxan maşın olan bənövşəyi rəngli dəri çantanı götürür, amma xanım Edelsonun göz yaşlarını çamadanda qoyur. İtirdiyi bir şeyi axtarırmış kimi əşyalarını qarışdırır və bir-bir xalçanın üstünə qoyur. Üzündə etinasızlıq var. Onu izləyən adamların gözündə sərvətini qabalıqla təmin edən yorğun və bezgin Rotşild də ola bilər. Adamlar, nə elədiyini bilirik, deyirmişlər kimi başlarını tərpədirlər. Bilirlər, buna görə də xanım Edelson çaşıb qalır, hirsləndiyini gizlətmir. Çünki hadisə

özbaşına, qaçılmaz acı sonluqla bitir, onların anlayışına gərək yoxdur. Xalçanın üstündəki plastilin onlara ipucu verir: asan ovlanmayacağam. Adamın əllərinin hərəkətlərini izləyir onlar. Bu hərəkətlər heyrətvericidir, nə qədər qəti və

sürətlidir. Biri danışır: “Bu nə incəlikdir belə. Bir azdan qızıl qol düymələrindən göyərçin də çıxarar”.

O birisi başının hərəkətiylə təsdiqləyir. Çamadana yapışdırılmış etiketləri oxuyur: Qrand Otel; Zülih; Plaza; Nyu York; Corc V, Paris. Sonrasa Adamın qəşəng kostyumuna, papağına baxır. Hər ikisi başlarını yellədirlər. Xanım Edelson öyrəncəli görünməyə çalışır. Nə də olsa ev sahibəsidir. On beş

ildir bu pansiyonu işlədir, amma onu bu cür maraqlandıran belə bir hadisə birinci dəfədir baş verir. Baxışları cavanlardan Adama, sonra yenə cavanlara sürüşür. Adam bu işi ertələmək üçün gülür, deyir özlüyündə. Fəqət Adam indi çiyinlərini silkələyir, cavanların vəd etdiyi acı sonluqdan qaçış olmadığı üçün yox, həqiqətən o sirli qəlbinin bir yerində bu cür sonu 18

məmnuniyyətlə qarşıladığı üçün.

Özünə – hələ bir il öncə, Heydelberq universitetində

normal bir tələbəykən – hansısa caninin cəzalanmasına sevinməli olduğunu, çünki bu cəzanın onun ən ulu amalı, bu səbəblə də gizli arzusu olduğunu açıqlayanda professor Şveyzerin üzündəki coşqunluğu xatırladır. İndisə burada bu iki sarsaqla əlləşirəm. Çamadanı bağlayıb ayağa durur. Rutiyə

ani nəzər salır. Ondan sonra qərarlı şəkildə hərəkətə keçir.

Qapı sanki öz-özünə açılır; qapının arxasındakılar Adamı dövrəyə alanda göyüzündən gələn işıq halqası üstünə

yapışır. Adam o iki cavan adamın gözündə çox üzüyola görünür, həm də adamların başı qarışıqdır; düzünə qalsa onun dərdini də bölüşürlər, amma düşüncələrini dilə

gətirmirlər. Adam bunu anlayır və onlara hörmət edir.

Xanım Edelson Adama yaxınlaşır, barmaqlarının ucuna qalxır, başıyla onun almacıq sümüyünə toxunur az qala. Pambıqla qurulayırmış kimi incəliklə yanağını sığallayır.

Adamın hülqumu, bütün görünüşündən ziyadə qorxusunun göstəricisidir, onun yaşam və ölüm mənzərəsidir. Ağzına doğru təmkinlə yaxınlaşır, barmaqları havanı öpən kəpənəyin qanadları kimi gəzişir və Adamın tərtəmiz qırxılmış yanağına toxunur. “Toxunmağın diş məcunu kimidir” birdən-birə Adam deyir və Ruti təlxəyin səsini eşidir.

Adamın üzü ciddi və sərtdir. Küçəni özü getməlidir, amma qapı ağzında heykəl kimi dayanıb qalır, artıq özbaşına hərəkət edə bilməyəcək kimi görünür. İki nəfər kənar adamın varlığı, özünə əmrlər yağdıran və heç bir azad iradə oyununa icazə verməyən gizli təbiətini üzə çıxarır.

Bu arada qadının kəpənək qanadı barmaqları onun üzünü dolaşır, yaraşığını hiss edir və bu onu üzür. Adam ona hər zaman uşaqlığının payız dumanını xatırladır. Gur boz 19

saçları, üzünün kəskin xətləri, bir az kobud çənəsi. Qara gözləri dolambac içində dolambacdır, yayılmaqda olan dalğanın halqaları kimi. Qaşları bir az burmadır, burnu düzdür, amma çox qısa deyil.

Eni zamanda da utanmaz bir şəhvət var üzündə! Bir filosofun və bir sevgilinin, islah olunmaz bir romantikin və bir qatilin üzü. Qadın bütün bunların fərqinə varır və barmaqları bu üzdəki cizgilərin gizli anlamlarını araşdırır – həqiqətən özünü boğmağa çalışıbmı o? Buna inanmaq çox çətindir.

Demək olar ki, havada üzürmüş kimi uzanıb pozulmamış

gəncliyinin bütün qüvvəsiylə incə dodaqlarını Adamın dodaqlarına yaxınlaşdırır və toxundurur. Sonra göz yaşı içində pilləkanları adlayıb otağına qaçır. Adam islanmış

dodaqlarını silib çıxmağa hazırlaşır; öz çıxışına. Çünki ayrılmağının özünə yaraşan və hörmətli olmağını istəyir.

Birdən-birə nəzakət qaydaları vacibləşir onun üçün. Eyni zamanda o iki cavan nəsə bir ipucu gözləyir. Adam əliylə işarə

edəndə çamadanları götürürlər.

“Gitaranı da götürdünüz?”

“Götürdük, Adam”.

Qapı arxasıyca çırpılıb bağlanır. Bayırda onu gözləyən maşına minib sağa-sola baxmadan oturur. Sürücü motoru işə

salır, motor uğuldayır və yola düşürlər. Sonra birdən, bir zərbə alıbmış kimi bədəni gücsüzləşib yığılır, üz ifadəsi donur. Eynən döyülmüş it kimi.