Марта Піньска - Беларуска [эратычная аповесць]

Якраз тады я і пачула ад яго ладны маналог пра рэўнасць. Як бы яму рассланіліся хмары над галавой. Сказаў, што рэўнасць мае выгляд і рысы, якіх яму акурат і бракуе. Рэўнасць - гэта высокі шатэн са спартовай фігурай, ездзіць на дужа добрым аўто, мае залатую Visa-карту, вядзе рассупоненае жыццё, што дае яму перавагу ў кожнай гутарцы і дыскусіі.

Я прызнала за ім рацыю, калі аналізавала сваю рэўнасць. Трапнае апісанне. Зайздрасць, рэўнасць мае статныя ногі, доўгія падвітыя валасы, большыя грудзі, меншы нос, ведае больш моваў, прачытала больш кніг і, вядома ж, разумнейшая.

Рэўнасць трэба апісваць як іншую асобу, якая здаецца лепшай, разумнейшай, багацейшай, прыгажэйшай...

З камянямі - тое была яе ідэя. Як бы са стыхійнага парыву, што я найбольш цаню і што мяне ў ёй найбольш вабіць.

Акруглыя, пляскатыя, зручныя, каляровыя марскія камяні з лета ляжалі на паліцы з кнігамі. Яна прывезла іх з Ніды, дзе правяла цудоўны тыдзень на летувіскім узбярэжжы з групай сяброў з некалькіх менскіх газет. Камяні гэтыя, кажа, збірала з мэтай, што паслужацца ёй для масажу цела. Я недзе чула пра такую методу. Нагрэтыя ў гарачай вадзе пасля масажу кладуцца на спіну. Цяпло камянёў суймае боль, супакойвае, мацуе і дае адчуванне гарту.

Але яна ўзбагаціла гэтую ідэю пасля таго, як тады на пляжы ў Нідзе Насця паклала тры разагрэтыя на сонцы камяні ёй на жывот. І яна адчула нязвыклую цеплыню, і якраз тады падумалася, што ў камянях заключана вялікая эратычная моц. Асабліва ў гэтых марскіх, тысячагоддзямі лашчаных вадой, шліфаваных водарасцямі і марскімі істотамі.

Калі я першы раз прыйшла да яе на кватэру, камяні падаліся мне звычайнымі мяшчанскімі кічовымі цацанкамі. Як фарфоравыя фігуркі лялек і зверанят. А тым часам яна выбрала адзін з іх - крапчаты, ржава-чырвоны. Глыбока затуліла яго ў далоні і трымала так некалькі хвілін, гледзячы мне ў самыя вочы, нібы хацела ажывіць успаміны гэтага кавалка матэрыі, апелюючы да маёй памяці.

Я ўзгадала верш Ганны Каменскай і ўголас прачытала яго па-польску, робячы акцэнт на кожным слове. Яна ўсё разумела. Так, як бы гэтая паэзія была таксама часткай яе памяці, і каменя, і майго позірку, і нашых целаў.

У канцы мы самі маем права адчуваць сябе такімі ж цвёрдымі камянямі, якія, абцёртыя ў людскім тлуме, сярод здарэнняў і лёсаў гартуюць сваю сутнасць і глыбока ўсярэдзіну хаваюць цяпло і складаную структуру перажывання свайго ўласнага кавалачка вечнасці.

Цёплы ад яе разгарачанай далоні камень яна прытуліла мне да шчакі, вуснаў, носа. Правяла ім па шыі і ніжэй. Пацалавала мяне і сказала, што гэта і ёсць размова з каменем. Пасля ўсунула яго мне ў далонь і сказала прынесці праз некалькі тыдняў, калі, добра разагрэты маім целам, ён будзе трымаць для яе запіс стуку майго сэрца, паху цела, гуку словаў і сілы пагляду.

Некалькі ночаў я трымала камень у сваім ложку. Калі кахаліся з Маркам, камень быў сведкам нашых спазмаў і енкаў. Марк таксама браў яго ў далоні і гладзіў ім мае сцёгны, плечы, ступакі.

Праз некалькі тыдняў, калі я аддавала ёй камень, мы ўжо выдатна разумелі адна адну. Яна ўзяла ў мяне гэты ржава-чырвоны і паклала на далонь іншы, халодны, з шэра-срабрыстай павалокай. Сказала толькі, што хоча дакрананнем, поўнай далоняй абняць цвёрдае змесціва і выдабыць з яго тое, што я ўклала поўнай сілай маіх найлепшых пачуццяў. Халодны камень назваць прыладай кахання...

Я люблю яе кватэру ў цэнтры Менска. І гэта пачуццё супярэчыць маім мяшчанскім кракаўскім прызвычайкам. Праўда, лесвіца няшмат розніцца ад той, якую я з такім задавальненнем пакінула ў Страдоме некалькі гадоў таму назад. Задуха, кухонныя пахі, смурод мачы бамжоў і валацужных п'янчугаў з наваколля. І тыя кракаўскія кашэчыя сцулі, да смуроду якіх так лёгка прывыкаеш, калі любіш жывёлаў. Але ў Кракаве кожная кватэра мела хоць крышку мяшчанскага цяпла. Такога неабходнага эўрапейцу, звыкламу пагарджаць перад сябрамі слабінамі стэпавага воўка.

Масіўныя дзверы кватэры паспяхова адсланяюць яе ад знешняга свету. Пасля некалькіх начных выпадкаў, калі ў дзверы ламаліся п'яныя іншаземцы, памыліўшыся дзвярмі з суседняй вышэй паверхам інтымнай установай, яна пастанавіла сабе забяспечыцца саліднымі і моцнымі замкамі, жалезнай засаўкай і мяккай абіўкай, якая глушыла ўсе вонкавыя шумы.

І тым не меней ноччу з лесвічнай пляцоўкі далятае рэзкі стукат высокіх абцасаў альбо п'яныя крыкі неспатоленых кліентаў.

У калідоры яе кватэры старая мэбля пакрытая цёмнай палітурай, такой моднай у канцы шасцідзесятых, прыгнятае сваёй безгустоўнасцю. Але ўжо пакой, у якім яна праводзіць большую частку жыцця, дае мне адчуванне пэўнасці. Хоць, халодны і поўны пагардлівай, задзірыстай няўкладнасці, ён мае некалькі прадметаў хатняга ўжытку і кніг, моцна абжытых у такой самай эстэтыцы, якую калісьці ў Польшчы апісаў нейкі малады сацыёлаг, высмейваючы хіпі ў доўгіх пацёртых світарах, з акулярамі на носе і прышпіленым на грудзях рэастатам. Што нас яшчэ лучыць, дык гэта яе вялікі альпінісцкі заплечнік у куце за шафай і заквэцаныя боты. У Беларусі цяжка з гарамі, а ейную любоў да вылазак у Судэты і Татры пацвярджаюць шматлікія здымкі, хаатычна развешаныя над сталом і кніжнай паліцай.