Андрэй Дзмітрук - Выкраданне чарадзея

З майстэрні Мастак звольніўся. Ён працаваў дома, шмат піў, шмат выстаўляўся, больш таго — яго заўважылі за мяжою, некалькі карцін купілі пасля выставы.

Пасля нараджэння Анёла прайшло каля чатырох гадоў. Маленькі горад і агульныя справы неаднойчы зводзілі Мастака і Рэстаўратара, але пра пачуцці свае ён болей не загаворваў — пытаўся пра дзяцей, пра навіны, але суха, змрочна, падсвядома асцерагаючыся, каб не адкрылася даўняя душэўная рана, не вярнулася вар'яцтва. Можа, яшчэ і таму хаваў ён пры сустрэчах вочы, што тая, якую раней называў адзінай і самай жаданай у свеце, неўзабаве стала бабуляю, крыху распаўнела і, па дзіўным законе прыроды, напаследак расцвіла: стала духмяная і белая, быццам тыя гронкі акацыі, пра якія ён любіў спяваць у добрай кампаніі.

А Мастак восенню ўзяў ды памёр. Не хварэў, не ляжаў у бальніцах, хоць здароўем асаблівым і не вызначаўся, упаў сярод вуліцы — і не стала яго на зямлі. Інсульт, інфаркт — якая табе розніца, чытач.

На пахаванне прыйшло многа людзей. Прыйшла і Рэстаўратар, з сяброўкай. Была яна бляднейшая, чым звычайна, але трымалася малайцом, як заўсёды, хаваючы ўсё ў сабе: ёсць такая парода людзей, незразумелых антыподам.

Развітанне вырашылі зрабіць на вуліцы, і труну вынеслі з кватэры, паставілі на дзвюх лаўках перад пад'ездам.

Анёл, які прыйшоў дапамагчы бацькавай душы, стаў, нябачны, у галавах. Ён мог лёгка вылучыць з агульнай аўры журбы думкі і пачуцці кожнага — чуў і зацікаўлены шэпт двух калег нябожчыка, якія вырашалі, ці дастаткова куплена гарэлкі для памінак, і нечую паскудную думку пра ўдаву зафіксаваў, але ўся яго ўвага была звернута на маці. Яна стаяла крыху воддаль, каля стаптанай клумбы, сяброўка непрыкметна падтрымлівала яе пад локаць. Пасля, калі нехта з арганізатараў пахавання прапанаваў развітацца, анёлава маці рашуча падышла — ён упершыню ўбачыў яе так блізка, побач, — пацалавала Мастака ў вусны і заплакала. Сяброўка адвяла яе ўбок, нешта зашаптала на вуха, але маці сказала: «Няхай... Я паеду на могілкі».

І пакуль аўтобус з жалобнай паласой пыліў сярод лавандавых палеткаў, якія так любіў Мастак і якія неяк жартаўліва ахрысціў «пашай Анёлаў», нябесны сын яго заставаўся каля нябожчыка, і думкі яго былі пра дзіўнае, незразумелае чалавечае быццё.

Вось бацькі яго. Пры жыцці бацькі нават ніводнага разу не пацалаваліся. А яны прыродай былі ж створаны адно дзеля аднаго. Не здолелі пераступіць цераз чалавечыя законы... І вось — раз'яднаныя назаўсёды. Шкада. Так недарэчна. Абсурдна... Няма парадку на зямлі. Не было і ніколі не будзе, бо чалавек трыста разоў несвабодны. Ён трыста разоў звязаны законамі, нормамі, умоўнасцямі, ён трыста разоў нявольнік і нікчэмнасць, але ён жа — дзіўна, дзіўна — і Бог па сутнасці сваёй.

Анёл не зазіраў у матчыну душу — гэта яе, усё яе. А што ёсць там святло і што было яно ў бацькавай душы, дык само яго нараджэнне — выдатнае таму сведчанне. Не кожны дзень у спірытасферы з'яўляюцца Больш Дасканалыя Структуры, а кажучы прасцей, не кожны дзень нараджаюцца Анёлы.

І смутку Анёл асаблівага не адчуваў, бо там, у свеце Абсалюту, няма пачуццяў і эмоцый у звычайным зямным разуменні.

— Не пакутуй так, не трэба, — прыгалубіў ён бацькаву душу. — Усё пройдзе. Праз сорак дзён супакоішся.

У перакладзе з нябеснай на зямную мову ён шкадаваў аб няведанні людзей, асабліва гэтых, родных, што стварылі яго, істоту найвышэйшага парадку. Шкада, што яны, спадзеючыся на бяссмерце душы, не разумеюць простага: усё зямное там страчвае сэнс. Не квітнець больш лавандзе, не згараць у агні жадання, не пакутаваць і не радавацца, не патанаць табе, бацька, у бездані вар'яцтва, якое прымушала цябе ствараць, піць гарэлку, кахаць гэтую белатварую жанчыну, чужую жонку. І нават калі я, праз шмат гадоў, правяду яе душу ў нашы прасторы, вам ужо ніколі не быць разам. Вы не заўважыце адно аднаго, як Георг Вільгельм Фрыдрых Гегель не заўважыў цуду майго нараджэння, бо жыццё і каханне дадзены толькі жывому.

Аўтобус спыніўся на ўзгорку, сярод зялёных дрэў і надмагілляў. Анёл яшчэ раз пагладзіў бацькаву душу і стаў выпростваць свае кварка-глюённыя канечнасці, якія толькі ўмоўна, ад вялікай фантазіі, можна было назваць крыламі.

Яшчэ ніколі ў жыцці ён не быў такі счаслівы.

Усё сышлося, зладзілася як мага лепей. У канторы — парадак. Нарэшце з'явіліся грошы, а адкуль і як — што каму да гэтага. Дом — поўная чаша, жонка задаволеная жыццём, што з жанчынамі бывае астранамічна рэдка, дзеці — здаровыя. Што яшчэ, скажыце, трэба нармальнаму, сярэдняму чалавеку? Так, ён ведае, што не вызначаецца асаблівым розумам і не дасягнуў вяршынь, ён ведае дзесяткі спакусаў, якія недаступныя яму і будуць недаступнымі яго дзецям — і тым не менш шчаслівы. Бо ведае ўсяму цану і мяжу. Ён даволі малады, Бог даў яму здароўе, дастатак і яшчэ — вось гэтае чароўнае юнае стварэнне, што сонна дыхае цяпер яму ў плячо. Зрэшты, якая лухта. Ніхто нічога яму не даваў. Ён усё зрабіў сам, сам дасягнуў, здабыў, заваяваў. І калі ўжо дзякаваць за гэта, дык не Богу, не ўдачы, не выпадку, а сабе! Толькі сабе.