Aleksandr Belyayev - Jahongir

— Qanday ajoyib! — deya qichqirib yubordi Elza.

Ular o‘tirishib, suhbatga tushib ketishdi.

— Fursat yetdi, — dedi Dugov. — U yalanglikning o‘rtasiga borib to‘xtadi. Boshini sal oldinga chiqazdi. Yuzi jiddiylashdi. U o‘rmon qa’riga tikilgancha turgan joyida asta-sekin aylana boshladi.

Birdan Elza seskanib ketdi. Olisdan arslonning momaqaldiroqday o‘kirgani eshitilgan edi. Saldan keyin boshqa arslonlar ham o‘kira boshladi.

— Ilinyapti! — dedi kulib Kachinskiy.

Dugov esa hamon haligi vaziyatda aylanardi.

Bo‘kirishlar endi yaqindan eshitila boshladi. Daraxt shoxlaridagi maymunlar chiyillab qoldi. Hatto parrandalar ham bezovta bo‘lib, duv osmonga ko‘tarildi.

Mana, yirtqichlarning vazmin qadami ostyda shox-shabbalarning chirsillab singani eshitildi.

Ular har tarafdan chiqib kelib, qurolsiz, himoyasiz odamlarni qurshab ola boshladilar. Elzani vahima bosdi. Yangi qurol ish bermasa-chi? Hammalari tilka-pora bo‘lishadi!

Shtirner uning qo‘rqayotganini sezib, qo‘lidan ushladi.

— Xotirjax «bo‘ling!

Elza sal o‘zini o‘nglab oldi.

Bu orada bahaybat bir arslon yalanglikka chopib chiqdi-da, oftobdan ko‘zlari qamashib to‘xtab qoldi. Keyin bitta-bitta bosib Dugovning oldiga keldi va erkalanib boshiki uning oyoqlariga ishqay boshladi. Dugov uning yolidan asta silagan edi, arslon cho‘zilib yotib oldi. Sal o‘tmay, xuddi mushuk miyovlaganday ovoz eshitilib, yalanglikka ikkita bolasini ergashtirib ona arslon chiqib keldi. Ular ham Dugovning oyoqlari ostiga yotishdi. Keyin yana bir bahaybat arslon chakalakzor orasidan otilib chiqdi.

— Yetadi! — dedi Dugov. — Kemamiz shuncha mehmonni ko‘tarolmaydi. Sen ortiqchasan, — Dugov eng oldin chiqqan arsonning boshiga shapatilab qo‘edi, — o‘ziyam sharting ketib, parting qolibdi, sen boraver, qariya!

Arslon kattakon tili bilan Dugovning qo‘lini bir yaladida, chakalakzor ichiga chopib kirib ketdi.

— Mana bunisi rostdan ham chiroyli ekan! — deb davom etdi Dugov eng oxirida chakalakzor orasidan otilib chiqqan arslonning yelkasini silab. — Yungini qaranglar, xuddi tillaga o‘xshadi-ya! Nega… yiglayapsan, kichkintoy? Oyogingga tikan kirdimi? Voy, bechora-yey! Ke, optashlayman.

Dugov arslon bolasining oyogidan barmoqday keladigan tikani sugurib oldi. Ona arslon esa buni xotirjam kuzatib turdi.

— Bularning panjasi judayam nozik bo‘ladi, — dedi Dugov ElZaga murojaat qilib. — Shuning uchun ham tikandan ko‘p aziyat chekishadi. Yaqinroq kelsangiz-chi, frau! Ko‘ryapsiz-ku, chaqaloqday beozor bular!

Elza yaqin borib, arslonlarni silay boshladi. Ular erkalanib, boshlarini Elzaning oyoqlariga suykashardi.

— Bo‘ldi, ketdik. Hademay kun botadi. Yo‘lboshlovchilar qani?

Ulardan birini Kachinskiy o‘tlar orasidan topdi. Bechora negr qo‘rqib ketganidan o‘likday cho‘zilib yotardi. Ikkinchisi arslonning ovozini eshitishi bilan juftakni rostlab qolgan edi. Uni ham topishdi-yu, lekin u endi yo‘lboshlovchilikka yaramasdi. U shunday qaltirardiki, bo‘ynidagi chiganoq shodasi to‘xtovsiz silkinib turardi. Arslonlarga ko‘zi tushdi-yu, taxtadek qotdi-qoldi. Kachinskiy unga galati qilib bir qaragan edi, negr sal o‘ziga kelib, yo‘lga tushdi.

Bu gal Dugov eng orqada yurdi, unga erkak arslon va ikkita bolasi bilan urg‘ochi arslon ergashib borardi.

Eng oldinda yo‘lboshlovchi, keyin Elza bilan Shtirner, Shtirnerning orqasidan esa Kachinskiy yurishardi.

Zim-ziyo o‘rmon ichkarisiga kirganlarida birdan daraxt shoxlari shitirlab qoldi. Shtirner qichqirib, gavdasi bilan Elzani to‘sib qoldi. Elzaning ustiga sakragan kattakon qoplon Shtirnerning yelkasiga tushib, uni yerga qulatdi. Elza «Dod!» — deb yubordi. Ammo qoplon Shtirnerga tegmay, dumini qisgancha chakalakzor ichiga kirib ketdi.

— Bizning ovimiz ham bexatar emas! — deb qo‘edi Dugov. — Qalaysiz, Shtern?

— Soppa-sog‘man, — deb javob berdi Shtirner o‘rnidan turarkan. — Faqat kostyumim yirtildi, xolos.

— Qurolimizning kuchiga endi ishongandirsiz, frau Bekker, — dedi Kachinskiy Elzaning yoniga kelib. — Qoplonga ta’sir o‘tkazilmagan edi, u bizga hujum qildi. Ammo u Shtirnerning ustiga kelib tushishga ulgurmasidan men unga xayolan yaxshilikcha jo‘nab qolishni buyurdim. Ko‘rganingizday, qoplon darrov quyon bo‘ldi. Fikr qilinayotgaN paytda elektromagnit to‘lqinlari sekundiga uch yuz ming kilometr tezlikda, ya’ni nur tezligida tarqaladi. Demak, biz dunyoda eng tez otadigan qurolga egamiz. Dushmanni zararsizlantirish uchun sekundning yuz mingdan bir bo‘lagi kifoya qildi.

— Lekin baribir ehtiyot bo‘lishimiz kerak, — dedi Shtirner Elzaga qarab. U o‘zidan ko‘ra ham ko‘proq Elza haqida qayg‘urardi.

— Endi xatar yo‘q, daraxtlar siyraklashyapti, hademay o‘rmondan chiqamiz, — dedi Dugov.

— Voy, qanaqa ajoyib to‘tilar a— deb xitob qildi sal o‘zini bosib olgan Elza.

— Iye, esimdan chiqay depti-ku! — deb qoldi Kachinskiy birdan. — Ivinga to‘ti va’da qiluvdim. — U daraxt shoxida o‘tirgan to‘tilardan eng chiroyligini tanlab, fikran buyruq berdi. To‘ti uchib kelib, Kachinskiyning yelkasiga qo‘ndi.

Negr Kachinskiyga ilohiy bir narsaga qaraganday nigoh tashlab qo‘edi.

Kachinskiy buni sezib, kuldi.

— Uning uchun, — dedi Kachinskiy negrni ko‘rsatib, — biz oliy mavjudot, mo‘’jizalar yaratuvchi xudoning o‘zimiz. Insonning tabiati shunaqa: o‘zining aqli yetmagan narsani u yo ilohiylashtiradi, yoki rad etadi.

— Bu negr bo‘lmagan odamlarga ham mo‘’jizaday tuyulishi mumkin, — dedi Elza.

— Lekin bu yerda hech qanday mo‘’jiza yo‘q, — deb gapga aralashdi Dugov. — Hayvonlarni o‘rgatishni har qanday turi ularda shartli refleks hosil qilish va mustahkamlash bilan bog‘liq. Fikrni uzoq masofaga uzatish sohasidagi yutuqlarimiz esa ongda o‘zimiz xohlagan narsani birato‘la mustahkamlash imkoniyatini berdi. Darvoqe, — deb davom etdi u bir oz jimlikdan so‘ng, — birinchi tajribalarimiz esingizdami, Kachinskiy: hozir qilayotgan ishlarimiz oldida ular yosh bolalarning o‘yiniga o‘xshab ko‘rinadi.

— Unday desak, birinchi tajribalarimizga nisbatan adolatsizlik bo‘ladi, — dedi Kachinskiy. — O‘shalarsiz hozir butun dunyoga dong‘i ketgan hayvonot bog‘iga ham ega bo‘lmas edik.

— Qanaqa bog‘ u? — deb so‘radi Elza.

— O, borib bir ko‘rishingiz kerak! Moskva yaqinidagi bepoyon maydon ustiga oyna qoplanib, qishki boqqa aylantirilgan. U yerda tropik o‘simliklar gurkirab o‘sib yotibdi. Gullar va o‘simliklar orasida arslonlar, yo‘lbarslar, yovvoyi echkilar, ohular, qoplonlar, xullas, yer yuzining jamiki hayvonlari bemalol aylanib yuradi. Bolalarni aytmaysizmi, bolalarni! Ular kun bo‘yi hayvonlar bilan birga: yo‘lbarslarga minib sayr qilishadi, arslon bolalari bilan o‘ynashadi. Mana, sayohatimiz ham tugadi. Uyga yaqinlashib qoldik…

Odatdan tashqari karvonning kirib kelishi uydagilarni qattiq besaranjom qildi. Emma arslonlarning qorasini ko‘rishi bilan dodlagancha bolasini bag‘riga bosib, o‘zini uy ichiga urdi, apil-tapil eshik va derazalarni berkitib oldi. Keksa negr xotin sohilga qarab qochdi. Shmitgof hushidan ketdi. Gans oyoqda zo‘rga turardi. Yirtqichlarning hidini sezgan otlar yer tepinib, kishnashar, eshak nuqul hangrardi.

Lekin asta-sekin hamma narsa yana o‘z holiga qaytdi. Elza yalinib-yolvorib Emxmani ayvonga olib chiqdi, dugonasiga dalda berish uchun borib arslonlarni silab-siypay boshladi. Nihoyat, kichkina Otto ham asta-sekin arslon bolalarining oldiga bordi, lekin qo‘l tekkizishga bir oz qo‘rqib turdi.

— Agar xohlasangiz, frau Shpilman, — deb Emmaga murojaat qildi Dugov, — arslonlardan bittasini sizga qoldirib ketishim mumkin. O‘g‘lingizga ermak bo‘ladi, uyingizni qo‘riqlaydi.

— Minnatdorxman, lekin… o‘zingizga buyursin!