Андрэй Дзмітрук - Выкраданне чарадзея

Але павекі імгненна падняліся, ён прыпаў да ілюмінатара: захацелася неадкладна, зараз жа, убачыць калі не яе, то хоць бы яе дом, тое месца ў прасторы, дзе яна цяпер ходзіць ці сядзіць, дзе знаходзіцца яе невыносна жаданае цела, яе голас, яе валасы, дзеці, кніжкі, словам, усё, што мае дачыненне да яго каханай маленькай жанчыны.

Унізе, пасярод зямнога змроку, цьмяна мігцелі агні невялікага горада. Не, нічога не разгледзець! Незразумела наогул, як можна займацца яго рамяством і быць такім бяспамятным і неназіральным: Мастак ніколі як мае быць не арыентаваўся ў тых гарадах, дзе пабываў ці жыў, не запамінаў твараў і галасоў. Хоць навошта яму здагадвацца, які з тых агеньчыкаў — яе дом. Ён жа і пры дзённым святле ніколі яго не бачыў, ведае толькі дзе, дый то прыблізна. А вось у гасцях у яе быў сотні разоў. Прылятаў у думках, калі яна спала, калі гуляла з сынам, чакаў на кухні, часам усур'ёз шкадуючы, што не можа — бесцялесны — дапамагчы яе спрацаваным рукам, якія неяк мінулым летам цалаваў — дазволіла, незачэпа. Мужа каханай Мастак бачыў аднойчы, мімаходзь і ставіўся да яго спакойна, а дакладней, абыякава, як да нечага чужога, непатрэбнага. Пад час яго таямнічых візітаў яны не сустракаліся. Нават начамі яго не было ў спальні: ці то з'ехаў у доўгую камандзіроўку, ці то ператвараўся ў бесцялесную абстрактную істоту і таксама некуды знікаў.

«Не хлусі хоць сабе, — падумаў Мастак. — Як ты напачатку пакутаваў, раўнаваў! Як папракаў яе, што не дачакалася цябе, выскачыла замуж ледзь не ў дзесятым класе. Вар'ят! Яна праз некалькі гадоў бабуляй стане, а ён, бач ты, пакрыўдзіўся. І нават сказаў ёй пра гэта, стары дурань. Праўда, жартуючы з сябе, але ж сказаў. А галоўнае, ты і цяпер так думаеш, толькі баішся ў гэтым прызнацца. Чакаць бы ёй цябе — да пенсіі ці да сустрэчы на нябёсах».

Ён успомніў па асацыяцыі загадкавае і па яго разуменні бессэнсоўнае сцвярджэнне, што шлюбы здзяйсняюцца на нябёсах, і горка ўсміхнуўся.

«Вось. Каторы раз вяртаюся з нябёсаў, а які сэнс?! Усё, на жаль, адбываецца тут, на зямлі. Па волі выпадку, з-за тугі маладога цела, хвіліннага захаплення. Якія там палавінкі душы, іх з'яднанне... Усе гэтыя палавінкі нейкі час таўкуцца на кірмашы жыцця, а пасля знікаюць. Пачкамі, натоўпам. І няма ім радасці і там. І выратавання няма...»

— Пасажыр, мы прыляцелі.

Далей усё пайшло аўтаматычна: багаж, прыпынак тралейбуса, чаканне, сам тралейбус, дом, сям'я, рытуал сустрэчы, вячэра, вячоркі перад талевізарам, нарэшце, спальня...

Але ўвесь час, пакуль адбываліся гэтыя дзеянні, Мастак неадчэпна думаў пра сваё позняе і нейкае, як і ўсё яго жыццё, безнадзейнае пачуццё.

Хто ведае, калі гэта пачалося?..

Ён доўга жыў сам па сабе, меў зносіны з навакольным светам толькі па патрэбе і наіўна лічыў, што добра ведае яго, ну а жанчын — тым болей: пустыя, хлуслівыя, крывадушныя; яшчэ горш, калі Бог дадаў у гэты вінегрэт крыху розуму ці характару. Як ні дзіўна, ён шкадаваў іх, як шкадаваў дзяцей і звяроў, адчуваў патрэбу ў іх, бо асабістае жыццё яго не склалася, і адначасова пазбягаў.

Вось такі ён прыйшоў у Майстэрню, дзе сустрэўся з светласкураю жанчынаю-рэстаўратарам, разумнаю і начытанаю, з задавальненнем гаварыў з ёю на розныя тэмы і, як і многія іншыя, лічыў яе «сваім хлопцам». Разам палілі, пілі каву... Пазней, праз паўгода, яна з'ехала ў доўгую камандзіроўку. Ён засумаваў, але сапраўднай прычыны сваёй душэўнай тугі не зразумеў, бо іх, гэтых прычын, заўсёды было шмат. Тыдні праз тры яна патэлефанавала з далёкага горада (здаецца, ён нешта прасіў купіць, проста так, як просяць многія, — каб сябры не забывалі), і ён задыхнуўся, пачуўшы яе голас, а вусны яго раптам самі па сабе загаварылі ў слухаўку забытыя словы: каханая! Родная! Адзіная!

Потым яна вярнулася з камандзіроўкі, і пачалася новая фаза іх адносін — на жаль, без якіх-небудзь звычайных у такой сітуацыі дзеянняў.

Гэта былі размовы, у якіх Мастак адразу заблытваўся, як у завеі, часцей за ўсё яго маналогі, з якіх яна выбірала сказ ці слова і нешта адказвала, а калі ён нарэшце прыстасаваўся да яе манеры зносін і стаў пільна ўзважваць кожнае слова і фразу, вяртаючыся да іх, Рэстаўратар аднойчы заявіла: «Вы выдзіраеце з размовы асобныя кавалкі».

Сказанае і нясказанае, пачутае і непачутае ў адказ тоўпілася цяпер у яго ўзбуджанай памяці, загаралася, апякала то надзеяй, то болем, часцей болем, занадта часта:

«Я не магу без цябе, разумееш?!»

Маўчанне.

«Паслухай. Нехта ж павінен гаварыць табе вар'яцкія словы, цалаваць вочы, цалаваць тваю скуру, каб яна не звяла».