Уільям Моэм - Апавяданні

Пакуль я разважаў так, Лоў расказваў далей:

- Я даўмецца не мог, як звязацца з лэдзі Кастэлан. А тут яшчэ і імя гэтага чалавека мне не вядомае. Але як бы там ні было, я, калі вярнуўся ў Англію, напісаў ёй. Растлумачыў, хто я такі, і паведаміў, што прывёз ёй лісты і партабак ад чалавека, які нядаўна памёр у маёй акрузе. Лісты, дадаў я, неабходна ўручыць асабіста. Я баяўся, што яна мне зусім не адкажа ці падашле свайго паверанага. Але яна адказала. І запрасіла да сябе ў дванаццаць гадзін. Ведаю, што смешна, але скажу шчыра, я хваляваўся, як хлапчук, калі пераступіў парог яе дома і мая рука дакранулася да званка. Дзверы адчыніў дварэцкі. Я сказаў, што лэдзі Кастэлан чакае мяне. Швейцар узяў мой капялюш і паліто і правёў мяне ў вялікую гасцёўню.

- Зараз паведамлю, што вы тут, - сказаў дварэцкі.

Ён пайшоў, а я сеў на краёк крэсла і агледзеў пакой. Па сценах віселі карціны - усё больш партрэты, - чые, не ведаю, мабыць, Рэйнальда ці Рамнея, усходні фарфор, пазалочаныя кансолі, люстры. Сярод усяго гэтага я адчуваў сябе такім бездапаможным, такім нікчэмным. Пах камфары ад майго гарнітура напаўняў пакой, дрэнна адпрасаваныя штаны на каленях тапырыліся, гальштук быў залішне яркі. Неўзабаве з'явіўся дварэцкі і запрасіў мяне ў другі пакой. Ён адчыніў дзверы насупраць тых, праз якія мы ўвайшлі, і я апынуўся ў пакоі, меншым за першы, але такім жа шыкоўным. У канцы пакоя ля каміна стаяла жанчына. Яна зірнула на мяне, калі я ўвайшоў, і кіўнула. Я пайшоў да яе праз пакой, пры гэтым адчуваў сябе страшэнна нязграбным, баяўся, каб не наляцець на мэблю. Адна ўцеха - мабыць, я не выглядаў такім дурным, якім сябе адчуваў. Сесці мне не прапанавалі.

- Вы нешта прывезлі мне. Міла з вашага боку.

Яна не ўсміхнулася. Была стрыманая, ацэньвала мяне. Шчыра кажучы, я раззлаваўся. Каму прыемна, калі цябе разглядаюць, быццам ты ў шафёры прыйшоў наймацца.

- Ці варта пра гэта гаварыць. Гэта мой абавязак, - суха сказаў я.

- Вы прынеслі з сабой тое, што павінны мне перадаць?

Я моўчкі расчыніў партфель і выцягнуў лісты. Яна таксама моўчкі ўзяла іх. Твар яе пад касметыкай збялеў, але выраз не змяніўся. Я зірнуў на яе рукі, яны ледзь прыкметна задрыжэлі. Але тут жа яна прымусіла сябе супакоіцца.

- Выбачайце, - раптам спахапілася яна, - я забылася прапанаваць вам крэсла. Сядайце, калі ласка.

Я сеў. Імгненне яна не ведала, што рабіць. Пісьмы яна яшчэ трымала ў руках. Ведаючы, што ў іх, я спрабаваў уявіць сабе яе душэўны стан. Яна нічым сябе не выдала. Каля каміна стаяў пісьмовы стол. Яна выцягнула шуфлядку і паклала туды лісты. Потым села насупраць мяне і прапанавала запаліць. Тады я працягнуў ёй партабак, які дагэтуль ляжаў у мяне ў кішэні.

- Я павінен перадаць вам яшчэ і гэта.

Яна ўзяла партабак і пачала моўчкі яго разглядаць.

Я чакаў і не ведаў, што цяпер рабіць: пайсці ці застацца.

- Вы сябравалі з Джэкам? - раптам спыталася яна.

- Не, - адказаў я. - Я ўбачыў яго ўпершыню, калі ён быў мёртвы.

- Я не ведала да вашай цыдулкі, што ён памёр. Мы не падтрымлівалі аніякіх адносін. Сябравалі, але шмат гадоў таму.

Я не ведаў, што і думаць. Ці то яна лічыла, што я лістоў не чытаў, ці то забылася, што ў іх. У тое імгненне, калі яна ўбачыла пісьмы, у душы яе нешта зварухнулася, але яна імгненна саўладала з сабой і цяпер размаўляла амаль абыякава.

- Чаму ён памёр?

- Голад, сухоты, опіум, - адказаў я.

- Які жах! - сказала яна менавіта тое, што звычайна гавораць у такіх выпадках. Можа, на сэрцы ў яе што і было, але яна не збіралася адкрывацца перада мною. Яна засталася халоднай як лёд. Я бачыў, а можа, мне толькі здалося, што яна сочыць за мною, узброеная сваёй праніклівасцю. Яна хацела даведацца, вядома мне што-небудзь ці не. Думаю, яна многа б аддала, каб ведаць пэўна.

- Як трапілі да вас пісьмы? - спыталася яна.

- Усё, што засталося ў яго пасля смерці, аддалі мне, - растлумачыў я. - Лісты і партабак былі ў адным пакунку, на якім было напісана: перадаць лэдзі Кастэлан, асабіста.

- Ці была якая-небудзь неабходнасць распячатваць пакет?

Вы б толькі чулі, з якой пагардай яна вымавіла гэтыя словы. Я адчуў, што пачынаю бляднець, схаваць бледнасць я не мог: на маім твары не было касметыкі, як у яе. Я растлумачыў, што лічыў сваім абавязкам высветліць імя нябожчыка і паведаміць родным пра яго смерць.

- Зразумела, - холадна сказала яна, паказваючы гэтым, што наша гаворка скончана. Яна чакала, што я пайду. Але я сядзеў. Хацелася хоць як-небудзь адыграцца. І я пачаў распавядаць, як атрымаў паведамленне з суседняга горада, як паехаў туды і што там убачыў. Расказаў пра ўсё і, крыху памаўчаўшы, дадаў, што ў апошнія хвіліны яго жыцця побач з ім была ўбогая кітаянка.