Владимир Шитик - Апошняя арбіта

II

Нездарма кажуць, што бяда не ходзіць адна. Мала што выбыў з строю Гушча, дык неспадзявана пагусцеў метэарытны пояс. Сігнал трывогі цяпер гучаў амаль не заціхаючы. I Бурмакоў вымушаны быў увесь час знаходзіцца ў хадавой рубцы, трымаць кіраванне караблём у сваіх руках. У кароткія хвіліны перадышкі, калі можна было забыць пра метэарыты і астэроіды, ён прыходзіў да хворага Гушчы і садзіўся побач з яго ложкам. Павел апрытомнеў толькі на шостыя суткі, але быў надта слабы, каб прыняць удзел у клопатах экіпажа. Бурмакоў расказваў яму, як ідуць справы, падбадзёрваў.

Гушча адчуваў сябе ніякавата за гэту бездапаможнасць і аднаго разу сказаў, як бы просячы прабачэння:

— Не ў час я...

— Хвароба ніколі не бывае ў час. А я — жылісты, выцягну.

Сцяпан Васільевіч не крывіў душой. Ён нават сам дзівіўся з сваёй вынослівасці. Гэта ж на Месяцы, калі космас быў яму навіной, калі складаныя сітуацыі ўзнікалі раз за разам, ён стараўся не парушаць вызначанага рэжыму. Адпачываў, сачыў за фізічнай падрыхтоўкай. А зараз вось ужо колькі дзён абыходзіўся без сну, без штучных стымулятараў, і галава ўсё роўна была ясная, свежая. Ды іншага выйсця не было. Віця, хаця і быў хлопцам дужым, разумным, патрэбных у такіх абставінах вопыту і псіхалагічнай загартаванасці яшчэ не меў.

Аднак вялікая фізічная нагрузка, адказнасць за «Набат» не палохалі Бурмакова. Да іх ён быў гатовы, прыняўшы абавязкі капітана. I цяпер усё было б нармальна, каб не выпадак з Паўлам. Чым больш Сцяпан Васільевіч думаў пра яго, тым больш вінаваціў сябе. Не трэба было дазваляць Паўлу затрымлівацца на палубе. Не было ў гэтым неабходнасці. Ён, капітан, павінен быў прадбачыць і такі выпадак — метэарытная ж пагроза існавала. На тое і пастаўлены на чале экспедыцыі. Бурмакоў не баяўся папрокаў. Іх і не было. Кіраўнікі палёту не сказалі ні слова ў асуджэнне дзеянняў яго як капітана. Наадварот, зараз стараюцца заспакоіць, дапамагчы паставіць хворага на ногі. Ды ёсць уласнае разуменне адказнасці. Ад яго не збяжыш, не схаваешся за пунктамі і параграфамі інструкцый.

Можа, Бурмакоў судзіў сябе занадта строга. Але гэтыя думкі былі з ім увесь час і не забываліся, а толькі, калі навальвалася праца, адступалі на задні план, каб неўзабаве вярнуцца зноў.

Але ўсё некалі мінае. I космас, нарэшце, нібы злітаваўся над людзьмі. Сірэна больш не ўзнімала трывогі, метэарыты засталіся ззаду. Упершыню Бурмакоў перадаў поўную вахту Віцю і якіх гадзін шэсць мог адпачыць. Аднак, перш чым пайсці ў сваю каюту, завітаў да Паўла. Сёння ён ішоў сюды не як лекар, што было раней, а проста як таварыш, які наведвае хворага і можа пабыць даўжэй.

Надоечы каюту Гушчы зноў падключылі да сеткі ўнутранай сувязі, і ён ужо быў у курсе ўсіх падзей на караблі. Тое, што Віця заняў месца за пультам на цэлую змену, узрадавала Паўла, падбадзёрыла лепш за лекі. Гэта сведчыла, што «Набат» уваходзіў у нармальны палёт, што з Цэнтра не прыйдзе каманда вяртацца.

Убачыўшы Бурмакова, Павел прыпадняўся на ложку, сказаў пра набалелае:

— Даўся я вам...— Ён ужо нешта такое казаў, але цяпер адчуваў сябе амаль здаровым і быў гатовы да любой размовы.

Ідучы сюды, Бурмакоў, вядома, здагадваўся пра Паўлаў настрой. Пачуўшы гэту скаргу зараз, суцяшаць не стаў. Чалавек, кажучы праўду, наўрад ці разлічвае на спагаду. Ён проста канстатуе факт. Выходзіў Гушча на палубу не дзеля прагулкі. А што затрымаўся, то, відаць, была прычына. Невядома, як бы паводзіў сябе на ягоным месцы хто іншы. Космас, бадай, нікога не пакіне раўнадушным. Ды і верагоднасць сустрэчы «Набата» з метэарытам была адзін на дзесяць тысяч, гэта Гушча праверыў перад выхадам.

— Ёсць урач, павінны быць і пацыенты,— у штатным раскладзе «Набата» Бурмакоў займаў таксама пасаду доктара.— Як вам сёння?

— Трохі галава кружыцца. Заляжаўся.

— Праз дзве гадзіны пачынаем паскарэнне. Прастора дазваляе, так што пара набіраць тэмп,— ён спакваля падыходзіў да дзелавой размовы.— Бачу, вас адольвае жаданне дзейнічаць. Што ж, зразумела. Вікто́р,— ён павярнуў галаву да экрана ўнутранай сувязі,— ты нас слухаеш?

— 3 задавальненнем, Сцяпан Васільевіч,— яго таксама радавала, што Павел папраўляецца.

— Ёсць у мяне думка, хаця затрымка ў гэтай лёдава-каменнай зоне і адбілася на нашай хуткасці...

Гушча тузануўся, хацеў сесці.

— Ляжыце, Павел Канстанцінавіч,— паклаў яму на грудзі руку Бурмакоў.— 3 часам устанеце. А задумка... Прыкінуў я, што мы пройдзем паблізу Ганімеда, спадарожніка Юпітэра. Нашы хуткасці ў той момант будуць прыкладна роўныя, і нейкі час мы будзем рухацца паралельна. Дык ці не скарыстаць выпадак?