Isaac Asimov: Druga Fundacja

— Ach, więc jednak pamięta pan o Seldonie! — wtrącił zgryźliwie Anthor. — Myślałem już, że pan o nim zapomniał. Przecież Seldon wyraźnie powiedział, że istnieje Druga Fundacja. Niech pan to pogodzi z tym nowym punktem widzenia.

— A pan zapewne doskonale zna wszystkie zamiary Seldona, co? Zna pan wszystkie przeszkody, które Seldon musiał uwzględnić w swych obliczeniach? Może Druga Fundacja miała być czymś w rodzaju straszaka i tyle. Jak, na przykład, udało się nam pokonać Kalgan? Co o tym pisałeś w ostatnim cyklu artykułów. Turbor?

Turbor poruszył się w fotelu.

— Tak, rozumiem, do czego zmierzasz. Słuchaj, Darell, byłem na Kalganie pod koniec wojny i widziałem, że mieszkańcy planety w ogóle nie mają ochoty do walki, bo nie wierzą w zwycięstwo. Przeglądałem ich gazety — i wiecie co? Spodziewali się, że zostaną pobici. Zupełnie obezwładniło ich przekonanie, że w końcu do wojny przystąpi Druga Fundacja, po stronie Pierwszej, naturalnie.

— Zgadza się — rzekł Munn. — Byłem tam przez całą wojnę. Powiedziałem Stettinowi,że nie ma żadnej Drugiej Fundacji. Uwierzył mi. Był całkowicie pewny siebie. Ale nie było sposobu, żeby lud przestał nagle wierzyć w to, w co cały czas dotąd wierzył. Tak więc ten mit o istnieniu Drugiej Fundacji spełnił określoną, pożyteczną rolę w kosmicznej partii szachów rozgrywanej przez Seldona.

Anthor otworzył nagle oczy i utkwił wzrok w obliczu Munna. — A ja mówię, że pan kłamie — rzekł dobitnie.

Homir zbladł.

— Wypraszam sobie takie uwagi i nie widzę powodu, żeby z panem dyskutować.

— Nie miałem najmniejszego zamiaru obrażać pana. Nic pan nie może poradzić na to, że pan kłamie. Nawet nie zdaje pan sobie sprawy z tego, że pan kłamie. Tym niemniej fakt pozostaje faktem — kłamie pan.

Sernic położył pomarszczoną dłoń na ramieniu Anthora.

— Pohamuj się trochę, młodzieńcze. Anthor niezbyt delikatnie strząsnął rękę Sernica i powiedział:

— Wyprowadziliście mnie wszyscy z cierpliwości. Rozmawiałem z tym człowiekiem tylko parę razy, a przecież doskonale widzę, jak się zmienił. Wy znacie go od lat, a mimo to przeszliście nad tym do porządku. To może człowieka naprawdę doprowadzić do szaleństwa. Czy człowiek, który tu do was mówi, to Homir Munn? To nie jest ten Homir Munn, którego ja znałem.

Zapanowało zamieszanie, ponad które wzbił się głos Munna.

— Uważa pan, że jestem oszustem?

— Może nie w tym sensie, w jakim się normalnie używa tego słowa — Anthoi starał się przekrzyczeć wrzawę — ale w każdym razie jest pan oszustem. Proszę o spokój! Domagam się, żebyście mnie wysłuchali!

Uciszyli się, widząc jego wykrzywioną gniewem twarz.

— Czy ktoś z panów pamięta tego Homira Munna, którego ja pamiętam — cichego, zamkniętego w sobie bibliotekarza, który nie potrafił mówić bez skrępowania, który zacinał się co chwila? Czy ten człowiek tutaj mówi w taki sposób? Czy jest zdenerwowany, niepewny, spięty? Nie, mówi płynnie, jest pewny siebie, wygłasza tu różne teorie i — na Przestrzeń — nie zająknął się ani razu! Czy to ten sam człowiek?

Nawet Munn wyglądał na zmieszanego. Tymczasem Pelleas Anthor mówił dalej:

— Proponuję, żebyśmy go sprawdzili. Co panowie na to?

— Jak? — spytał Darell.

— I to pan o to pyta? W oczywisty sposób. Ma pan jego zapis encefalograficzny sprzed dziesięciu miesięcy, prawda? Niech pan zrobi teraz nowy i porówna je.

Wskazał na marszczącego czoło bibliotekarza i rzekł gwałtownie:

— Niech no tylko spróbuje odmówić poddania się badaniu!

— Nie mam nic przeciwko temu — rzekł Munn wyzywająco. — Jestem taki sam jak zawsze.

— A skąd pan może o tym wiedzieć? — spytał pogardliwie Anthor. — Powiem więcej. Nie ufam nikomu z obecnych. Chcę, żeby każdy z was poddał się badaniu. Była wojna. Munn był na Kalganie, Turbor znajdował się na pokładzie statku w strefie objętej działaniami wojennymi. Darell i Sernic też gdzieś się podziewali… nie mam pojęcia gdzie. Tylko ja byłem przez cały ten czas tutaj — samotny i bezpieczny i dlatego nie ufam już żadnemu z was. Żeby było uczciwie, ja też poddam się badaniu. A więc zgoda? Czy może mam was opuścić i iść swoją drogą?

Turbor wzruszył ramionami i powiedział:

— Nie zgłaszam sprzeciwu.

— Już powiedziałem, że się nie sprzeciwiam — rzekł Munn.

Sernic skinął dłonią na znak, że się zgadza i Anthor czekał tylko na Darella. W końcu Darell skinął głową…

— Zacznijcie ode mnie — powiedział Anthor.

Pisaki encefalografu kreśliły swój skomplikowany wzór, a młody neurolog siedział nieruchomo, z zamkniętymi oczami, w fotelu z odchylanym oparciem. Darell wyjął z kartoteki teczkę z poprzednim encefalogramem Anthora. Pokazał go Anthorowi.

— To pana własnoręczny podpis, zgadza się?

— Tak, tak. To mój zapis. Niech je pan porówna.

Skanner rzucił obraz starego i nowego encefalogramu na ekran. Widać było wyraźnie wszystkie sześć krzywych z każdego z encefalogramów. W ciemności rozległ się ostry głos Munna:

— O, spójrzcie tu! Jest zmiana.

— To główne fale płata czołowego. Rzecz bez znaczenia, Homir. Te dodatkowe linie, na które wskazujesz, oznaczają po prostu gniew. Liczą się inne linie.

Dotknął centralnego guzika urządzenia i sześć par linii połączyło się razem. Stary i nowy wykres zachodziły na siebie prawie całkowicie. Tylko amplituda głównych fal hyła podwójna.

— W porządku? — spytał Anthor.

Darell lekko skinął głową i sam zajął miejsce Anthora. Potem przyszła kolej na Sernica, a za nim na Turbora. Encefalogramy zostały wykonane i porównane ze starymi w zupełnej ciszy.

Ostatni usiadł na fotelu Munn. Zawahał się chwilę, a potem z nutą desperacji w głosie powiedział:

— Słuchajcie, jestem ostatni i denerwuję się. Liczę na to, że weźmiecie to pod uwagę.

— Na pewno — uspokoił go Darell. — Emocje, które sobie uświadamiasz, wpływają jedynie na obraz fal głównych, a te są nieistotne.

W zupełnej ciszy, która zaległa potem, czas zdawał się płynąć wolniej.

Nagle ciszę przerwał ochrypły głos Anthora:

— No, proszę, to tylko kompleks. Czy nie tak właśnie powiedział? Nie ma żadnego manipulowania, to tylko idiotyczny antropomorfizm… o tu, proszę! Przypadkowa zbieżność, co?

— O co chodzi? — wrzasnął Munn. Darell położył mu rękę na ramieniu.

— Zachowaj spokój, Munn. Jesteś manipulowany… oni cię przestroili.

Zapaliło się światło. Munn rozejrzał się niepewnie, bezskutecznie usiłując się uśmiechnąć.

— Na pewno nie mówicie tego poważnie. Jest w tym jakiś cel. Wypróbowujecie mnie.

Darell tylko potrząsnął głową.

— Niestety, Homir, to prawda.

W oczach bibliotekarza pojawiły się nagle łzy.

— Ależ ja nie czuję się inaczej. Nie wierzę w to. — Przerwał na chwilę, a potem krzyknął z rozpaczą: — Zmówiliście się wszyscy przeciw mnie! To intryga.

Darell wyciągnął rękę w uspokajającym geście, ale Munn odtrącił ją.

— Chcecie mnie zabić — warknął. — Na Przestrzeń, chcecie mnie zabić.

Anthor skoczył na niego. Rozległ się głuchy odgłos uderzenia i Homir legł bezwładnie na podłodze z zastygłym grymasem przerażenia na twarzy.

Anthor podniósł się chwiejnie.

— Lepiej zwiążmy go i zakneblujmy. Potem możemy zastanowić się, co z nim zrobić — powiedział odgarniając do tyłu swe długie włosy.

— Jak pan wpadł na to, że coś z nim jest nie w porządku? — spytał Turbor.