Ursula Le Guin - Opowieści z Ziemiomorza

— Czarnoksiężnicy nie uczą kobiet. Zadurzyłaś się w nim.

— Ty wymieniasz się zaklęciami z Miotłą.

— Miotła to wioskowy czarodziej. Ten jest kimś więcej. Poznał najwyższą sztukę w Wielkim Domu na Roke!

— Powiedział mi, jak tam jest — przerwała jej Ważka. — Najpierw przechodzi się przez miasto, Thwil. Z ulicy widać drzwi, ale zamknięte. Wyglądają zupełnie zwyczajnie. — Czarownica słuchała, niezdolna oprzeć się pokusie poznawania sekretów, zarażona namiętnością towarzyszki. — Kiedy zapukasz, wychodzi z nich mężczyzna, zupełnie zwyczajny mężczyzna i poddaje cię próbie. Musisz wymówić pewne słowo, hasło. Dopiero wtedy cię wpuści. Jeśli tego słowa nie znasz, nigdy nie wejdziesz do środka, ale jeżeli przekroczysz próg, zobaczysz, że od wewnątrz drzwi wyglądają zupełnie inaczej. Zrobione są z rogu z wyrzeźbionym pośrodku drzewem, a framugę mają z jednego zęba smoka, który żył dawno temu, przed Erreth-Akbem, przed Morredem, zanim w Ziemiomorzu zjawili się ludzie. Na początku żyły tu tylko smoki. Ząb znaleziono na górze Onn w Havnorze, pośrodku świata, a liście wyrzeźbionego drzewa są tak cienkie, że prześwieca przez nie światło. Same drzwi jednak są mocne i jeśli Odźwierny je zamknie, nikt nie zdoła ich otworzyć zaklęciem. Potem Odźwierny prowadzi korytarzem przez kolejne sale, przybysz czuje się kompletnie zagubiony i oszołomiony i nagle znajduje się pod otwartym niebem na Podwórcu Fontanny, w sercu Wielkiego Domu. Tam właśnie czekałby Arcymag, gdyby wciąż tam był…

— Mów dalej — mruknęła czarownica.

— To wszystko co mi opowiedział — odparła Ważka, powracając z krainy wspomnień na jakże znajomą dróżkę przed domem Róży. Był ciepły, pochmurny wiosenny dzień. Jej siedem mlecznych owiec pasło się na Wzgórzu Irii. Brązowe gałęzie dębów kołysały się lekko. — Jest bardzo ostrożny, gdy opowiada o swych mistrzach.

Róża skinęła głową.

— Ale opowiedział mi o niektórych uczniach — ciągnęła Ważka.

— Nie ma w tym nic złego.

— No nie wiem. Historie o Wielkim Domu są cudowne, ale sądziłam, że ci ludzie będą… sama nie wiem. Oczywiście gdy tam przybywają, są zwykłymi chłopcami, ale myślałam… — marszcząc brwi, spojrzała na pasące się na wzgórzu owce. — Niektórzy są na prawdę źli i głupi — powiedziała w końcu cicho. — Wstępują do Szkoły, bo są bogaci, i studiują, by wzbogacić się jeszcze bardziej albo by zdobyć władzę.

— Ależ oczywiście — wtrąciła Róża. — Po to tam są.

— Lecz moc… przecież mi opowiadałaś, to nie to samo co zmuszanie ludzi, by spełniali twoje życzenia albo ci płacili…

— Czyżby? — Nie.

— Skoro słowo potrafi leczyć, inne słowo potrafi ranić. Skoro ręką możesz zabijać, ręką możesz też uzdrawiać. Kiepski to wóz który jeździ tylko w jedną stronę.

— Lecz na Roke uczą się właściwie wykorzystywać swą moc, tak by nie czynić szkody i nie dla zysku.

— Według mnie w sumie wszystko sprowadza się do zysku. Ludzie muszą jakoś żyć. Ale co ja mogę wiedzieć? Zarabiam na życie, robiąc to, co umiem, nie mieszam się jednak do sztuk wyższych, jak przywoływanie zmarłych. To niebezpieczne. — Róża uczyniła gest odwracający zły urok.

— Wszystko jest niebezpieczne — odparła Ważka, spoglądając ponad owcami, wzgórzem i drzewami w bezbarwną, rozległą pustkę, martwą niczym niebo przed wschodem słońca.

Róża obserwowała ją uważnie. Zdawała sobie sprawę, że nie wie, kim jest Irian, kim może się stać. Owszem, to rosła, silna, niezręczna, niewykształcona, niewinna, gniewna kobieta, ale jeszcze przed laty Róża dostrzegła w niej, w małej dziewczynce coś więcej, coś wykraczającego poza to, kim była. A gdy Irian spoglądała w dal poza światem, zdawało się, że wkracza w miejsce bądź czas zupełnie oderwany od naszego.

— Uważaj — mruknęła ponuro czarownica. — Wszystko jest niebezpieczne. A najbardziej wtrącanie się w sprawy magów.

Miłość, szacunek i zaufanie nie pozwoliły Ważce zlekceważyć ostrzeżenia Róży, nie potrafiła jednak dostrzec w Kości niczego niebezpiecznego. Nie rozumiała go, owszem, nie mogła jednak się go bać, jego jako człowieka. Próbowała traktować młodzieńca s szacunkiem; bez powodzenia. Uważała go za inteligentnego i przystojnego, ale niewiele ją obchodził poza tym, co mógł jej powiedzieć. Wiedział, co chciałaby usłyszeć, i powoli przekazywał swą wiedzę. Wówczas okazywało się, że tak naprawdę nie o to jej chodziło i pragnęła dowiedzieć się czegoś więcej. Był bardzo cierpliwy, a ona czuła do niego wdzięczność, świadoma faktu, że chłopak myśli znacznie szybciej od niej. Czasami uśmiechał się w obliczu jej ignorancji, nigdy jednak nie drwił z niej ani nie upominał. Podobnie jak czarownica lubił odpowiadać pytaniami na pytania, lecz odpowiedzi Róży zawsze okazywały się czymś, co Irian już wiedziała, natomiast jego odpowiedzi były czymś nowym, czego nie potrafiła sobie wyobrazić. Zdumiewały ją, sprawiały ból, zmuszając do odmiany wszystkiego, w co wierzyła.

Dzień po dniu, podczas kolejnych rozmów w starych stajniach Irii, gdzie zwykle się spotykali, zadawała mu pytania, a on opowiadał coraz więcej, choć z wahaniem i nigdy do końca. Osłania mistrzów, pomyślała; próbuje bronić wspaniałej wizji Roke. Lecz pewnego dnia ustąpił i w końcu zaczął mówić otwarcie.

— Można tam znaleźć dobrych ludzi — rzekł. — Arcymag był mądry i wspaniały, ale odszedł. A mistrzowie… niektórzy wynoszą się ponad innych, zgłębiając tajemną wiedzę, poszukując nowych wzorów, nowych imion; lecz wiedza ta do niczego im się nie przydaje. Inni pod szarym płaszczem mądrości skrywają własne ambicje. Roke nie włada już Ziemiomorzem. Sercem Ziemiomorza stał się dwór w Havnorze. Czasy świetności Roke minęły, lecz wciąż jeszcze tysiące zaklęć bronią jej przed dniem dzisiejszym. Cóż jednak pozostało poza murami zaklęć? Wybujałe ambicje, lęk przed wszystkim co nowe, strach przed młodymi, rzucającymi wyzwanie władzy starców. A pośrodku nic, pusty dziedziniec. Arcymag już nigdy nie wróci.

— Skąd wiesz? — szepnęła. Spojrzał na nią surowo.

— Zabrał go smok.

— Widziałeś to? Widziałeś? — Zacisnęła dłonie, wyobrażając sobie lecącego smoka.

Po dłuższej chwili powróciła myślami do słońca i stajni, pytań i zagadek.

— Ale nawet jeśli go nie ma — rzekła — z pewnością niektórzy z mistrzów są mądrymi ludźmi?

Gdy Kość uniósł wzrok, na jego wargach przemknął melancholijny uśmiech.

— W świetle dnia cała mądrość i tajemniczość mistrzów niewiele znaczy. To tylko sztuczki, cudowne złudzenia, ale ludzie nie chcą w to wierzyć. Pragną tajemnic, iluzji. Trudno ich winić; w życiu mają niewiele prawdy i piękna.

Podniósł z ziemi kawałek cegły i rzucił w powietrze. Mówił ornej a cegła fruwała nad ich głowami, trzepocząc delikatnymi błękitnymi skrzydełkami motyla. Kość wyciągnął palec i motyl przysiadł nad nim. Czarodziej potrząsnął ręką i owad spadł na ziemię. Znów był odłamkiem cegły.

— W moim życiu mało jest rzeczy wartych uwagi — oznajmiła ważka, wbijając wzrok w ziemię. — Umiem tylko kierować gospodarstwem. Próbuję nosić głowę wysoko i mówić prawdę Gdybym jednak sądziła, że na Roke także pozostały tylko kłamstwa sztuczki, znienawidziłabym tych ludzi za to, że mnie oszukali oszukali nas wszystkich. To nie mogą być kłamstwa, nie mogą! Arcymag naprawdę zszedł w głąb labiryntu pośród Mroźnych Ludzi i powrócił z Pierścieniem Pokoju. Zstąpił w krainę śmierci z młodym królem i pokonał pajęczego maga, po czym wrócił. Wiemy to od samego króla. Nawet tu harfiści śpiewają o tym pieśni. Słyszeliśmy je też od bajarza…