Владимир Шитик - Апошняя арбіта

— Больш дакладна — база! — Сам вывад капітана ў Паўла пярэчанняў не выклікаў, здагадка, як кажуць, лунала ў паветры.

— База, напэўна, была тут, на Плутоне,— не пагадзіўся Бурмакоў.— База, з якой яны даследавалі нашы планеты.

— Чаму ж яны нічога не пакінулі на Зямлі? — здзівіўся Віця.

— Можа, і пакідалі,— адказаў капітан.— Ды ў зямным клімаце нават іх вельмі трывалыя збудаванні не захаваліся.

— У сваім першапачатковым выглядзе,— Гушча прыгадаў гіпотэзы аб касмічных прышэльцах, падумаўшы, што цяпер ад іх ужо не адмахнуцца.— А сёе-тое засталося, і мы вось ламаем галаву: сваё гэта ці чужое!

— От таму я запрашаю вас пафантазіраваць,— засмяяўся Сцяпан Васільевіч.

— Дазнацца б, хто яны, адкуль! — У Віці гарэлі вочы ад захаплення. Але і яго старэйшыя таварышы не маглі схаваць хвалявання. Сама прысутнасць, нават у нейкую даўнюю пару, у Сонечнай сістэме прадстаўнікоў іншай высокаразвітай цывілізацыі, з вобласці фантастыкі пераходзіла ў рэальнасць.

— Пастараемся, Віктор!

— Бо малаверагодна, што ўсё гэта пакінулі пасля сябе міфічныя фаэты або тыя, хто, можа, даўным-даўно жыў на Зямлі,— Гушча нібыта падвёў вынік размовы.

Бурмакоў перадаў яму вахту і пайшоў у сваю каюту.

Сённяшняе адкрыццё ўзрушыла капітана нават болей за марсіянскую знаходку. Упершыню яму, чалавеку, які заўсёды прызнаваў толькі тое, што мела пад сабой неаспрэчную абгрунтаваную аснову, раптам захацелася не абмяжоўваць сваю фантазію ніякімі граніцамі.

Сустрэць чалавека іншай цывілізацыі... Раней ён ніколі сур’ёзна не думаў пра гэта, хаця ўжо даўно ўсяго сябе прысвяціў пазнанню і асваенню космасу. Не думаў, адпраўляючыся на Марс і даючы Паўлу заданне вярнуцца да невытлумачальных фактаў, якія ёсць на роднай планеце. А зараз дужа захацелася, каб менавіта першы кантакт, хай сабе не з самімі іншапланецянамі, а з іхнімі тварэннямі, адбыўся непасрэдна пры яго ўдзеле, належаў яму.

Прывыклы аналізаваць і ўзважваць свае пачуцці і парыванні, Бурмакоў разумеў, што хоча надта многага. На яго долю і без таго выпала нямала. Месяц... Марс... Ганімед... Нарэшце, Плутон! Але думкі самі плылі далей, не спыняліся. У гэтым была, і ён ведаў гэта, яго няўрымслівая натура даследчыка. Бурмакову мроілася, што неўзабаве ён убачыць нешта такое, што раскажа пра невядомую планету ў далёкай Галактыцы, пасланцы якой пакінулі свае сляды. I яму ўявіліся цудоўная планета, залітая яркім сонечным святлом, незвычайна прыгожыя паселішчы-гарады з шырокімі вуліцамі-садамі і вынесенымі высока ў паветра ажыўленымі дарогамі-магістралямі, вялікія густыя пушчы, поўныя звяроў і птушак,— а над усім гэтым уладарыць чалавек, падобны і непадобны на зямнога: моцны, разумны, дасканалы...

Бадай, упершыню Бурмакоў так і не здолеў прымусіць сябе заснуць. Праляжаўшы вызначаны для сну час з адкрытымі вачамі, ён устаў і накіраваўся ў камандны адсек. Зірнуўшы на Паўла, засяроджанага, насупленага, відаць, таксама поўнага роздуму аб хуткай сустрэчы з новымі слядамі дзейнасці разумныхістот, Бурмакоў уключыў экран з павялічанымі здымкамі мясцовасці, дзе была выяўлена адна з крыніц-маякоў. Адлюстраванне было шэрым, невыразным. Бачыліся нейкія цені, падобныя на пёрыстыя воблакі, скрозь якія чамусьці прасвечваецца чорнае неба з цьмянымі зоркамі.

— Нічога адсюль мы не ўстановім,— Сцяпан Васільевіч выключыў экран, падсеў да Гушчы.

— Нядаўна зафіксавана яшчэ адна крыніца, я паслаў туды рухомую аўтаматычную станцыю, — сказаў Павел.

— Наўрад ці яна выявіць сутнасць, Павел Канстанцінавіч, тут чалавеку зразумець бы...

Гушча здзіўлена падняў галаву. Бурмакоў сярод касманаўтаў меў славу самага гарачага прыхільніка кібернетычнага розуму і вось раптам засумняваўся ў здольнасцях тэхнікі.

— Так,— матнуў галавой Сцяпан Васільевіч.— Крыніцы нам шукаць.

Віток за вітком намотваў «Набат» вакол Плутона. Здавалася, што на планеце не засталося ніводнага пункта, над якім не пралятаў карабель. А капітан марудзіў, вышукваў на вычарчанай ЭВМ карце Плутона раёны, якія, мажліва, яшчэ не трапілі ў поле зроку карабельных аб’ектываў і прыёмнікаў-пастак, бо крыніцы пасылалі даволі тонкія пучкі прамянёў.

Павел лічыў, што ведаць усе крыніцы неабходнасці няма, дастаткова вывучыць адну-дзве, каб зразумець і сутнасць іх, і прыроду. Але цярпліва чакаў, калі капітан дазволіць пасадку. Бурмакоў і сам не прызнаваў дарэмнай працы. Не быў ён і баязліўцам, перастрахоўшчыкам. Даследуючы Плутон старанна, дэтальна, ён, відавочна, хацеў высветліць нешта такое, у існаванні чаго ўпэўненасці не меў, аднак і адкінуць, не праверыўшы, таксама не мог, бо гэта ўяўлялася яму важным, патрэбным. Павел і сам ніколі не спяшнўся расказваць пра задумы, якія яшчэ не выкрышталізаваліся, тут ён Бурмакова разумеў. I зусім не ў піку Сцяпану Васільевічу не падзяліўся з ім і Віцем адным сваім меркаваннем. Але да Плутона яно ніякага дачынення не мела...