Владимир Шитик - Апошняя арбіта

У час адной з невялікіх перадышак паміж выццём сірэны, калі ў караблі было ціха, а на экранах спакойна, раптам упала магутнасць левага рухавіка. Прыборы, зафіксіраваўшы сам факт, тлумачэнняў прычыны не далі. Бурмакоў быў на вахце, і высвятляць, што адбылося, выпала Гушчу.

— Я з вамі, Павел Канстанцінавіч,— папрасіўся Віця.

Выхад на корпус карабля ў адкрытым космасе быў увогуле бяспечным. I каб не метэарыты, Бурмакоў дазволіў бы Віцю выйсці. Але ён не стаў палохаць таварышаў і сказаў:

— Ты мне тут спатрэбішся, Вікто́р.

Капітан як у ваду глядзеў.

Хвілін праз пятнаццаць Гушча ўжо быў на корпусе. Магнітныя падэшвы трымалі надзейна, ды і спецыяльны трос страхаваў так, што Павел без асаблівай асцярогі крочыў па палубе, несучы ў руцэ скрынку з інструментам.

— Смешна,— не вытрымаў Віця.— «Набат» напханы электронікай, унікальнымі прыборамі, а як здарыўся рамонт, то і зубіла з малатком выцягнулі.

— Гэтыя зубіла і малаток,— Бурмакоў на хвіліну адарваўся ад экрана, на якім віднеўся Гушча, павярнуўся да юнака,— таксама да электронікі дачыненне маюць. Паўлу Канстанцінавічу біць малатком па зубілу не давядзецца.

— Ведаю,— заўсміхаўся Віця,— ды скрынка вельмі падобная на старамодны чамаданчык, з якімі майстры-рамонтнікі некалі хадзілі.

— Пакуль вы там з мяне здзекуецеся,— паблажліва забурчаў Павел ужо з дзюзы,— я вам няспраўнасць ліквідую. Ляціце, браткі, хоць на край свету.

— Да самага Плутона, Павел Канстанцінавіч,— падхапіў Віця.

— Што-небудзь сур’ёзнае? — Бурмакоў падаўся да экрана.

— Кантакт аплавіўся, дробязь,— адказаў Гушча.— Напэўна, дзеля прафілактыкі варта і астатнія памяняць. Рабочы рэжым — не прагонка на выпрабавальным стэндзе.— Ён гаварыў слушна, аднак нават сабе не хацеў прызнацца, што яго жаданне затрымацца мае і другую прычыну, акрамя кантактаў. Раптам адчуў, што баіцца выходзіць на палубу.

— Можна,— пагадзіўся капітан.— У левай мяняйце, а за правую возьмемся заўтра.

Нарэшце ўсё было зроблена, і Павел, трымаючыся рукой за страховачны трос, пачаў выбірацца з дзюзавага адсека. На карме прымусіў сябе спыніцца. Як ішоў сюды раней, стараўся не глядзець па баках, дый думалася больш пра рухавік. А зараз, павагаўшыся, глянуў. Сэрца захлынулася, закалацілася. Вакол была бязмежная бездань, маўклівая і грозная. Перад ёю і карабель і чалавек былі нішто, малекула. Па спіне папаўзлі мурашкі. Паўлу стала страшна. Здалося, што і магнітныя прысоскі на чаравіках не ўтрымаюць, і ён упадзе з палубы, і космас праглыне яго, нават не заўважыўшы гэтага. Першым жаданнем было бегчы. Да блізкага выратавальнага люка ў пераходную камеру. Дзіўна, у караблі, у ракетаплане ён гэтага страху не адчуваў: напэўна, таму, што там была абмежаваная прастора. Тут жа абсягу не было канца. Але стрымаўся, не пабег. Толькі мацней сціснуў трос. Пазней не ведаў бы, як жыць, праявіўшы зараз слабасць. Ён абавязан быў перамагчы яе. I ён не любіў нічога адкладваць на пасля.

Бурмакоў звярнуў увагу на нейкую ненатуральнасць у паводзінах таварыша, аклікнуў:

— Павел Канстанцінавіч, што з вамі?

— Я з космасам сам-насам.

У голасе Гушчы чулася хваляванне. Зрэшты, зусім натуральнае, бо веліч космасу сапраўды не пакіне нікога абыякавым. Але Бурмакоў усё-такі папярэдзіў:

— Не баўцеся, Павел Канстанцінавіч, прашу вас. Пакуль вы на палубе, лазеры не дзейнічаюць.

— Я зараз, зараз...

I не паспеў. Зараўла сірэна, абвяшчаючы небяспеку. Яе гук пачуўся ў Паўлавым шлемафоне. 3 цяжкасцю адрываючы ногі, адразу забыўшыся на свае нядаўнія страхі, непакоячыся ўжо толькі пра карабель, Гушча кінуўся да люка. Ён ужо ўхапіўся за дзверцы, калі паблізу раптам прамільгнула нешта вялікае, цёмнае. Павел адчуў штуршок у спіну. Ён яшчэ адпусціў дзверцы, зрабіў крок чамусьці ў бок ад люка і ўпаў галавой наперад, моцна стукнуўшыся шлемам аб мачту радыётэлескопа. I ў той жа час сірэна змоўкла.

— Павел Канстанцінавіч! Павел! Павел!

Бурмакоў гукаў марна. Гушча не адказваў.

— Сцяпан Васільевіч, ён не варушыцца,— жахнуўся Віця.

— От табе і сам-насам,— з горыччу прамовіў капітан.— Вікто́р, глядзі тут, я па Паўла Канстанцінавіча...

Бурмакоў паспешна ўсунуўся ў скафандр і, ужо стоячы ў пераходнай камеры, з роспаччу сачыў за надта марудлівай стрэлкай барометра. Скафандр на Паўлу цэлы. Сігналы датчыкаў, якія сочаць за станам чалавека ў космасе, таксама не асабліва трывожныя. Павел жывы. Але што з ім? Аглушыла, траўміравала, кантузіла? I ці можна яму доўга ляжаць без дапамогі? І калі выхадныя даверцы адкінуліся, Бурмакоў, рызыкуючы сарвацца з палубы, ірвануўся па прыступках угору. Аднак з Паўлам ужо спускаўся асцярожна.