Леонид Дайнеко - Чалавек з брыльянтавым сэрцам

— Карл, — горача зашаптаў Буслейка, i вочы страсна заззялi, — прашу цябе маўчаць i падпарадкоўвацца мне. Так-так, дарагi германец, падпарадкоўвацца. Бачыш вунь тую машынку з вiнтом? Зараз мы цiхенька падыдзем да яе, плюнем тройчы цераз левае плячо, сядзем i паляцiм у Менск, у мой Менск.

— Ды ты звар'яцеў, - не прыцiшаючы голасу, адразу ж сказаў Гакенхольц.

— Цiха, — прыклаў палец да нiжняй таўставатай губы Буслейка. — Немцы, як мне вядома, спакойныя, вытрыманыя людзi. Адпавядай жа характарыстыцы свайго народа.

— Пры чым тут народ? — ускiпеў Карл. — Тое, што ты хочаш зрабiць, звычайная крымiнальшчына.

— Цiха, — зноў паўтарыў Радаслаў, быццам зацыклiўшыся на гэтым слове. Я пакiну свой адрас i нумар чэкавай кнiжкi. Я згодзен заплацiць любы штраф у любой валюце — захочуць, у iндаэўрапейскiх доларах, захочуць, у мясцовых беларускiх талерах. Будзем лiчыць, што мы нанялi аэратаксi.

— Ты — дурань, — шпурнуў апошнi цяжкi камень спрэчкi Гакенхольц.

— Дзякуй, — галантна пакланiўся Буслейка. — I ўсё-ткi я ўпэўнены, што ты, Карл, як сапраўдны нашчадак гераiчных ваяўнiчых вiкiнгаў, пойдзеш за мной.

Спрэчка скончылася тым, што яны, азiраючыся па баках, нiбы дзецi, якiя лезуць у чужыя яблыкi, падышлi да непрыкаянага верталёта, селi ў яго. Вялiкая Эра Плюралiзму, калi верыць штогадовай статыстыцы, канчаткова перамагла iстотны ў мiнулыя часы хiб чалавечага характару — цягу да крадзяжу чужой маёмасцi. Маглi ўкрасцi дзецi — цацку, цукеркi. Маглi ўкрасцi псiхiчнахворыя. Але нармальны грамадзянiн з самага маленства адносiўся да гэтага рэзка негатыўна. Многiя нават не ставiлi замкоў на дзвярах сваiх кватэр. Так што, калi гаварыць аб'ектыўна, Радаслаў Буслейка не лiчыў i не мог лiчыць сябе злодзеем. Проста ён браў патрэбную яму рэч на часовае карыстанне. Праўда, для гэтага неабходна было заручыцца дазволам гаспадара, але гаспадар у дадзенай сiтуацыi адсутнiчаў, што i засмучала законапаслухмянага Карла.

Радаслаў рашуча сеў на месца пiлота, разгублены Карл умасцiўся за яго спiной. Праз некалькi iмгненняў яны адарвалiся ад бетонкi. Верталёт злёгку пахiстваўся, быццам адчуваючы чужую руку. Але разагрэўся, весялей залапатаў рухавiк, праплыў унiзе нейкi лясок, жоўтая стужка палявой дарогi, i Буслейка ўскiнуў угору кулак, адтапырыўшы вялiкi палец:

— Ляцiм!

Усе дарослыя грамадзяне Iндаэўрапейскай Канфедэрацыi ўмелi кiраваць аўтамабiлямi, верталётамi, спартыўнымi самалётамi, катэрамi, яхтамi i г.д. Навучанне пачыналася з дзiцячага ўзросту, i толькi iнвалiды вызвалялiся ад яго. На чалавека, якi (цяжка ўявiць!) не разбiраўся ва ўсёй гэтай тэхнiцы, глядзелi б як на дзiкуна, што не чысцiць ранiцою зубы, а не чысцiць зубы мог толькi круглы вар'ят.

— Цiкава, куды мог знiкнуць верталётчык? — уголас разважаў тым часам Гакенхольц. — Iдуць баi з СЦ, аэрапорт працуе ў ваенным рэжыме, а тут стаiць, кукуе без прыгляду машына…

— Не забывай, Карл, што ты на славянскай зямлi, а не ў Германii, весела ўсмiхнуўся Буслейка. — Розныя клiмат i гiсторыя, розныя характары i гены.

— Розныя, — згадзiўся Карл, — толькi верталёт, у якiм няма пiлота, павiнен стаяць у ангары.

Буслейка ўжо з раздражненнем паглядзеў на немца, хацеў сказаць нешта болып едкае i болын цвёрдае, але замест гэтага радасна закрычаў:

— Зiрнi, Карл, унiз! Мы пралятаем над самым галоўным помнiкам Беларусi!

Бронзавая, метраў дваццаць вышынёй, жанчына з мячом у руцэ стаяла на круглым п'едэстале, складзеным з агромнiстых калявых валуноў. З усiх бакоў да яе вялi дарогi i сцежкi, iшлi i ехалi людзi.

— Калi Адольф Гiтлер захапiў Беларусь (а было гэта ў першай палове дваццатага стагоддзя), тут знаходзiўся Трасцянецкi канцлагер смерцi, — пачаў тлумачыць Буслейка. — Тут забiвалi, а потым спальвалi людзей. А некаторых i жыўцом палiлi. I вось на гэтым пакутным месцы, можна сказаць, на чалавечым попеле вырашылi паставiць помнiк адважнай гордай жанчыне, княгiнi Рагнедзе. Народ заве гэты помнiк "Мацi Беларусь".

Гакенхольц, уважлiва слухаючы Буслейку, неадрыўна глядзеў на велiчны помнiк.

— Рагнеда ўзняла меч за сваю зямлю i свой род. Ва ўсёй даўжэзнай гiсторыi чалавецтва мала знойдзецца такiх жанчын. Iльвiца i перапёлка. Прыгажуння i нябесная грозная маланка. Княгiня i рабыня. Вялiкая вечная мацi гордых i мужных. Такой жыве i заўсёды будзе жыць у народнай душы Рагнеда. Калi я гляджу на гэты помнiк, я ганаруся, што я — беларус. Разумееш, Карл?

— Чаму ж не зразумець? — адказаў Гакенхольц. — Я, напрыклад, ганаруся, што нарадзiўся немцам. Гэта абсалютна здаровае, абсалютна натуральнае пачуццё. Мяне дзiвiць, што калiсьцi слова «нацыяналiст» лiчылася абразлiвай лаянкай. Што дрэннага ў тваёй або маёй любовi да сваёй нацыi, асаблiва калi гэта любоў спалучаецца з павагай да iншых народаў? Кожны ўплятае яркую нiтку ў велiзарны дыван чалавецтва, у тым лiку, i арыйцы — славяне i германскiя плямёны. Так было, так будзе.